Research Article
BibTex RIS Cite

Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti

Year 2021, Volume: 19 Issue: 1, 83 - 117, 30.06.2021

Necdet Aydoğdu

Abstract

Nasb, Hz. Ali’ye (r.a.) buğz etmek ve diğer sahabeyi fazilette onun önüne geçirmek demek-tir. İmâmiyye Şîasına göre, Hz. Ali’ye, evlâtlarına ve taraftarlarına karşı olan zümrelere veri-len bir isimdir. Hadisçiler bu düşünceyi taşıyanları ehl-i bid‘at kabul etmiş ve rivâyetlerini çoğunlukla kabul etmemiştir. Kur’ân’dan sonra en sika kaynak olarak kabul edilen Sahîhayn’da haklarında nasb ithamı yapılmış bazı râvîlerin hadisi yer almaktadır. İbn Hacer Hedyü’s-sârî isimli eserinde bunlardan altısının ismini vermiştir. Süyûtî’nin Tedrîbü’r-Râvî isimli eserinde verdiği listede ise yedi râvî yer almaktadır. Bu yedi râvî dışında İbn Hacer’in Tehzîbü’t-Tehzîb ve Takrîbü’t-Tehzîb isimli eserlerinde Nâsıbî omakla itham edildiklerini be-lirttiği başka râvîlerin hadisleri de Sahîhayn’da yer almaktadır. Buhârî ve Müslim ehl-i bid‘at olmakla itham edilen bu râvîlerden hadis rivâyet etmeleri ve bunları Sahîhayn’a almaları se-bebi ile hem Ehl-i Sünnet hem de Şiî kesim tarafından eleştirilmiştir. Buhârî ve Müslim, hem Ehl-i Sünnet hem de Şiî kesim tarafından ehl-i bid‘at olmakla itham edilen bu râvîlerden ha-dis rivâyet etmeleri ve bu hadisleri Sahîhayn’a almaları yüzünden eleştirilmiştir. Ancak Sahîhayn’ı bu gerekçe ile eleştiren Şia’nın önde gelen hadis kaynaklarında Nâsıbî olmakla it-ham edilen râvîlerin rivâyetleri de yer almaktadır. Bu çalışmamızda Nâsıbî olmak ile itham edilen bu râvîler hakkındaki ithamlar ve bu râvîlerin Sahîhayn’daki rivâyetleri incelenecektir.

Keywords

Hadis Buhârî Müslim ehl-i bid‘at nasb.

References

  • Abdullah Sellûm es-Sâmerrâî, el-Ġulüv ve’l-fıraḳu’l-Ġāliyye fi’l-ḥaḍâreti’l-İslâmiyye, Bağdad: Dâru Vâsıt 1988.
  • Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr es-Süyûtî, Tedrîbü’r-r-râvî, thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Kahîre: Mektebetü Dâri’t-Türâs 1426/2005.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1422/2002.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, thk. Muammed Abdulmuid Han, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye ts.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Buhârî, et-Târîḫu’ṣ-ṣagīr, thk. Mahmud İbrâhim Zayed, Beyrut: Mektebetü’l-Mearif 1406/1986.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî, er-Ruvâtü’s̱-s̱iḳāt el-mütekellem fîhim bimâ lâ yûcibü reddehüm, thk. Muhammed el-Mevsılî, Beyrut Dâru’l-Beşâir 1412/1992.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmânez-Zehebî, el-Kâşif, thk. Muhammed Avvâme-Ahmed Muhammed Nemr el-Hatîb, Cidde: Dâru’l-Kıble 1413/1992.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ, thk. Şu‘ayb el-Arnaûd-Hüsey el-Esed, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle 1417/1996.
  • Ebû Ahmed Abdullâh b. Adî, el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl, thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Muavvad, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye ts.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Alî b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbeveyh el-Kummî, İlelü’ş-Şerâi’, Beyrût: Dâru’l-Murtedâ 1427/2006.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâb. Hammâd el-Ukaylî, eḍ-Ḍuʿafâʾü’l-kebîr, Thk. Abdulmu’tî Emîn Kal’acî, Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye 1404/1984.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî et-Tûsî, Ricâlü’ṭ-Ṭûsî, thk. Cevâd el-Kayyûmî el-İsfehânî, Kum: Müesesetü’n-Neşri’l-İslâmî 1427.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kūb b. İshâk el-Küleynî er-Râzî, el-Uṣûl mine’l-Kâfî, Beyrut: el-Fecr 1428/2007.
  • Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî, Kitâbu’s-Siḳāt, Haydarâbâd/Deken: Dâiretu’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
  • Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Kitâbu’l-Cerḥ ve’t-taʿdîl, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1372/1953.
  • Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd er-Râmhürmüzî, el-Muḥaddis̱ü’l-fâṣıl* beyne’r-râvî ve’l-vâʿî, thk. Muhammed Accâc el-Hatîb, Kahire: Dâru’l-Fikr 1404/1984.
  • Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr, el-İstîʿâb fî maʿrifeti’l-aṣḥâb, thk. Âdil Mürşid, Ammân: Dâru’l-A’lâm 1423/2002.
  • Ebû Sa‘îd Osmân b. Sa‘îd b. Hâlid ed-Dârimî, Târîḫu ʿOsmân b. Saʿîd ed-Dârimî ʿan Ebî Zekeriyyâ Yaḥyâ b. Maʿî, thk. Ahmed Muhammed Nûr Seyf, Beytût: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâsi 1400/1980.
  • Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în b. Avn el-Mürrî el-Bağdâdî, Târîḫ, thk. Ahmed Muhammed Nur Seyf, Mekke 1399/1979.
  • Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî İbn Manzûr, “a-s-b”, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru Sadr ts.
  • Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Hacer Askalânî, Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî, Riyâd: Dârus-Selâm 1421/2000.
  • Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed İbn Manzûr el-Ensârî , “b-d-‘a”, Lisânu’l-Arab (Mekke: Dâru Sâdır ts.
  • Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî, Hedyü’s-sârî, thk. Abdülkâdir Şeybe el-Hamd, Riyad: Mektebeti’l-Melik Fehd,1421/2001.
  • Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf el-Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, thk. Avvâd Ma’rûf, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1403/1983.
  • Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih el-İclî, Maʿrifetü’s̱-s̱iḳāt, thk. Abdulalîm Abdülazîm el-Bestevî, Medine: Mektebetü’d-Dâr 1405/1985.
  • Ebü’l-Hasen Alî b. Abdillâh b. Ca‘fer b. Necîh es-Sa‘dî (Ali b. Medînî), ʿİlelü’l-ḥadîs̱ ve maʿrifetü’r-ricâl, thk. Mâzin b. Muhammed es-Sirsâvî, Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî 1426/2005.
  • Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed ed-Dârekutnî, Suʾâlâtu’l-Ḥâkim li’d-Dâreḳuṭnî, Thk. Muvaffık b. Abdullah b. Abdülkâdir. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif 1404/1984.
  • Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân el-Heysemî, Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid, thk. Muhammed Abdulkâdir Ahmed Ata’, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1422/2001.
  • Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Alî b. Ahmed en-Necâşî, Ricâlü’n-Necâşî, thk. Seyyid Mûsâ eş-Şebîrî, Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî 1418.
  • Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberânî, Müsnedü’ş-Şamiyyîn, thk. Hamdî Abdülmecîs es-Selefî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1409/1989.
  • Enbiya Yıldırım, Hadis Problemleri, İstanbul: Rağbet Yay. 2007.
  • eş-Şehîdü’s-Sânî, Ravdu’l-Cenân fî şerhi İrşâdi’l-Ezhân, Mevsûâtu’ş-Şehîdis-Sânî içinde, thk. Merkezu İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Kum: el-Merkezü’l-Âlî li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye 1 434/2013.
  • Ethem Ruhi Fığlalı, “Hâricîler”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 1997.
  • İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, thk. İbrâhîm ez-Zeybak-Âdil Mürşid, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle ts.
  • İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî, Mukaddimetu İbni’s-Salâh fî ulûmi’l-hadîs, thk. Usâme el-Belhî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabi 1431/2010.
  • İsmail Lütfi Çakan, “Ebü’l-Feth el-Ezdî”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 1994.
  • Mehmet Efendioğlu, “Sahîh”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 2008.
  • Mehmet Said Hatiboğlu, “Müslüman Âlimlerin Buhârî ve Müslim’e Yönelik Eleştirileri”, İslâmî Araştırmalar, 10/ 1-2-3-4 (1999), 1-29.
  • Muhammed b. Alî b. el-Hüseyn b. Bâbeveyh el-Kummî, Meʿâni’l-aḫbâr, thk. Muhammed Kâzım Mûsevî, Kerbela: el-Atebetü’l-Hüseyniyyetü’l-Mukaddese, 1435/2014.
  • Muhammed el-Cevâhirî, el-Müfîd min mu‘cemi ricâli’l-hadîs, Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, 1430/2009.
  • Mustafa Öz, “Nâsıbe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yay. 2006.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref, Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Luğât, Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye ts.
  • Şahin, Sami, Hadislerde Aşere-i Mübeşşere: Dünyada İken Cennetle Müjdelenenler, Ankara: Yayınevi, 2009.
  • Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, thk. Şu‘ayb el-Arnaûd-Hüsey el-Esed, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle 1417/1996.
  • Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Mîzânü’l-iʿtidâl, thk. Ali Muhammed Muavvad-Âdil A. Abdulmevcûd, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416/1995.
  • Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 2017.

Year 2021, Volume: 19 Issue: 1, 83 - 117, 30.06.2021

Necdet Aydoğdu

Abstract

References

  • Abdullah Sellûm es-Sâmerrâî, el-Ġulüv ve’l-fıraḳu’l-Ġāliyye fi’l-ḥaḍâreti’l-İslâmiyye, Bağdad: Dâru Vâsıt 1988.
  • Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr es-Süyûtî, Tedrîbü’r-r-râvî, thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf, Kahîre: Mektebetü Dâri’t-Türâs 1426/2005.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî, el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1422/2002.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, thk. Muammed Abdulmuid Han, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye ts.
  • Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Buhârî, et-Târîḫu’ṣ-ṣagīr, thk. Mahmud İbrâhim Zayed, Beyrut: Mektebetü’l-Mearif 1406/1986.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî, er-Ruvâtü’s̱-s̱iḳāt el-mütekellem fîhim bimâ lâ yûcibü reddehüm, thk. Muhammed el-Mevsılî, Beyrut Dâru’l-Beşâir 1412/1992.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmânez-Zehebî, el-Kâşif, thk. Muhammed Avvâme-Ahmed Muhammed Nemr el-Hatîb, Cidde: Dâru’l-Kıble 1413/1992.
  • Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ, thk. Şu‘ayb el-Arnaûd-Hüsey el-Esed, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle 1417/1996.
  • Ebû Ahmed Abdullâh b. Adî, el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl, thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Muavvad, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye ts.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Alî b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbeveyh el-Kummî, İlelü’ş-Şerâi’, Beyrût: Dâru’l-Murtedâ 1427/2006.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Amr b. Mûsâb. Hammâd el-Ukaylî, eḍ-Ḍuʿafâʾü’l-kebîr, Thk. Abdulmu’tî Emîn Kal’acî, Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye 1404/1984.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî et-Tûsî, Ricâlü’ṭ-Ṭûsî, thk. Cevâd el-Kayyûmî el-İsfehânî, Kum: Müesesetü’n-Neşri’l-İslâmî 1427.
  • Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kūb b. İshâk el-Küleynî er-Râzî, el-Uṣûl mine’l-Kâfî, Beyrut: el-Fecr 1428/2007.
  • Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî, Kitâbu’s-Siḳāt, Haydarâbâd/Deken: Dâiretu’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1393/1973.
  • Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Kitâbu’l-Cerḥ ve’t-taʿdîl, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1372/1953.
  • Ebû Muhammed İbn Hallâd el-Hasen b. Abdirrahmân b. Hallâd er-Râmhürmüzî, el-Muḥaddis̱ü’l-fâṣıl* beyne’r-râvî ve’l-vâʿî, thk. Muhammed Accâc el-Hatîb, Kahire: Dâru’l-Fikr 1404/1984.
  • Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr, el-İstîʿâb fî maʿrifeti’l-aṣḥâb, thk. Âdil Mürşid, Ammân: Dâru’l-A’lâm 1423/2002.
  • Ebû Sa‘îd Osmân b. Sa‘îd b. Hâlid ed-Dârimî, Târîḫu ʿOsmân b. Saʿîd ed-Dârimî ʿan Ebî Zekeriyyâ Yaḥyâ b. Maʿî, thk. Ahmed Muhammed Nûr Seyf, Beytût: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâsi 1400/1980.
  • Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în b. Avn el-Mürrî el-Bağdâdî, Târîḫ, thk. Ahmed Muhammed Nur Seyf, Mekke 1399/1979.
  • Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî İbn Manzûr, “a-s-b”, Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru Sadr ts.
  • Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Hacer Askalânî, Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî, Riyâd: Dârus-Selâm 1421/2000.
  • Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed İbn Manzûr el-Ensârî , “b-d-‘a”, Lisânu’l-Arab (Mekke: Dâru Sâdır ts.
  • Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed b. Hacer el-Askalânî, Hedyü’s-sârî, thk. Abdülkâdir Şeybe el-Hamd, Riyad: Mektebeti’l-Melik Fehd,1421/2001.
  • Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf el-Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, thk. Avvâd Ma’rûf, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1403/1983.
  • Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih el-İclî, Maʿrifetü’s̱-s̱iḳāt, thk. Abdulalîm Abdülazîm el-Bestevî, Medine: Mektebetü’d-Dâr 1405/1985.
  • Ebü’l-Hasen Alî b. Abdillâh b. Ca‘fer b. Necîh es-Sa‘dî (Ali b. Medînî), ʿİlelü’l-ḥadîs̱ ve maʿrifetü’r-ricâl, thk. Mâzin b. Muhammed es-Sirsâvî, Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî 1426/2005.
  • Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer b. Ahmed ed-Dârekutnî, Suʾâlâtu’l-Ḥâkim li’d-Dâreḳuṭnî, Thk. Muvaffık b. Abdullah b. Abdülkâdir. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif 1404/1984.
  • Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Süleymân el-Heysemî, Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid, thk. Muhammed Abdulkâdir Ahmed Ata’, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye 1422/2001.
  • Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Alî b. Ahmed en-Necâşî, Ricâlü’n-Necâşî, thk. Seyyid Mûsâ eş-Şebîrî, Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî 1418.
  • Ebü’l-Kāsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb et-Taberânî, Müsnedü’ş-Şamiyyîn, thk. Hamdî Abdülmecîs es-Selefî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle 1409/1989.
  • Enbiya Yıldırım, Hadis Problemleri, İstanbul: Rağbet Yay. 2007.
  • eş-Şehîdü’s-Sânî, Ravdu’l-Cenân fî şerhi İrşâdi’l-Ezhân, Mevsûâtu’ş-Şehîdis-Sânî içinde, thk. Merkezu İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, Kum: el-Merkezü’l-Âlî li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye 1 434/2013.
  • Ethem Ruhi Fığlalı, “Hâricîler”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 1997.
  • İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, thk. İbrâhîm ez-Zeybak-Âdil Mürşid, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle ts.
  • İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî, Mukaddimetu İbni’s-Salâh fî ulûmi’l-hadîs, thk. Usâme el-Belhî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabi 1431/2010.
  • İsmail Lütfi Çakan, “Ebü’l-Feth el-Ezdî”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 1994.
  • Mehmet Efendioğlu, “Sahîh”, DİA, İstanbul: TDV Yay. 2008.
  • Mehmet Said Hatiboğlu, “Müslüman Âlimlerin Buhârî ve Müslim’e Yönelik Eleştirileri”, İslâmî Araştırmalar, 10/ 1-2-3-4 (1999), 1-29.
  • Muhammed b. Alî b. el-Hüseyn b. Bâbeveyh el-Kummî, Meʿâni’l-aḫbâr, thk. Muhammed Kâzım Mûsevî, Kerbela: el-Atebetü’l-Hüseyniyyetü’l-Mukaddese, 1435/2014.
  • Muhammed el-Cevâhirî, el-Müfîd min mu‘cemi ricâli’l-hadîs, Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, 1430/2009.
  • Mustafa Öz, “Nâsıbe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yay. 2006.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn b. Şeref, Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Luğât, Beyrut Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye ts.
  • Şahin, Sami, Hadislerde Aşere-i Mübeşşere: Dünyada İken Cennetle Müjdelenenler, Ankara: Yayınevi, 2009.
  • Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nubelâ, thk. Şu‘ayb el-Arnaûd-Hüsey el-Esed, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle 1417/1996.
  • Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ez-Zehebî, Mîzânü’l-iʿtidâl, thk. Ali Muhammed Muavvad-Âdil A. Abdulmevcûd, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416/1995.
  • Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 2017.
There are 46 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Religious Studies
Journal Section Articles
Authors

Necdet Aydoğdu 0000-0002-6576-1404

Publication Date June 30, 2021
Published in Issue Year 2021 Volume: 19 Issue: 1

Cite

APA Aydoğdu, N. (2021). Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti. Hadis Tetkikleri Dergisi, 19(1), 83-117.
AMA Aydoğdu N. Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti. HTD. June 2021;19(1):83-117.
Chicago Aydoğdu, Necdet. “Buhârî Ve Müslim’in Nasb Ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti”. Hadis Tetkikleri Dergisi 19, no. 1 (June 2021): 83-117.
EndNote Aydoğdu N (June 1, 2021) Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti. Hadis Tetkikleri Dergisi 19 1 83–117.
IEEE N. Aydoğdu, “Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti”, HTD, vol. 19, no. 1, pp. 83–117, 2021.
ISNAD Aydoğdu, Necdet. “Buhârî Ve Müslim’in Nasb Ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti”. Hadis Tetkikleri Dergisi 19/1 (June 2021), 83-117.
JAMA Aydoğdu N. Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti. HTD. 2021;19:83–117.
MLA Aydoğdu, Necdet. “Buhârî Ve Müslim’in Nasb Ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti”. Hadis Tetkikleri Dergisi, vol. 19, no. 1, 2021, pp. 83-117.
Vancouver Aydoğdu N. Buhârî ve Müslim’in Nasb ile İtham Edilen Râvîlerden Rivâyeti. HTD. 2021;19(1):83-117.

İlim Tasavvurumuz Üzerine…

İslâm ilim geleneği, ihtiva ve temsil ettiği zâhirî, aklî, felsefî ve irfânî zenginliği ile küllî bir gerçekliği yansıtmaktadır. Söz konusu zenginlik alanlarının her birisi meşrûiyyetini, kendi usûlü dairesinde hakikat arayışı süreci içerisinde bulunuşuyla temellendirmektedir. Başlı başlarına müstakil birer ilim dalı olmaları ve bunun neticesinde tarifi, gayesi ve mesâili itibariyle sınırları belirgin olsa da, ortak bir tasavvura aracılık etmeleri dolayısıyla kaçınılmaz biçimde, bünyesinde sair ilimlerle kendi zaviyelerinden müştereklikler barındırır. Ne var ki, kendine has mesâildeki farklılaşmalar, bütünün temsil ettiği küllî tasavvurun varlığına engel değildir.
Geçmişte ve günümüzde, geleneğin bu yönü gözden kaçırıldığında, ilimler arası irtibat, sözü edilen müştereklikler üzerinden değil, ayrışmalardan hareketle kurulmaya çalışılmıştır. Esasen İslâm ilim geleneğini, ilimler arası iç çekişmelerin ve tartışmaların odağı olarak görmek böyle bir yaklaşım neticesinde ortaya çıkmıştır. Kadîm ilim geleneğimizi fikrî karışıklığın odağı olarak görme zafiyetini sadece şarkiyat geleneğinin bir refleksi imiş gibi kabul etmek kolaycı bir yaklaşımdır. Şarkiyat geleneği ‘ötekinin duruşunu’ temsil ettiği için dikkate alınması ve zafiyetlerine odaklanılması gereken, ‘öteki’lerin dışında kalanlar, yani ‘biz’ olmalıyız.
İlim ehli taifeyi teşkil eden bizlerin bu süreçte yapması gereken, dışardan ve çatışma odaklı yaklaşımı bir yana bırakıp; kendilerini İslâm tasavvurunu zayıflatmaya adamış kişilerin yöntemlerinin üst dilini keşfederek, benzer hatalara düşmekten kurtulmak, muhtelif ilimleri aynı müştereklikte cem eden kadîm geleneğimizin üst tasavvuruna odaklanmaktır.
İslâm toplumu olarak, fikrî hamlemizi gerçekleştirmemiz, körü körüne taklîdi bir yana bırakıp, bize ait değerler manzumemizi keşfetmemize bağlıdır. Modern çağın bilgi üzerindeki bizi kuşatan tahakkümü ve kendi değerlerini bize taşıyan imkânlarını ‘mihengimize’ vurmadan özümseme, bizi sürekli olarak kimliğimizden uzaklaştırmaktadır. Günümüzde öğrendiğimiz en önemli esas, ‘bilginin/ma‘lûmâtın’ kutsallığı iddiasıdır. Oysa her dönemde, mukaddes olan hakikat ve ma‘rifettir. Bir başka ifade ile varlığımız meşrûiyyetini bilgi peşinde koşmamızdan değil, hakikat yolcusu olmamızdan almalıdır.
Doğru yanlış her türlü bilginin kutsanması sebebiyledir ki, arama motorları ve sosyal medya plâtformaları üzerinden paylaşılan veriler, tıpkı, geçmişte ilimler ve ilim ehli arasında sadece ma‘lûmâta odaklanıldığında, ilimler arasındaki müşterek zeminin fark edilememesi ve İslâm tarihinin çatışmalar tarihi şeklinde algılanması gibi, bir ölçüye vurulmaksızın yaygınlığı nisbetinde doğru ve tayin edici bir konum ihrâz etmiştir. Bizler geçmişin ve günümüzün tecrübesinden istifade ederek, tekrar aynı hataya düşmediğimizden emin olmalıyız.
Şu halde, ilim ehline düşen, öncelikle ilimlerin usûlleri ve telif tarzlarının müşterekliğini temin eden ‘üst dilini’; bir başka ifade ile ‘küllî tasavvurunu’ keşfe yönelik gayretlerini arttırmaktır. İlmin bugünkü temsilcilerinin, İlâhî hakîkati zâhirî, aklî, rûhî, kalbî, irfânî plânda idrak için ömür tüketen geçmiş âlim, hakîm ve ârifler ile eserler üzerinden bağ kurmak suretiyle, onların arayış tecrübelerinden istifade etmeleri, ilimleri kuşatan küllî tasavvurun idrâkini mümkün kılacaktır. Bizi küllî tasavvura ulaştıracak olan vasıta, bazen dilin sunduğu imkânlar, bazen akıl, mantık ve felsefenin hâsıl ettiği kazanımlar, bazen de kalbin ve irfânî geleneğin ulaştığı hakikatler olabilecektir.
Bütün bu hususların arayışı içerisinde olan, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile de, bize ait duruşa ve müşterek tasavvuru keşfin zaruretine dikkat çekmeyi kaçınılmaz görüyoruz. Bir başka ifade ile, tedbirimizi alıp, tedârikimizi ikmâl ederek seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunu fark ederek, ‘cihet-i vahdemizi’ yeniden hatırlamalı, uydu olmaktan, ezilmişlikten kurtulmalı, kendimize ait usûl, ulemâ ve kitâbiyâta dönmeli, ilmî düşünüşümüzü yeniden ‘âlî tasavvurumuza’ uygun hâle getirmeliyiz.
Kırk ikinci sayımızla, akademik dergicilikte kemâle erdiğimizin göstergesi olarak, kesintisiz yayın hayatını sürdürerek, geride bıraktığımız ilk yirmi yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu nüshasında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. İslâm coğrafyasının uzak diyarlarının tasavvurlarını bize sunan makaleler, eser tetkikleri, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) işaret edilen hususlarda bize iletilen her türlü talebe açık olup, bütün imkânlarını kullanarak arzu edilen hususlarda yazarlarımızın yanında olmaya çalışacaktır.
Geride bıraktığımız yirmi yıl ve kırk iki sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran hayatta olan ve ahirete irtihal eden bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken, bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz. Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...

İbrahim HATİBOĞLU