Tirmizî’nin Zevâidi ve Sıhhat Analizi: -Kütüb-i Sitte Merkezli Bir Mukayese-

Year 2009, Volume: 7 Issue: 2, 7 - 17, 30.12.2009

Huriye Martı

Abstract

: Hadis mecmualarının birbirleriyle mukayesesi sonucu aralarındaki farkların tespiti anlamına

gelen zevâid çalışmaları, hadis külliyatının tamamını tekrarlardan arındırmak suretiyle

bir araya getirme gayretlerinin ilk adımını oluşturmaktadır. 8. ve 9. hicri asırlarda yakaladığı

parlak dönemi tarihî süreç içerisinde yitiren, ancak günümüzde akademik çalışmalarla

yeniden canlılık kazanan zevâid edebiyatı kapsamında kaleme alınan bu çalışmada,

Tirmizî’nin Câmi‘i esas kabul edilmiş, Kütüb-i Sitte’yi teşkil eden diğer beş eser ise kıstas kitap

olarak kullanılmıştır. Câmi‘de yer almasına rağmen Sahîhayn ve üç Sünen’de bulunmayan

zevâid hadis sayısı 1280’dir. Bunların %96’sını oluşturan 1231 rivayet merfû, %4’lük kısmını

oluşturan 49 rivayet ise mevkûf ya da maktûdur. Zevâid arasında hem sened hem de metin

olarak kıstas kitaplarda bulunmayan rivayet sayısı 916 (%72) iken, sadece senedi farklılık arz

eden hadis sayısı 364 (%28) olarak görülmektedir. 1231 merfû rivayetin 1084’ü yani %88’i

hakkında hüküm veren Tirmizî, % 12’lik dilimi oluşturan 147 hadis hakkında değerlendirme

yapmamaktadır. Tahric ve değerlendirmeler sonrası elde edilen tabloda Tirmizî zevâidinin

ağırlıklı üç noktasını garib (%22), hasen-garib (%22) ve hasen-sahih (%21) hadisler oluşturmaktadır.

Bu durum Câmi‘in geneli ile kıyaslandığında, sıhhat ortalamasının Câmi‘den düşük

olduğu görülmektedir.

Keywords

Tirmizî , Câmi‘ , Sünen , zevâid , Kütüb-i Sitte

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), VII/2, 2019.