Pratisyen Hekimlerin Reçete Yazımını Şekillendiren Faktörler ve Akılcı İlaç Kullanım Kriterlerini Önemseme Durumları

Year 2006, Issue: 2, 65 - 76, 01.06.2006

Serhat Vançelik Okşan Çalıkoğlu Asuman Güraksın Ercüment Beyhun

Abstract

Bu çalışmada Erzurum il merkezinde çalışan pratisyen hekimlerin reçete yazımını şekillendiren temel faktörler belirlemek ve reçete yazımında akılcı ilaç kullanım kriterlerini önemseme durumlarını saptamak amaçlanmıştır. Çalışmanın evrenini Erzurum İl merkezinde çalışan 157 hekim oluşturmuştur ve araştırmaya katılım hızı %96.8 olmuştur. Hekimlerin %53.3’ü erkek ve %46.7’si kadın olup ortalama hizmet süresinin 6.31 ± 3.5 yıl olduğu belirlenmiştir. Hekimlerin %65.8’i birinci basamakta, %34.2’si ikinci basamakta çalışmaktadır. Pratisyen hekimlerin %21.1’i günde 90 ve üzeri hasta muayene ettiklerini belirtmiştir. Ortalama muayene süresi 8.24 ± 4.7 dakika olurken, hekimlerin %53.3’ünün muayene için hastalara 10 dakikanın altında zaman ayırdıkları saptanmıştır. Araştırmaya katılan hekimler reçete yazarken en önemli kriter olarak ilacın etkinliği ve ilacın güvenliği yer aldığını belirtmişlerdir. Reçete yazımını şekillendiren en önemli faktörler mezuniyet sonrasında okuma ve ilaç firması tanıtımları olarak saptanmıştır. Reçete yazımında bir sorunla karşılaşıldığında hekimler en sık ilaç rehberlerine başvurmaktadır. Sonuç olarak akılcı ilaç kullanım kriterlerinin bir bölümünün önemli olmadığının düşünülmesi, irrasyonel ilaç kullanımına neden olabilir. Yine ilaç firması tanıtım çalışmalarının önemli oranda başvuru kaynağı olması, akılcı ilaç kullanımını olumsuz yönde etkileyebilir.

Keywords

Pratisyen hekim, reçeteleme, akılcı ilaç kullanımı

The Basic Factors that Impact the Prescibing and the Status of Consideration of the Rational Drug Usage Criterias of General Practitioners

Abstract

The aim of the study was to determine the basic factors that impact the prescibing and the status of caring about the rational drug usage criterias when prescribing. The universe of the study was 157 general practitioners working at Erzurum City Centre and the participation rate was 96.8%. Of the general practitioners 53.3% and 46.7% were men and women, respectively. Mean lifetime service period was 6.31 ± 3.5 years. Of the participants 65.8% and 34.2% were working at first and second grade health service organizations, respectively. Of the physicians, 21.1% stated that they examine 90 and more patients in a single day. Mean examination time was 8.24 ± 4.7 minutes and 53.3% of the physicians stated that they could reserve less than 10 minutes for a single patient. For the participants, the most important two criteria for the prescription were the effectiveness and safety of the drugs. It was determined that the most important factors that impact prescribing were post-graduate education and the presentations of drug companies. In case of any problem about the prescribing, the physicians the most frequently consulted drug guide. In conclusion, some of the rational drug usage criterias were not considered as important and this may lead to irrational drug usage. The promotions and presentations of drug companies were found to be an important references and this also may effect the rational drug use behaviours negatively.

Keywords

General practitioner, prescribing, rational drug use

References

• 1. Yalçın, M., Bardak, M. TC Sağlık Bakanlığı İstatistikleri: Yayın No: 599. AÇSAP Genel Müd. Basımevi, Ankara, (2005).
• 2. Kalyoncu, Nİ., Yarış E.: Akılcı İlaç Kullanımında Hekim Sorumluluğu, Toplum ve Hekim, 5, 359 (2004).
• 3. Oktay, S., Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. Rasyonel İlaç Kullanımı”, Kayaalp, O. (Eds), Farmakoloji, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Yayınevi, cilt 2, sayfa 1659, (2001).
• 4. Arslan, Ş., Atalay, A., Gökçe, Y.: Yaşlılarda İlaç Tüketimi, Geriatri, 2, 56-60 (2000)
• 5. Top, M., Tarcan, M., Türkiye İlaç Ekonomisi ve İlaç Harcamaları 1998-2003 Dönemi Değerlendirmesi, Liberal Düşünce, 35, 177 (2004).
• 6. Lexchin, J., Bero, J., Djulbegoviç, B., Clark, O. Pharmaceutical Industry Sponsorship and Research Outcome and Quality, BMJ, 326, 1167, (2003).
• 7. Sütlar, M., İlaç ve Hasta Hakları, Toplum ve Hekim, 5,:364, (2004).
• 8. Şahin, H., Bornava Eğitim Araştırma Sağlık Grup Başkanlığı Bölgesindeki Sağlık Ocaklarında Çalışan Pratisyen Hekimlerin ‘Gerçek Reçeteleme ve Olguya Uygun Reçeteleme’ Davranışlarının değerlendirilmesi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Bilim Uzmanlığı Tezi, İzmir (1999).
• 9. Windermeijer, F., Laat, E., Douven, R., Pharmaceutical Promotion and GP Behaviour. Health Econ, 15, 5 (2006).
• 10. Mollahaliloğlu S., Ankara İl Merkezinde Bulunan Sağlık Ocaklarında Yazılan Reçetelerin Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, (2000).
• 11. Northouse, P.G., Northouse, L.L., Health Communication. Strategies For Health Professionals. Appleton & Lange, Washington 2th Edition, page 32 (1992).
• 12. Christensen, R.F., A Strategy For The Improvement of Prescribing and Drug Use in Rural Facilities in Uganda., Uganda Essential Drugs Management Programme, (1990).
• 13. Bimo. Field-Testing of Drug Use Indicators of INRUD: Report of a Field Trip to Indonesia, Bangladesh and Nepal, (1999).
• 14. Ofori-Adjei, D., Report on Tanzania Field Test. INRUD News, 1, 9 (1992).
• 15. Bimo Report on Nigeria Field Test.. INRUD News, 1, 10 (1992).
• 16. Grumbach, K., Fry, J., Managing Primary Care in United States and in The United Kingdom. New Eng Med, 13 940 (1993).
• 17. Conrad, P., Kern, R., The Sociology of Health and Ilness Critical Perspectives, Newyork, St. Martin’s Pres, (1994) Fourth Edition.
• 18. Harvey, KJ., Vitry, AI., Roughead, E., Aroni, R., Balenden, N., Faggotter, R., Pharmaceutical Advertisement in Prescribing Software: An Analysis. Med Austr, 2, 75 (2005).
• 19. Şemin, S., Sosyal Ve Ekonomik Yönleri İle İlaç, Ankara, TTB Yayınları, (1998).
• 20. Kılıç, B., Kulaç, E., Simai, E., 9 Eylül Üniversitesi Hastanesinde İlaç Tanıtımı Yapan İlaç Firması Temsilcilerinin Özellikleri, Sağlık ve Toplum, 2, 74 (2004).
• 21. Prosser, H., Almond, S., Walley, T., Influences on GP’s Decision To Prescribe New Drugs: The Importance of Who Says What. Fam Pract, 1, 61, (2003).
• 22. Akıcı, A., Uğurlu, MÜ., Gönül, N., Pratisyen Hekimlerin Akılcı İlaç Kullanımı Konusunda Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 7, 253 (2002).
• 23. Ben Abdelaziz, A., Harrabi, I., Rahmani, S., Gaha, R., Ghannem, H.: Attitudes of GPs To Pharmaceutical Sales Representatives In Sousse, in Tunusia, East Mediter Health 6, 1077, (2003).
• 24. Cheren, M., Landefeld, S., Phisysicians Behavior and Their Interactions With Drug Companies, JAMA, 217, 684 (1994).
• 25. Burton, B., Rowell, A.,Unhealhty Spin. BMJ, 326, 1205 (2003).