Sahîh-i Buhârî Nüshalarına Dair Yeni Bulgular II: es-Sagânî Nüshası ve Türkiye Kütüphanelerindeki Yazmaları

Year 2016, Volume: 14 Issue: 1, 7 - 50, 30.06.2016

Arafat Aydın

Abstract

Bu çalışma Radıyyüddîn es-Sagânî’nin (v. 650/1252) Sahîh-i Buhârî nüshasının hususiyetlerini,

diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönlerini ve Türkiye’de tespiti yapılan yazmalarını

ele almaktadır. Günümüze ulaşıp ulaşmadığı konusunda belirsizlikler bulunan es-

Sagânî’nin Buhârî nüshasının Türkiye’de yirmiden fazla kopyası (furû‘) tespit edilmiştir. Çalışmada

önce es-Sagânî’nin hayatı ve ilmî kişiliği ele alınmış, sonra nüshasının özellikleri

üzerinde durulmuştur. Diğer Buhârî nüshalarından ayrılan yönleri örnekleriyle birlikte ortaya

konulmuştur. Türkiye’de tespiti yapılan nüshaların ön plana çıkanları tanıtılarak çalışma

sonlandırılmıştır. Buhârî’nin yaşadığı dönemde yazılan ve talebesi Firebrî’nin tashihini

içeren kadîm bir nüshaya dayanıyor olması es-Sagânî nüshasını diğerlerinden ayıran en belirgin

özelliktir. Bu nüshayı esas alıp başka üç nüsha için işaretler belirleyen es-Sagânî, nüshalar

arasında lafız farklılığı meydana geldiğinde bunlara hâşiyede işaret etmiş ve günümüz

tahkik kurallarını o dönemde büyük oranda işletmiştir. Firebrî’den sonra oluşan nüshalar

arası birçok farklılığı bizzat Buhârî’nin veya Firebrî’nin notlarıyla çözüme kavuşturan es-

Sagânî’nin Buhârî nüshası ayrıca hâşiye kısmındaki açıklamalarla es-Sagânî’nin dilci kimliğini

yoğun bir şekilde hissettirmektedir. Türkiye’deki zengin yazma eser külliyatının es-

Sagânî nüshasını ilgilendiren yönü bu makale ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Keywords

Buhârî , el-Câmi‘u’s-sahîh , Radıyyüddîn es-Sagânî , Firebrî , Yazma

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD), XIV/1, 2016.