Mevlid Geleneği: Ömrüne Yemin Olsun ki!

Year 2020, Volume: 18 Issue: 1, 27 - 67, 01.07.2020

Aynur Uraler

Abstract

Mevlid, medeniyet unsurları içinde toplumun mânevî değerlerine en fazla hizmet eden mües-seselerden biridir. Hz. Peygamber’i, toplumun her kesiminde gündemde tutması ile benzeri bulunmayan bir faaliyettir. Bununla birlikte mevlid yapmanın dine uygunluğu konusunda farklı görüşlerin bulunması, olumlu tesirlerinin iyi değerlendirilmediğini göstermektedir. Bu yazıda, mevlidin konumu ve önemi üzerinde durulmuş, dine uygun olup olmadığı meselesi incelenmiştir. Yazının başlangıcında mevlid metni ve kutlamaları hakkında genel bilgi veril-miştir. Daha sonra mevlide, bid’at hükmünün verilmesi konusuna temas edilmiştir. Ardından mevlid yapmanın, dine uygun olduğuna asıl/dayanak kabul edilebilecek naslar zikredilmiştir. Mevlidin, fert ve topluma sağladığı faydalara yer verilmiş ve mevlid karşıtı olanların itirazla-rının, sosyal gerçekler açısından isabetli olmadığı kanaatine varılmıştır.

Keywords

Mevlid , doğum günü , anma günü , bid’at , gelenek, , Süleyman Çelebi

References

• Abdurrahman b. Abdillah es-Süheylî, er-Ravdu’l-ünüf fî şerhi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm, I-VII, Beyrut 1412.
• Abdurrahman b. Ebî Bekr es-Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ, I-II, Beyrut 1424.
• Abdurrahman b. Şihâbuddin b. Ahmed b. Receb el-Hanbelî, Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem fi şerhi hamsine hadîsen min cevâmi’l-kelim, Mısır 1393, s. 253 . Abdurrahman Kurt-Mehmet Yanmış, “Mevlid Dindarlığı, Bursa Örneği” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 342-357, Ankara 2010. Abdurrezzak b. Hemmâm, el-Musannef, I-XI, Hind 1403. Adem Akarsu, Din Toplum İlişkileri Bağlamında Kutlu Doğum Faaliyetleri, (Y. Lisans Tezi) Sakarya 2010.
• Adem Efe, “Türk Kültüründe Mevlid Geleneği” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum
• (Orta Asya, Kafkasya ve Balkanlar) -1- s. 160-183, Adapazarı-Sakarya, (7-8 Mart 2009. Ahmed b. Ali İbn Hacer Askalânî, Fethu’l-bâri şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrut 1379.
• Ahmed b. el-Hüseyn el-Beyhakî, es-Sünenü’l-kübra, I-X, Haydarâbâd 1344.
• Ahmed b. Muhammed el-Heytemî, en-Ni’metü’l-kübra alel-âlem fî mevlidi Seyyidi Veledi Âdem, İstanbul 1985. Ahmed b. Muhammed et-Tahâvî, Şerhu Müşkili'l-âsâr, I-XVI, Beyrut 1415. Ahmed b. Muhammed İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-a’yân I-VII, Beyrut 1994.
• Ahmet Özel, "Mevlid” DİA, XXIX, 475-479, İstanbul 2004. Ahmet Özel, “Mevlid, Tarihi ve Dinî Hükmü” Divan Dergisi, sy. 1, s. 235-246, İstanbul 2002
• Ahmet Saim Kılavuz, “Mevlid’in Akaid ve Kelam Açısından Analizi”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 292-300, Ankara 2010. Ali b. Ebî Bekr el-Heysemî, Mecmeu’z-zevâid ve menbau’l-fevâid I-X, Kahire 1407.
• Ali b. Muhammed el-Hâzin, Lübâbu't-te'vîl fî meâni't-te'vîl I-IV, Beyrut 1415. Ali İhsan Karataş, “Osmanlı Toplumunda Hz. Peygamber Sevgisinin Tezahürü Olarak Kurulan Mevlid Vakıfları”
• İstem Dergisi, yıl, 6, sy. 11, s. 47-77, Konya 2008. Ali Murat Daryal, İslâm’ın Değerleri Üzerinde Yapılan Tahribât, İstanbul 2017.
• Ayvaz Gökdemir, “Türk Kültürü ve Mevlid” Kutlu Doğum Haftası, Ankara 1989. Bkz. Süleyman Uludağ, “Mevlid ve İslâmî İlimler” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 315-318, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Cabbârzâde Mehmed Arif, Mevlid Şerhi İzâhu'l-merâm alâ Vilâdeti Seyyidi'l-enâm, (Hazırlayan, Ozan Yılmaz) İstanbul 2011.
• Ebû Avâne Ya’kûb b. İshâk, Müstahrec, I-V, Beyrut 1419. Ebû Şâme Abdurrahman b. İsmail el-Makdisî, el-Bâis alâ inkâri’l-bid’a ve’l-havâdis, Kahire 1398.
• Ebu’l-fidâ İsmail b. Ömer b. Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, I-XV, Dâru'l-fikr (Beyrut) 1407. Ebu'l-Velîd Muhammed b. Abdillah el-Ezrakî, Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine'l-âsâr, I-II, Beyrut, ts.
• Emin Işık “Mevlid Geleneğimiz” Türk Edebiyatı Dergisi, Kasım, sy. 205, s. 18-19, İstanbul 1990. Emin Işık, “Mevlid Nasıl Okunur ve Nasıl Okunmalı” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası
• Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 541-546, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Enver Uysal, “Ahlâkî Açıdan Mevlid Metni”, Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid
• Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 399-412, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Faruk Kadri Timurtaş, Mevlid (Vesîletü’n-necât), İstanbul 1990.
• Hayati Hökelekli, “Mevlidle İlgili İnanç ve Tutumlar” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
• s. 358-398, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hümeyra Arslantürk, “Süleyman Çelebi Mevlidi’nin Kur’ânî Kaynakları” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 259-273, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Algül, “Bir Tarihçi Gözüyle Mevlid” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa),
• s. 327-341, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Hüseyin Vassâf, Mevlid Şerhi Gülzâr-ı Aşk, s. 82, (Hazırlayanlar Mustafa Tatçı, Musa Yıldız, Kaplan Üstüner), İstanbul 2006.
• İbrahim b. Mûsâ eş-Şâtıbî, el-İ'tisâm, I-II, Kahire 1408/1988. İbrahim Hatiboğlu “Hadîs Arkaplânı ve Kaynakları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 95-105,
• (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. İbrahim Kâfi Dönmez “Örf” DİA, XXXIV, 86-93, İstanbul 2007.
• İsa Onay, Mevlid ve Naatlarda Peygamber Tasavvuru, (Y. Lisans Tezi) Samsun 2013. İsmail b. Ömer b. Kesîr, Tefsîru'l-Kur'âni'l-azîm, I-VIII, Dâru Taybe (Riyad) 1420.
• İsmail Durmuş, “Mevlid” DİA, XXIX, 480-482, İstanbul 2004. Selami Bakırcı, Mevlid-Doğuşu ve Gelişmesi, İstanbul 2003.
• Kemal Ataman, “Mevlid ve Kültürel Gerçekliğimiz, Mevlid Metnini Anlamak” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 419-422, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. M. Tayyib Okiç, “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi’nin Mevlidinin Tercemeleri” A. Ü. İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, sy. 1, s. 17-78, Erzurum 1975.
• Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi) Bursa 2010.
• Mehmet Yanmış, Bursa Dini Hayatında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n Necat Adlı Şiirinin Etkilerinin Araştırılması, (Y. Lisans Tezi).
• Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, I-IV, Beyrut 1411. Muhammed b. Ahmed b. Osman ez-Zehebî, Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ I-XVIII, Kahire 1427.
• Muhammed b. Ahmed el-Kurtûbî, el-Câmi’ liahkâmi’l-Kur’ân, I-IX, Kahire, ts. Muhammed b. Muhammed İbnu’l-Cezerî, Arfu’t-ta’rif bi’l-mevlidi’ş-şerîf, Filistin, ts. Muhammed el-Emîn b. Muhammed eş-Şenkîtî, Advâu'l-beyân fî izahi'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân, I-IX, Beyrut 1415
• Neclâ Pekolcay, “Mevlid”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, Mayıs-Haziran, c. 10, sy. 108-109, s. 190-192, Ankara 1971.
• Necla Pekolcay, “Süleyman Çelebi Mevlid Metni ve Menşei Meselesi” Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nden ayrı basım, İstanbul 1954. Necla Pekolcay, Mevlid-Süleyman Çelebi, İstanbul 2005. Nuri Özcan, “Yüzyıllar Boyu Devam Eden Bir Dinî Mûsikî Geleneğimiz-Mevlid”, Din ve Hayat, İstanbul Müftülüğü Dergisi, sy. 1, s. 28-33, İstanbul 2007.
• Osman Türer, “Osmanlı Sarayında İcra Edilen Mevlid Merasimi, Mevlid Alayı” Kültür Coğrafyamızda Hz. Muhammed, Uluslararası Sempozyum (Orta Asya, Kafkasya Ve Balkanlar) -1-
• s. 359-364, Adapazarı-Sakarya, 7-8 Mart 2009. Rıfâa b. Râfi' b. Bedevî b. Ali et-Tahtâvî, Nihâyetu'l-îcâz fî sîrati sâkini'l-Hicâz, Kahire 1419.
• Sadettin Ökten “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu (16-17 Nisan 2009, Bursa), s. 31-48, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010.
• Salih Karacabey, “Vesîletü’n-necat’ın Hadîs Açısından Analizi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009 Bursa), s. 274-291, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) Ankara 2010. Suyûtî, el-Hâvî li'l-fetâvâ I 230; Muhammed b. Yusuf Şâmî, Sübülü’l-hüdâ I, 364, 366-367.
• Süleyman Uludağ “Süleyman Çelebi'nin İnanç ve Fikir Dünyası” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 182-209, (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli)
• Bursa 2007. Şemsuddin Muhammed b. Yusuf es-Sâlihî eş-Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd, I-XII, Beyrut 1414.
• Takiyuddin Ahmed b. Abdilhalîm İbn Teymiyye, İktidâu's-sırati'l-müstakîm limuhâlefeti ashâbi'l-cahîm, I-II, Beyrut 1419.
• Tevfik Yücedoğru, “İnanç Esasları Açısından Vesîletü’n-Necât” Süleyman Çelebi ve Mevlid, Yazılışı, Yayılışı ve Etkileri Sempozyumu, s. 210-218,
• (editör Mustafa Kara-Bilal Kemikli) Bursa 2007. Vedat S. Ahmed, “Bulgaristan'da Dinî Kimliğin Korunmasında Mevlidin Rolü” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu
• (16-17 Nisan 2009 Bursa) s. 434-445, (editör Bilal Kemikli, Osman Çetin) s. 441. Yahya b. Şeref en-Nevevî, Tehzîbu’l-esmâ ve’l-luğât, I-IV, Beyrut, ts. I 23;