Raf‘u’l-yedeyn Meselesi Çerçevesinde Beyhakî’nin Tahâvî’ye İtirazları

Year 2018, Volume: 16 Issue: 1, 33 - 58, 30.06.2018

Taha Çelik

Abstract

Şafiî mezhebine sıkı tabiiyetiyle tanınan beşinci asır muhaddisi Beyhakî (458/1066),

Hanefî muhaddis Tahâvî’nin (v. 321/933) delillerinin zayıf, fıkhî istinbatlarının asılsız ve tenkitlerinin

mesnetsiz olduğunu ortaya koyabilmek maksadıyla Ma'rifetü’s-Sünen ve’l-Âsâr

isimli eserini telif etmiştir. Eserde Şafiî’nin fıkhî çıkarımlarına delil teşkil eden rivâyetleri

toplamakla birlikte, Tahâvî’ye de sıklıkla tenkit yöneltmiştir. Eser bu haliyle Tahâvî’nin Şerhu

Meâni'l-Âsâr’ına bir reddiye görünümü arz etmektedir. Hicrî ilk asırlarda âlimlerin gündeminde

geniş yer tutan ehl-i hadis-ehl-i re’y ihtilafının bir hasılası olarak değerlendirilebilecek

söz konusu eserlerde tartışılan meselelerden biri de namazda iftitah tekbiri haricinde rukuya

giderken ve rükûdan doğrulurken ellerin kaldırılması konusudur. Hanefi mezhebine en fazla

tenkit yöneltilen ihtilaf meselelerinden biri olan bu hususta, muteber hadis kaynaklarında da

geçtiği üzere çok sayıda sahâbîden hadis nakledilmiştir. Hanefi âlimler ise muhtelif gerekçelerle

bu rivâyetleri kabul etmemekte ve son tahlilde “Sünnet” olanın namazda ellerin kaldırılmaması

olduğunu düşünmektedirler. Mezheplerinin teşekkülünde hadisçi kimlikleriyle

büyük öneme sahip olan Tahâvî ve Beyhakî’nin konuya dair kanaatleri ve yaklaşımları önem

arz etmektedir. Bu makalede bahsi geçen mesele hususunda Beyhakî’nin Tahâvî’ye yöneltmiş

olduğu tenkitler üzerinde durulacak ve her iki muhaddisin konuya dair nakledilen hadislere

yaklaşımlarına yönelik mukayeseli bir değerlendirme yapılacaktır.

Bu makale "Tahâvî ve Beyhakî'de Hadis (Şerhu Meâni'i-Âsâr ve Ma'rifetü's-Sünen Örneği)" adlı doktora tezinden (Yayımlanmamış Doktora Tezi , Necmettin Erbekan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2017, Dan.  Prof. Dr. Mahmut Yeşil ) üretilmiştir.

Keywords

Raf‘ü’l-yedeyn , Tahâvî , Beyhakî , Hadis İhtilâf

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), XVI/1, 2018.