Research Article
BibTex RIS Cite

Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli

Year 2020, Volume: 18 Issue: 2, 97 - 112, 31.12.2020

Hızır Yağcı

Abstract

Bir hadisin makbul sayılabilmesi için senedinin muttasıl olmasını şart koşan muhaddisler, bu şekildeki rivâyetlere ulaşmak için uzun yolculuklar yapmışlar ve hadislerin naklinde bazı prensipler geliştirmişlerdir. Özellikle hadislerin senedlerinin sorgulanmasından itibaren ri-vâyetin ne şekilde öğrenildiğini ifade eden edâ sîgaları, hadisin kesintisiz bir şekilde ilk kay-nağına ulaşıp ulaşmadığını tespit konusunda önemli bir ölçü olarak kabul edilmiştir. Bu la-fızlardan bir kısmı muttasıl olarak rivâyet edilen hadisler için kullanılırken, kimisi de hem muttasıl olan hem de muttasıl olmayan rivâyetler için kullanılmıştır. Bu araştırmada ilk önce muttasıl olan ve olmayan senetlerde kullanılan عَنْ edâ sîgası ve onunla aynı hükümde olan la-fızlar üzerinde durulmuştur. Müteakiben bu lafızların hangi durumlarda muttasıl sayılıp han-gi durumlarda muttasıl sayılmayacağı etrafında yapılan tartışmaların tarihi seyri dikkate alına-rak değerlendirilmesi yapılmış, hadis usulü tarihinde müelliflerin hatalı aktarımlarından ve yorumlarından kaynaklanan problemler ortaya konmuş ve ilk dönemlerden itibaren mu‘an‘an rivâyetin kullanım şekillerinin tespitine çalışılmıştır.

Keywords

Likā’ , semā‘ mu‘ā‘sarah, tedlis , mursal mu‘an‘an.

References

  • Alâî, Ebû Saîd Salâhuddîn Halîl b. Keykeldî, Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl, nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî, Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 2. Basım, 1407/1986.
  • Askalânî, İbn Hacer en-Nüket ‘alâ Kitâbi’bni’s-Salâh, nşr. Rübeyyi‘ b. Hâdî Umeyr el-Medhalî, 2 cilt. Medine: Imâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, 1404/1984.
  • Aşıkkutlu, Emin, Hadiste Ricâl Tenkidi, İstanbul: MÜİFY., 1997.
  • Avvâme, Muhammed, el- likā’ beyne’r-râviyeyni ve yelîhi el-Hadîsu’l-mürsel, Medine: Dâru’l-Yüsr-Dâru’l-Minhâc, 1438/2017.
  • Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Hadisevi, 2006.
  • Aynî, Bedreddin, ʿUmdetü’l-ḳārî fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî, 25 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’türâsi’l-Arabî, t.y.
  • Bikāî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât el-Hırbevî, en-Nüketü’l-vefiyye bimâ fî şerhi’l-Elfiyye, nşr. Mâhir Yâsîn el-Fahl, 2 cilt. b.y: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 2007.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, İkinci Basım, 1992.
  • Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, 8 cilt. Haydarâbât: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmâniyye, ts.
  • Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân, Cüz’ fî ‘ulûmi’l-hadîs fî beyâni’l-muttasıl ve’l-mürsel ve’l-mevkuf ve’l-münkatı‘, nşr. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Al-i Selman, Ammân: ed-Dâru’l-Eseriyye, 1. Basım. 1427/2006.
  • Düreys, Hâlid Mansûr b. Abdullah, Mevkıfü’l-İmâmeyn el-Buhârî ve Müslim min iştirâti’l-lukyâ ve’s-semâʿ fi’s-senedi’l-muʿanʿan beyne’l-müteʿâsırîn, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, ts.
  • Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl-i Selmân, Behcetü’l-müntefi‘ şerhu cüz’ fî ‘ulûmi’l-hadîs fî beyâni’l-muttasıl ve’l-mürsel ve’l-mevkûf ve’lmünkatı‘, Medine: Dâru Ensâri’l-Medine-ed-Dâru’l-Eseriyye, 1. Basım, 1428/2007.
  • Emîr es-San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellāh İsmâîl, Tavzîhu’l-efkâr li-meʿânî Tenkīhi’l-enzâr, nşr. Ebû Abdurrahman Salah b. Muhammed b. ‘Uveyda, 2 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1997/1417.
  • Erginli, Zafer “Muhâsibî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 31/13, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. Süfyân b. Cüvvân (Cüvân), el-Maʿrife ve’t-târîh, nşr. Ekrem Ziyâ el-Ömerî, 3 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1981/1401.
  • Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifâye fî ma‘rifeti usûli ʿilmi’r-rivâye, nşr. Mâhir Yâsîn el-Fahl, b.y: Dâru İbnü’l-Cevzî, 4. Basım 1435/2014.
  • Hatiboğlu, Mehmed Said, İslâmi Tenkit Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu, Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2016.
  • Irakî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân, Fethu’l-muğîs bi-şerhi Elfiyyeti’l-hadîs. Kahire: Mektebetü’s-Sünne, 2. Basım, 2010.
  • İbn Abdülber en-Nemerî, et-Temhîd limâ fi’l-Muvattaʾ mine’l-meʿânî ve’l-esânîd. nşr. Mustafa b. Ahmed el-Alevî - Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, 24 cilt. Mağrib: Vizaretü Umumi'l-Evkâf, 1387/1967.
  • İbn Ebû Hâtim, el-Cerh ve’t-taʿdîl, 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1952/1271.
  • İbn Hacer, Fethü’l-bârî, 13 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1960.
  • İbnü’l-Kayserânî Muhammed b. Tahir el-Makdisî, Şürûṭü’l-eʾimmeti’s-sitte ve yelîhi Şurûtu’l-eimmeti’l-hamse li’l-Hâzimî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1405/1984.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, es-Sünen, 2 cilt. İstanbul: 1992, İkinci Basım, 1992.
  • İbn Rüşeyd, es-Senenü’l-ebyen ve’l-mevridü’l-emʿan fi’l-muhâkeme beyne’l-imâmeyn fi’s-senedi’l-muʿanʿan, nşr. Salâh b. Sâlim el-Mısrâtî, Medine: Mektebetü’l- Ġurabâi’l-Eseriyye, 1417/1989.
  • İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî, et-Tabâkâtü’l-kübrâ, nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ, 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’i-İlmiyye, 1. Basım, 1990.
  • İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî, Mukaddimetü İbni’s-Salâh, nşr. Abdullah el-Minşâvî, Kahire: Dâru’l-Hadis, 1431/2010.
  • Kābisî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Halef el-Meâfirî el-Kayrevânî, Muhtasaru Muvatta’i’l-İmâm Mâlik (el-Mülahhıs li Müsnedi’l-Muvatta’), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2008.
  • Kādî İyâz, İkmâlü’l-Muʿlim bi-fevâʾidi Müslim, nşr. Yahyâ İsmâil, 8 cilt. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1. Basım, 1419/1998.
  • Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf, Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâʾi’r-ricâl, nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, 35 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1980.
  • Müslim, b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, 3 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî, el-Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. Haccâc, 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 2. Basım, 1392/1972.
  • Nevevî, İrşâdü tullâbi’l-hakāʾik ilâ maʿrifeti süneni hayri’l-ḫalâʾik sallallāhu ʿaleyhi ve selem, nşr. Nûreddin Itr, Kâhire: Dârü’s-Selâm, 1. Basım, 1434/2013.
  • Râmhürmüzî, Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd el-Fârisî, el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâʿî, nşr. Muhammed Accâc el-Hatîb, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 2017.
  • Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed, Fethu’l- muğîs bi-şerhi Elfiyyeti’l-hadîs li’l-ʿIrâkî. 5 cilt. Riyad: Mektebetü Dâri’l-Minhâc, 4. Basım, 1436.
  • Sem‘ânî Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Kavâtıʿu’l-edille fi’l-usûl, nşr. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail eş-Şafiî, 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1999.
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. nşr. Ahmed Ömer Hâşim, 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Sezgin, M. Fuad, Buhârî’nin Kaynakları, Ankara: kitâbiyât, 2000.
  • Şâfiî, er-Risâle, nşr. Ahmed Şakir, Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1. Basım,1358 /1940.
  • Şerif Hâtim b. Arif el-Avnî, İcmâ‘u’l-muhaddisîn ‘alâ ‘ademi’iştirâti’l-‘ilmi bi’s-semâı fi’l-hadîsi’l-muan‘an beyne'l-müte‘âsırîn, Mekke: Dâru İlmi’l-Fevâid, 1. Basım, 1421/2000.
  • Tirmizî, ʿİlelü’t-Tirmiẕî el-kebîr, nşr. Subhî el-Bedrî es-Sâmerrâî v.dğr., Beyrut: Mektebetü’n-Nehza, 1. Basım, 1409/1989.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, Sünenü’t-Tirmizî, 5 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992/1413.
  • Uğur, Mücteba “Edâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 10/388, İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
  • Yahyâ b. Maîn, et-Târîh, nşr. Ahmed Muhammed Nûrseyf, 4 cilt. Mekke: Merkezü'l-Bahsi'l-İlmî- İhyâü't-Türâsi'l-Arabî, 1979/1399.
  • Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
  • Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşkī, Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ, nşr. Heyet (Şuayb el-Arnaût başkanlığında), 25 cilt. b.y: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1985.
  • Zerkeşî, Bedreddin, en-Nüket ʿalâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh, nşr. Zeynelâbidîn b. Muhammed b. Belâferîc, 3 cilt. Riyad: Advâu's-Selef, 1419/1998.

Year 2020, Volume: 18 Issue: 2, 97 - 112, 31.12.2020

Hızır Yağcı

Abstract

References

  • Alâî, Ebû Saîd Salâhuddîn Halîl b. Keykeldî, Câmiu’t-tahsîl fî ahkâmi’l-merâsîl, nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî, Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 2. Basım, 1407/1986.
  • Askalânî, İbn Hacer en-Nüket ‘alâ Kitâbi’bni’s-Salâh, nşr. Rübeyyi‘ b. Hâdî Umeyr el-Medhalî, 2 cilt. Medine: Imâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, 1404/1984.
  • Aşıkkutlu, Emin, Hadiste Ricâl Tenkidi, İstanbul: MÜİFY., 1997.
  • Avvâme, Muhammed, el- likā’ beyne’r-râviyeyni ve yelîhi el-Hadîsu’l-mürsel, Medine: Dâru’l-Yüsr-Dâru’l-Minhâc, 1438/2017.
  • Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul: Hadisevi, 2006.
  • Aynî, Bedreddin, ʿUmdetü’l-ḳārî fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî, 25 cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’türâsi’l-Arabî, t.y.
  • Bikāî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer b. Hasen er-Rubât el-Hırbevî, en-Nüketü’l-vefiyye bimâ fî şerhi’l-Elfiyye, nşr. Mâhir Yâsîn el-Fahl, 2 cilt. b.y: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 2007.
  • Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, 8 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, İkinci Basım, 1992.
  • Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, 8 cilt. Haydarâbât: Dâiretü’l-Maârifi’l-Osmâniyye, ts.
  • Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd b. Osmân, Cüz’ fî ‘ulûmi’l-hadîs fî beyâni’l-muttasıl ve’l-mürsel ve’l-mevkuf ve’l-münkatı‘, nşr. Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Al-i Selman, Ammân: ed-Dâru’l-Eseriyye, 1. Basım. 1427/2006.
  • Düreys, Hâlid Mansûr b. Abdullah, Mevkıfü’l-İmâmeyn el-Buhârî ve Müslim min iştirâti’l-lukyâ ve’s-semâʿ fi’s-senedi’l-muʿanʿan beyne’l-müteʿâsırîn, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, ts.
  • Ebû Ubeyde Meşhûr b. Hasan Âl-i Selmân, Behcetü’l-müntefi‘ şerhu cüz’ fî ‘ulûmi’l-hadîs fî beyâni’l-muttasıl ve’l-mürsel ve’l-mevkûf ve’lmünkatı‘, Medine: Dâru Ensâri’l-Medine-ed-Dâru’l-Eseriyye, 1. Basım, 1428/2007.
  • Emîr es-San‘ânî, Ebû İbrâhîm İzzüddîn Muhammed b. el-İmâm el-Mütevekkil-Alellāh İsmâîl, Tavzîhu’l-efkâr li-meʿânî Tenkīhi’l-enzâr, nşr. Ebû Abdurrahman Salah b. Muhammed b. ‘Uveyda, 2 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1997/1417.
  • Erginli, Zafer “Muhâsibî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 31/13, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. Süfyân b. Cüvvân (Cüvân), el-Maʿrife ve’t-târîh, nşr. Ekrem Ziyâ el-Ömerî, 3 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1981/1401.
  • Hatîb el-Bağdâdî, el-Kifâye fî ma‘rifeti usûli ʿilmi’r-rivâye, nşr. Mâhir Yâsîn el-Fahl, b.y: Dâru İbnü’l-Cevzî, 4. Basım 1435/2014.
  • Hatiboğlu, Mehmed Said, İslâmi Tenkit Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu, Ankara: Otto Yayınları, 2. Basım, 2016.
  • Irakî, Ebü’l-Fazl Zeynüddîn Abdürrahîm b. el-Hüseyn b. Abdirrahmân, Fethu’l-muğîs bi-şerhi Elfiyyeti’l-hadîs. Kahire: Mektebetü’s-Sünne, 2. Basım, 2010.
  • İbn Abdülber en-Nemerî, et-Temhîd limâ fi’l-Muvattaʾ mine’l-meʿânî ve’l-esânîd. nşr. Mustafa b. Ahmed el-Alevî - Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, 24 cilt. Mağrib: Vizaretü Umumi'l-Evkâf, 1387/1967.
  • İbn Ebû Hâtim, el-Cerh ve’t-taʿdîl, 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1. Basım, 1952/1271.
  • İbn Hacer, Fethü’l-bârî, 13 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1960.
  • İbnü’l-Kayserânî Muhammed b. Tahir el-Makdisî, Şürûṭü’l-eʾimmeti’s-sitte ve yelîhi Şurûtu’l-eimmeti’l-hamse li’l-Hâzimî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1405/1984.
  • İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, es-Sünen, 2 cilt. İstanbul: 1992, İkinci Basım, 1992.
  • İbn Rüşeyd, es-Senenü’l-ebyen ve’l-mevridü’l-emʿan fi’l-muhâkeme beyne’l-imâmeyn fi’s-senedi’l-muʿanʿan, nşr. Salâh b. Sâlim el-Mısrâtî, Medine: Mektebetü’l- Ġurabâi’l-Eseriyye, 1417/1989.
  • İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî, et-Tabâkâtü’l-kübrâ, nşr. Muhammed Abdülkadir Atâ, 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’i-İlmiyye, 1. Basım, 1990.
  • İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî, Mukaddimetü İbni’s-Salâh, nşr. Abdullah el-Minşâvî, Kahire: Dâru’l-Hadis, 1431/2010.
  • Kābisî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Halef el-Meâfirî el-Kayrevânî, Muhtasaru Muvatta’i’l-İmâm Mâlik (el-Mülahhıs li Müsnedi’l-Muvatta’), Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2008.
  • Kādî İyâz, İkmâlü’l-Muʿlim bi-fevâʾidi Müslim, nşr. Yahyâ İsmâil, 8 cilt. Mısır: Dâru’l-Vefa, 1. Basım, 1419/1998.
  • Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf, Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâʾi’r-ricâl, nşr. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf, 35 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1980.
  • Müslim, b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, 3 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî, el-Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. Haccâc, 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 2. Basım, 1392/1972.
  • Nevevî, İrşâdü tullâbi’l-hakāʾik ilâ maʿrifeti süneni hayri’l-ḫalâʾik sallallāhu ʿaleyhi ve selem, nşr. Nûreddin Itr, Kâhire: Dârü’s-Selâm, 1. Basım, 1434/2013.
  • Râmhürmüzî, Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd el-Fârisî, el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâʿî, nşr. Muhammed Accâc el-Hatîb, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 2017.
  • Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed, Fethu’l- muğîs bi-şerhi Elfiyyeti’l-hadîs li’l-ʿIrâkî. 5 cilt. Riyad: Mektebetü Dâri’l-Minhâc, 4. Basım, 1436.
  • Sem‘ânî Ebü’l-Muzaffer Mansûr b. Muhammed b. Abdilcebbâr et-Temîmî el-Mervezî, Kavâtıʿu’l-edille fi’l-usûl, nşr. Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail eş-Şafiî, 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1999.
  • Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî. nşr. Ahmed Ömer Hâşim, 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
  • Sezgin, M. Fuad, Buhârî’nin Kaynakları, Ankara: kitâbiyât, 2000.
  • Şâfiî, er-Risâle, nşr. Ahmed Şakir, Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1. Basım,1358 /1940.
  • Şerif Hâtim b. Arif el-Avnî, İcmâ‘u’l-muhaddisîn ‘alâ ‘ademi’iştirâti’l-‘ilmi bi’s-semâı fi’l-hadîsi’l-muan‘an beyne'l-müte‘âsırîn, Mekke: Dâru İlmi’l-Fevâid, 1. Basım, 1421/2000.
  • Tirmizî, ʿİlelü’t-Tirmiẕî el-kebîr, nşr. Subhî el-Bedrî es-Sâmerrâî v.dğr., Beyrut: Mektebetü’n-Nehza, 1. Basım, 1409/1989.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, Sünenü’t-Tirmizî, 5 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2. Basım, 1992/1413.
  • Uğur, Mücteba “Edâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 10/388, İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
  • Yahyâ b. Maîn, et-Târîh, nşr. Ahmed Muhammed Nûrseyf, 4 cilt. Mekke: Merkezü'l-Bahsi'l-İlmî- İhyâü't-Türâsi'l-Arabî, 1979/1399.
  • Yücel, Ahmet, Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi, İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
  • Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân et-Türkmânî el-Fârikī ed-Dımaşkī, Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ, nşr. Heyet (Şuayb el-Arnaût başkanlığında), 25 cilt. b.y: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1985.
  • Zerkeşî, Bedreddin, en-Nüket ʿalâ Mukaddimeti İbni’s-Salâh, nşr. Zeynelâbidîn b. Muhammed b. Belâferîc, 3 cilt. Riyad: Advâu's-Selef, 1419/1998.
There are 46 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Articles
Authors

Hızır Yağcı 0000-0003-3394-7797

Publication Date December 31, 2020
Published in Issue Year 2020 Volume: 18 Issue: 2

Cite

APA Yağcı, H. (2020). Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli. Hadis Tetkikleri Dergisi, 18(2), 97-112.
AMA Yağcı H. Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli. HTD. December 2020;18(2):97-112.
Chicago Yağcı, Hızır. “Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli Ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli”. Hadis Tetkikleri Dergisi 18, no. 2 (December 2020): 97-112.
EndNote Yağcı H (December 1, 2020) Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli. Hadis Tetkikleri Dergisi 18 2 97–112.
IEEE H. Yağcı, “Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli”, HTD, vol. 18, no. 2, pp. 97–112, 2020.
ISNAD Yağcı, Hızır. “Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli Ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli”. Hadis Tetkikleri Dergisi 18/2 (December 2020), 97-112.
JAMA Yağcı H. Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli. HTD. 2020;18:97–112.
MLA Yağcı, Hızır. “Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli Ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli”. Hadis Tetkikleri Dergisi, vol. 18, no. 2, 2020, pp. 97-112.
Vancouver Yağcı H. Mu‘an‘an Hadîsin İttisâli ve ‘an Sîgasının Senedde Kullanım Şekli. HTD. 2020;18(2):97-112.

İlim Tasavvurumuz Üzerine…

İslâm ilim geleneği, ihtiva ve temsil ettiği zâhirî, aklî, felsefî ve irfânî zenginliği ile küllî bir gerçekliği yansıtmaktadır. Söz konusu zenginlik alanlarının her birisi meşrûiyyetini, kendi usûlü dairesinde hakikat arayışı süreci içerisinde bulunuşuyla temellendirmektedir. Başlı başlarına müstakil birer ilim dalı olmaları ve bunun neticesinde tarifi, gayesi ve mesâili itibariyle sınırları belirgin olsa da, ortak bir tasavvura aracılık etmeleri dolayısıyla kaçınılmaz biçimde, bünyesinde sair ilimlerle kendi zaviyelerinden müştereklikler barındırır. Ne var ki, kendine has mesâildeki farklılaşmalar, bütünün temsil ettiği küllî tasavvurun varlığına engel değildir.
Geçmişte ve günümüzde, geleneğin bu yönü gözden kaçırıldığında, ilimler arası irtibat, sözü edilen müştereklikler üzerinden değil, ayrışmalardan hareketle kurulmaya çalışılmıştır. Esasen İslâm ilim geleneğini, ilimler arası iç çekişmelerin ve tartışmaların odağı olarak görmek böyle bir yaklaşım neticesinde ortaya çıkmıştır. Kadîm ilim geleneğimizi fikrî karışıklığın odağı olarak görme zafiyetini sadece şarkiyat geleneğinin bir refleksi imiş gibi kabul etmek kolaycı bir yaklaşımdır. Şarkiyat geleneği ‘ötekinin duruşunu’ temsil ettiği için dikkate alınması ve zafiyetlerine odaklanılması gereken, ‘öteki’lerin dışında kalanlar, yani ‘biz’ olmalıyız.
İlim ehli taifeyi teşkil eden bizlerin bu süreçte yapması gereken, dışardan ve çatışma odaklı yaklaşımı bir yana bırakıp; kendilerini İslâm tasavvurunu zayıflatmaya adamış kişilerin yöntemlerinin üst dilini keşfederek, benzer hatalara düşmekten kurtulmak, muhtelif ilimleri aynı müştereklikte cem eden kadîm geleneğimizin üst tasavvuruna odaklanmaktır.
İslâm toplumu olarak, fikrî hamlemizi gerçekleştirmemiz, körü körüne taklîdi bir yana bırakıp, bize ait değerler manzumemizi keşfetmemize bağlıdır. Modern çağın bilgi üzerindeki bizi kuşatan tahakkümü ve kendi değerlerini bize taşıyan imkânlarını ‘mihengimize’ vurmadan özümseme, bizi sürekli olarak kimliğimizden uzaklaştırmaktadır. Günümüzde öğrendiğimiz en önemli esas, ‘bilginin/ma‘lûmâtın’ kutsallığı iddiasıdır. Oysa her dönemde, mukaddes olan hakikat ve ma‘rifettir. Bir başka ifade ile varlığımız meşrûiyyetini bilgi peşinde koşmamızdan değil, hakikat yolcusu olmamızdan almalıdır.
Doğru yanlış her türlü bilginin kutsanması sebebiyledir ki, arama motorları ve sosyal medya plâtformaları üzerinden paylaşılan veriler, tıpkı, geçmişte ilimler ve ilim ehli arasında sadece ma‘lûmâta odaklanıldığında, ilimler arasındaki müşterek zeminin fark edilememesi ve İslâm tarihinin çatışmalar tarihi şeklinde algılanması gibi, bir ölçüye vurulmaksızın yaygınlığı nisbetinde doğru ve tayin edici bir konum ihrâz etmiştir. Bizler geçmişin ve günümüzün tecrübesinden istifade ederek, tekrar aynı hataya düşmediğimizden emin olmalıyız.
Şu halde, ilim ehline düşen, öncelikle ilimlerin usûlleri ve telif tarzlarının müşterekliğini temin eden ‘üst dilini’; bir başka ifade ile ‘küllî tasavvurunu’ keşfe yönelik gayretlerini arttırmaktır. İlmin bugünkü temsilcilerinin, İlâhî hakîkati zâhirî, aklî, rûhî, kalbî, irfânî plânda idrak için ömür tüketen geçmiş âlim, hakîm ve ârifler ile eserler üzerinden bağ kurmak suretiyle, onların arayış tecrübelerinden istifade etmeleri, ilimleri kuşatan küllî tasavvurun idrâkini mümkün kılacaktır. Bizi küllî tasavvura ulaştıracak olan vasıta, bazen dilin sunduğu imkânlar, bazen akıl, mantık ve felsefenin hâsıl ettiği kazanımlar, bazen de kalbin ve irfânî geleneğin ulaştığı hakikatler olabilecektir.
Bütün bu hususların arayışı içerisinde olan, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile de, bize ait duruşa ve müşterek tasavvuru keşfin zaruretine dikkat çekmeyi kaçınılmaz görüyoruz. Bir başka ifade ile, tedbirimizi alıp, tedârikimizi ikmâl ederek seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunu fark ederek, ‘cihet-i vahdemizi’ yeniden hatırlamalı, uydu olmaktan, ezilmişlikten kurtulmalı, kendimize ait usûl, ulemâ ve kitâbiyâta dönmeli, ilmî düşünüşümüzü yeniden ‘âlî tasavvurumuza’ uygun hâle getirmeliyiz.
Kırk ikinci sayımızla, akademik dergicilikte kemâle erdiğimizin göstergesi olarak, kesintisiz yayın hayatını sürdürerek, geride bıraktığımız ilk yirmi yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu nüshasında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. İslâm coğrafyasının uzak diyarlarının tasavvurlarını bize sunan makaleler, eser tetkikleri, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) işaret edilen hususlarda bize iletilen her türlü talebe açık olup, bütün imkânlarını kullanarak arzu edilen hususlarda yazarlarımızın yanında olmaya çalışacaktır.
Geride bıraktığımız yirmi yıl ve kırk iki sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran hayatta olan ve ahirete irtihal eden bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken, bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz. Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU