Hadis Rivâyetinde Telkin-Zabt İlişkisi ve Telkin Yoluyla Yapılan Tahrifler

Year 2011, Volume: 9 Issue: 1, 7 - 24, 30.06.2011

Mustafa Öztürk

Abstract

Hadis usûlü ıstılahında telkin, bir râvîye/muhaddise, kendisine ait olmayan hadisi,

kendisininmiş hissi vererek ona ait olduğuna inandırma gayretidir. Bu faaliyet, hicrî ikinci

asrın başları itibariyle ilk dönem hadis rivâyet geleneği sürecinde râvîlerin, rivâyetlerini ne

derece zabt ettiklerini deneme metodu olma yanında bir kısım muhaddislerin rivâyetlerini

tahrif etme aracı olarak da tezahür etmiştir. Özellikle bazı itikâdî ve mezhebî fırkaların, kendi

fikirlerini teyit etme niyetiyle telkine başvurup hadislerden delil bulma yoluna gitmeleri tahrif

sebeplerinden biridir. Telkin, tâbiîn dönemiyle birlikte daha ziyade Irak bölgesinde yoğunluk

kazanmıştır. Nitekim siyâsî ve mezhebî sâiklerle hadis uydurmacılığı da Irak’ta zuhur

etmiştir. Telkin, râvînin zabt durumuna göre şifâhen ya da yazılı yapılmıştır. Makalemiz bütün

bu hususların altını çizmekle birlikte telkin-zabt ilişkisi bağlamında telkinde bulunma,

telkin kabul sebepleri ve telkinden kaynaklanan hadislerdeki tahrif problemini incelemekte,

söz konusu problemi ciddiye alıp gündeme taşıyan cerh ve ta‘dîl ulemasının tespit ve değerlendirmelerine

yer vermektedir.

Keywords

Telkin , zabt , tahrif , uydurma hadis , cerh ve ta‘dîl , itikâdî fırkalar

References

• Hadis Tetkikleri Dergisi, (HTD), IX/1, 2011.