TÜRKİYE VE İSRAİL’İN DOĞU AKDENİZ’DE MUHTEMEL UZLAŞMASININ KAZANIMLARI

Year 2023, , 29 - 52, 21.06.2023

Tuba Aslan , Timuçin Kodaman

https://doi.org/10.31457/hr.1223995

Abstract

Doğu Akdeniz'deki güncel gelişmeler ve Türkiye-İsrail ilişkilerinden yola çıkılarak Doğu Akdeniz’de İsrail’in Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırı konusunda Türkiye ile uzlaşması durumu zengin bir araştırma konusu teşkil etmektedir. Türkiye için İsrail bölgede istikrarlı, güçlü bir devlet ve Türkiye’nin çizdiği MEB alanları konusunda uzlaşmaya varabileceği önemli bir ülkedir. İki ülke ilişkilerinde siyasi konularda anlaşmazlıklar bulunmasına rağmen diğer bölge ülkelerine nazaran İsrail Türkiye ile ülke çıkarları için daha erken uzlaşmaya varılabilecek bir devlettir.
Bu çalışmada iki ülkenin uzlaşmasının önündeki en büyük engellerin ideolojik sebeplere dayandığı tezi araştırılmaya çalışılmıştır. Bölgede enerji kaynaklarının keşfinden itibaren kurulan dengeler ve iki ülkenin ilişkilerine yön veren gelişmeler incelenmiştir. Araştırılan bilgilerle iki ülkenin ekonomik ve politik çıkarlarının uzlaşmayı gerektirdiği bulgusuna varılmıştır. Uzlaşmanın sağlanmasıyla bölgede kurulacak enerji koridoru sayesinde İsrail güvenilir ve alt yapı olarak hazır bir enerji koridoruna ulaşmış, Türkiye ise enerjiyi ithal ettiği ülke sayısının arttırmakla beraber arz güvenliğini de yükseltebilecektir. Makalede tarama yöntemiyle elde edilen veriler ile Neo-Realist teori kullanılarak varılan kazanımlar üzerinden çıkarım yapılmaya çalışılmıştır.

Keywords

Doğu Akdeniz, Münhasır Ekonomik Bölge, Neorealizm, Türkiye, İsrail, Muhtemel Uzlaşma

References

• 1. AKGÜN, M., GÜNDOĞAR, S.S., GÖRGÜLÜ, A. (2014). Zor Zaman da Siyaset: İsrail-Türkiye İlişkileri. TESEV Yayınları.
• 2. ALPAGO, H., KILINÇ, M. (2021). Examining the Economic and Political Dimensions of the Eastern Mediterranean Problem from a Macroeconomic Perspective within the Framework of Neo-Realism and Neo-Liberalism. Florya Chronicles of Political Economy, 7(2), 127-146.
• 3. ARI, T. (2018). Uluslararası ilişkiler kuramları I. Anadolu üniversitesi, Eskişehir.
• 4. ARIDEMİR, H., ALLI, Ç. (2019). Doğu Akdeniz Bölgesindeki Münhasır Ekonomik Bölge tartışmalarının Analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 188-202.
• 5. ASHLEY, R.K. (1984). The Poverty of Neorealism. International Organization, 38(2), 225-286.
• 6. AVAN, E.A. (2020). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu: Türkiye’nin Politikası ve AB’nin Yaklaşımı. Avrasya Etüdleri, 91-118.
• 7. AYDOĞAN, B. (2011). Bir Analiz: Türkiye - İsrail İlişkileri. Ortadoğu Araştırmaları Merkezi.
• 8. ÇİÇEKÇİ, C. (2018). Arap Baharı Sonrası İsrail Dış Politikası. Kriter Yayınevi, İstanbul.
• 9. ÇOLAK, Y. (2019). Doğu Akdeniz’den Basra’ya Krizler ve Düzen III. Uluslararası Güvenlik Sempozyumu Raporu (2019). Polis Akademisi Yayınları.
• 10. Doğu Akdeniz Denkleminde Stratejik Adım: Türkiye-Libya Mutabakatı (2020). Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları, I. Baskı, İstanbul.
• 11. DÜZGÜN, D.M. (2020). Realizm Teorisinin Ortaya Çıkışı ve Gelişme Evreleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 1 (47), 256-276.
• 12. ERTOY, B. (2019). Uluslararası İlişkilerde Realist Geleneğin Dönüşümü ve Neoklasik Realizm. Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, 1-29.
• 13. HARUNOĞULLARI, M. (2020). Eastern Mediterranean energy basin: International conflict and competition on the region. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 455-481.
• 14. HAVA. H.T. (2020). Doğu Akdeniz’deki Doğal Gaz Rezervlerinin Ekonomik ve Güvenlik Boyutuyla Türkiye Açısından Değerlendirmesi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(35), 675-706
• 15. İLGEN, F. (2019). Realist Bir Bakış: Vestfalya Barışı ve Etkileri. Icoess 2019, 3. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Kongresi, Muğla, 247-261.
• 16. İSTİKBAL, D., BOYRAZ, H.M. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Kaynaklarına Ekonomi-Politik Bir Yaklaşım. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 69-86.
• 17. KARAGÖL, E.T., ÖZDEMIR, B.Z. (2017). Türkiye’nin Enerji Ticaret Merkezi Olmasında Doğu Akdeniz’in Rolü. SETA Yayınları.
• 18. KEDİKLİ, U., DENİZ, T. (2015). Enerji Kaynakları Mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı. Alternatif Politika, 7(3), 399-424.
• 19. KÖKYAY, F. (2020). Neorealizm Kuramı ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz Enerji Politikası. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9 (3). 2504-2528.
• 20. LIKA, I. (2020). Fransa’nın Doğu Akdeniz’deki Tehlikeli Oyunu. SETA Analiz, S:330.
• 21. MEARSHEİMER, J. J. (1994-1995). The False Promise of International Institutions. International Security, 19(3), 5-49.
• 22. MEARSHEİMER, J. J. (2009). Reckless States and Realism. International Relations, 23(2), 241-256.
• 23. MORGENTHAU, H. J. (1949). Politics Among Nations: The Struggle for Power and Peace, New York: Alfred A. Knopf.
• 24. NASİ, S. (2016). Türkiye-İsrail: Anlaşma Uzlaşmanın Teminatı Olabilir mi?. Birikim Dergisi, 328-329.
• 25. ORUÇ, H. (2021, Ocak 12). İsrail'in Doğu Akdeniz politikası ve Türkiye (I)(II). https://www.researchgate.net/publication/348663525_ISRAIL'IN_DOGU_AKDENIZ_POLITIKASI_VE_TURKIYE_III
• 26. ÖRNEK, S., MIZRAK, B. (2016). Bir Güvenlik Sorunu Olarak Kıbrıs’ın Enerji Kaynakları ve Uluslararası Aktörlerin Politikaları. Bilge Strateji, 8(15), 13-32.
• 27. ÖZEKİN, M.K. (2020). Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 1-51
• 28. PAPADİMİTRİOU, J. (2020). EastMed: Belirsizliklerle Dolu Boru Hattı Projesi. https://www.dw.com/tr/eastmed-belirsizliklerle-dolu-boru-hatt%C4%B1-projesi/a-51883677
• 29. SARIASLAN, F. (2019). Türkiye-İsrail İlişkilerinde Değişmeyen Dinamik: Ekonomi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi.
• 30. SADEGHİ, A. (2017). Waltz: Anarchic Orders and Balances of Power. European University of Lefke, International Organization, Cyprus.
• 31. SD RAPOR (2019). Doğu Akdeniz’de Yükselen Gerilim: Siyasi, Askeri ve Ekonomik Açıdan Yapılması Gerekenler. Ankara.
• 32. SNYDER G.H. (2002). Mearsheimer's World Offensive Realism and the Struggle for Security. International Security, 27(1). 149-173.
• 33. ŞAFAK, E. (2020). Türkiye ile Libya Arasında İmzalanan Mutabakat Muhtırasının Geleceği ve Bölgeye Yansımaları. Diplomatik İlişkiler ve Politik Araştırmalar Merkezi, S:2.
• 34. TAMÇELİK, S. - KURT, E. (2015). İsrail’in ve Güney Kıbrıs Rum Yönetiminin (GKRY) İzlediği Hidrokarbon Politikası ve Türkiye’ye Muhtemel Etkileri. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 673-699.
• 35. TAMCELİK, S. (2011). Jeopolitik Teoriler Acısından Kıbrıs’ın Önemi. Center for Turkısh Studıes Portland State Unıversıty, 3(1).
• 36. TOKATLI, S.G. (2022). Klasik Realizm ve Neorealizm Kuramının İncelenmesi: Devlet Kavramına Yönelik Analiz. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(21), 122-141.
• 37. TUĞ, Z. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı Sorunu. Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
• 38. TUĞRUL, B. (2018). Doğu Akdeniz’in Enerji Politik Açıdan Önemi. Tasam Yayınları.
• 39. ULUTAŞ, U. (2016). Diplomatik Normalleşme Türkiye-İsrail İlişkilerini Neler Bekliyor?. SETA Analiz, S:167.
• 40. WALTZ, K. (1992). Realist thought and neorealist theory. Journal of international affairs.
• 41. WALTZ, K. (1988). The Origins of War in Neorealist Theory. Journal of Interdisciplinary History, 18(4), 615-628.
• 42. WALT, S.M. (1987). The Origins Of Alliances. İnrenational Relations
• 43. YAYCI, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji, 4(6).
• 44. YAYCI, C. CEYHAN, Z. (2020). Israel is Turkey’s Neighbor Across the Sea: Delimitation of the Maritime Jurisdiction Areas between Turkey and Israel. Turkeyscope, 4(8).
• 45. YAYCI, C. (2020). Türkiye - Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşması’nın Sonuç ve Etkileri. Kriter Dergisi, 4(42).
• 46. YESEVİ, Ç.G. (2021). Türkiye-İsrail İlişkilerinde Normalleşme, (Yeniden Dostluk). 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü.
• 47. YILMAZ, E.A. (2020). Doğu Akdeniz’deki Gelişmeler Doğrultusunda Türk Dış Politikasının Dünü ve Bugünü. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 27- 48.