İRRİTABL BARSAK SENDROMUNUN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 9 - 16, 31.01.2021

Adile Bozkurt , Derya Atik , Ayşe İnel Manav

https://doi.org/10.48124/husagbilder.805410

Öz

İrritabl barsak sendromu fiziksel, psikolojik ve sosyal boyutları olan bir hastalıktır. Kişilik ise bireyin doğuştan getirdiği ve yaşantıları sonucu kazandığı, onu diğer bireylerden ayıran özelliklerin tamamı olarak tanımlanır. Hastalıkların kontrolünde bütüncül yaklaşım, hastayı her yönüyle değerlendirme önemlidir. Etiyolojisi tam olarak açıklanamayan, psikosomatik bir hastalık olan irritabl barsak sendromunda hasta birey her yönüyle değerlendirilmelidir. Somatik yakınmaların kişilik özellikleriyle ilişkili olabileceği muhtemeldir. Kişilik özelliklerinin irritabl barsak sendromu oluşumunda ve hastalık sürecindeki etkisi, irritabl barsak sendromu gelişen hastalarda meydana gelebilecek kişilik özelliklerindeki değişim üzerinde durulması gereken bir konudur. Kişilik özellikleri ve irritabl barsak sendromu ilişkisi açıklandığında uygulanacak terapi ve tedavilerle daha etkili sonuçlar elde edilebilir, hastanın yaşam kalitesi artırılabilir.

Anahtar Kelimeler

İRRİTABL BARSAK SENDROMU, KİŞİLİK, SAĞLIK

Relationship of Irritable Bowel Syndrome to Personality Characteristics

Öz

Irritable bowel syndrome is a disease with physical, psychological and social dimensions. Personality is defined as all of the characteristics that the individual brings from birth and gains as a result of their lives, distinguishing it from other individuals. It is important to evaluate the patient in every aspect of the holistic approach in the control of diseases. In Irritable Bowel Syndrome, a psychosomatic disease whose etiology is not fully explained, the patient should be evaluated in every aspect of the individual. It is possible that somatic complaints may be related to personality characteristics. The effect of personality characteristics on the formation and disease process of irritable bowel syndrome is a topic that should be focused on the change in personality characteristics that may occur in patients who develop irritable bowel syndrome. When the relationship between personality characteristics and irritable bowel syndrome is explained, more effective results can be obtained with the therapy and treatments, and the quality of life of the patient can be increased.

Anahtar Kelimeler

IRRITABLE BOWEL SYNDROME, PERSONALITY, HEALTH

Kaynakça

• Çakır H, Ünal U. İletişim becerilerini inşa eden faktörlerle ilgili iletişim fakültesi öğrencileri üzerine karşılaştırmalı bir analiz. Erciyes İletişim Dergisi. 2019;6(2):929-954.
• Doğan Yatar M. Üniversite öğrencilerinde somatizasyon eğiliminin yordanmasında stresle başa çıkma yöntemleri, genel öz yeterlilik inancı ve bilişsel esnekliğin rolü (Yüksek Lisans tezi). İstanbul, Maltepe Üniversitesi, 2020.
• Lipowski ZJ. Somatization: The concept and its clinical application. American Journal of Psychiatry. 1988;145:1358-1368.
• Özen Şahin EM, Solmaz Türkcan A, Belene A, Yeşilbursa D, Yurt E. Somatizasyonda kültürel ve sosyolojik faktörler. New Symposium Journal. 2009;47(4):187-193.
• Göka E, Dönbak S. Sorunlarını bedenselleştiren hasta (somatizer): Tanı güçlükleri ve tedavi yaklaşımları. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi. 1993;1(4):326-37.
• Ata Gözcelioğlu PE. Koroner anjiyografi uygulanan hastalarda somatizasyon ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara, Ufuk Üniversitesi, 2012.
• Okyayuz Ü, Berksun O, Çevik A. Psikosomatik servise yatarak tedavi gören hastaların bazı mmpı bulgularının aleksitimik özellikler açısından incelenmesi ve kontrol grubuyla karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 2018;35(1):195-205.
• Kellner R. Psychosomatic syndromes and somatic symptoms. American Psychiatric Pub; 1991.
• Tanaka Y, Kanazawa M, Fukudo S, Drossman DA. Biopsychosocial model of irritable bowel Syndrome. J Neurogastroenterol Motil. 2011;17:131-9.
• Michalsen VL, Vandvik PO, Farup PG. Predictors of healthrelated quality of life in patients with irritable bowel syndrome. A cross-sectional study in Norway. Health Qual Life Outcomes. 2015;13:113.
• Camilleri M, Lasch K, Zhou W. Irritable bowel syndrome: methods, mechanisms and pathophysiology. The confluence of increased permeablitiy, inflammation, and pain in irritable bowel syndrome. Am J physiol Gastrointest Liver physiol. 2012;303:G775-G785.
• Böhn L, Störsrud S, Törnblom H, Bengtsson U, Simrén M. Selfreported food-related gastrointestinal symptoms in IBS are common and associated with more severe symptoms and reduced quality of life. The American journal of gastroenterology. 2013;108(5):634.
• Enck P, Aziz Q, Barbara G, Farmer AD, Fukudo S, Mayer EA et al. Irritable bowel syndrome. Nat Rev Dis Primers. 2016;2:16014.
• Baykan AR, Kasap E, Gerçeker E, Yüceyar H. İrritabl barsak sendromu ve genetik. Güncel Gastroenteroloji. 2012;16(1):53-62.
• Chey WD, Kurlander J, Eswaran S. Irritable bowel syndrome: a clinical review. JAMA. 2015;313(9):949-958.
• Gralnek IM, Hays RD, Kilbourne AM, Chang L, Mayer EA. Racial differences in the impact of irritable bowel syndrome on health-related quality of life. J Clin Gastroenterol. 2004;38(9):782–789.
• Özden A, Köksal AŞ, Oğuz D, Çiçek B, Yılmaz U, Dağlı Ü et al. Türkiye’de birinci basamak sağlık kurumlarında irritabl barsak sendromu görülme sıklığı. Akademik Gastroenteroloji Dergisi. 2006;5:4-15.
• Çınkıt Doğan B, Karabayraktar T, Dabak MR. İrritabl barsak sendromu ve yaşam kalitesi. Türkiye Klinikleri Aile Hekimliği-Özel Konular. 2014;5(3):80-82.
• Eker MÇ, Donat Eker Ö. Depresyon ve irritabl barsak sendromu birlikteliğinin nörobiyolojisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2009;1(2):120-131.
• Özen EM, Aküzüm Serhadlı ZN, Türkcan AS, Ülker Erben G. Depresyon ve anksiyete bozukluklarında somatizasyon. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 2010;23(1):60-65.
• Lee DY, Park H, Kim WH, Lee SL, Seo YJ, Choi YC. Serotonin transporter gene polymorphism in healthy adults and patients with irritable bowel syndrome. Korean J Gastroenterol. 2004;43:18-22.
• Sykes MA, Blanchard EB, Lackner J, Keefer L, Krasner S. Psychopathology in irritable bowel syndrome: support for a psychophysiological model. Journal of behavioral medicine. 2003;26(4):361-372.
• Piacentino D, Cesarini M, Badiali D, Pallotta N, Biondi M, Corazziari ES. The central role of psychopathology and its association with disease severity in inflammatory bowel disease and irritable bowel syndrome. Riv Psichiatr. 2019;54(2):75-83.
• Ballou S, Bedell A, Keefer L. Psychosocial impact of irritable bowel syndrome: A brief review. World J Gastrointest Pathophysiol. 2015;6(4):120-123.
• Peter J, Fournier C, Durdevic M, Knoblich L, Keip B, Dejaco C et al. A Microbial Signature of Psychological Distress in Irritable Bowel Syndrome. Psychosom Med. 2018;80(8):698-709.
• Gajdos P, Rigó A. Irritable bowel syndrome: comorbid psychiatric disorders and psychological treatment options. Orvosi Hetilap. 2018;159(50):2115-2121.
• Monden R, Rosmalen JGM, Wardenaar KJ, Creed F. Predictors of new onsets of irritable bowel syndrome, chronic fatigue syndrome and fibromyalgia: the lifelines study. Psychol Med. 2020;1-9.
• Palsson OS, Whitehead WE. Psychological treatments in functional gastrointestinal disorders: a primer for the gastroenterologist. Clinical Gastroenterology and Hepatology. 2013;11:208-216.
• Qin HY, Cheng CW, Tang XD, Bian ZX. Impact of psychological stress on irritable bowel syndrome. World Journal of Gastroenterology: WJG. 2014;20:14126-14131.
• Koloski NA, Jones M, Kalantar J, Weltman M, Zaguirre J, Talley NJ. The brain–gut pathway in functional gastrointestinal disorders is bidirectional: a 12-year prospective population-based study. Gut. 2012;61(9):1284-1290.
• Koloski NA, Jones M, Talley NJ. Evidence that independent gut‐to‐brain and brain‐to‐gut pathways operate in the irritable bowel syndrome and functional dyspepsia: a 1‐year population‐based prospective study. Alimentary pharmacology & therapeutics. 2016;44(6):592-600.
• Kayaçetin E, Uğuz F. Psikiyatrik hastalar ve irritabl barsak sendromu. Akademik Gastroenteroloji Dergisi. 2002;1(2):74-76.
• Aytaç S. Örgütsel davranış açısından kişiliğin önemi. İş Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 2001;3(1):1.
• Taymur İ, Türkçapar MH. Kişilik: Tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2012;4(2):154-177.
• Mert Şencan MN. Beş faktör kişilik özellikleri ile işkolizm arasındaki ilişkinin incelenmesi: kamu sektöründe çalışanlar üzerinde bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2016;5(3):229-246.
• Burger JM. Kişilik. 1. Baskı (İ. D. Erguvan Sarıoğlu, Çev.):61-71. İstanbul, Kaknüs Bülteni, 2006.
• McCrae RR, Costa PT. Updating Norman's" adequacy taxonomy": Intelligence and personality dimensions in natural language and in questionnaires. Journal of personality and social psychology. 1985;49(3):710.
• Yazgan İnanç B. Yerlikaya EE. Kişilik kuramları. 10. Baskı. Ankara, Pegem Akademi, 2015.
• Lucas RE, Diener E, Grob A, Suh EM, Shao L. Cross-cultural evidence for the fundamental features of extraversion. Journal of personality and social psychology. 2000;79(3):452.
• Costa PT, McCrae RR. Normal personality assessment in clinical practice: The NEO Personality Inventory. Psychological assessment. 1992;4(1):5.
• Costa PT, McCrae RR, Dye DA. Facet scales for agreeableness and conscientiousness; a revision of the NEO personality inventory. Personality and Individual Differences. 1991;12(9):887-898.
• Somer O, Korkmaz M, Tatar A. Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerinin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi. 2002;17(49):21-33.
• Aliyev P. Beş faktörlü kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans tezi). İstanbul, İstanbul Üniversitesi, 2008.
• Zel U. Yönetimde kişilik ve kişilik teorileri. Yönetim ve organizasyon, (Ed. Güney S):491–528. Ankara, Nobel Yayınları, 2007.
• Yıldızoğlu H. Okul yöneticilerinin beş faktör kişilik özellikleriyle çatışma yönetimi stili tercihleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans tezi. Ankara, Hacettepe Üniversitesi, 2013.
• Zhang L. Does the Big Five Predict Learning Approaches? Personality and individual differences. 2003;34(8):1431-1446.
• Sığrı Ü, Gürbüz S. Akademik başarı ve kişilik ilişkisi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi. 2011;10(1):30-48.
• Digman, JM. Inouye J. Further specification of the five robust factors of personality. Journal of personality and social psychology. 1986;50(1):116.
• Goldberg LR. The development of markers for the big-five factor structer. Psychological assessment. 1992;4(1):26.
• Peabody D, Goldberg LR. Some determinants of factor structures from personality-trait descriptors. Journal of personality and social psychology. 1989;57(3):552.
• Norman WT. Toward an adequate taxonomy of personality attributes: Replicated factor structure in peer nomination personality ratings. The Journal of Abnormal and Social Psychology. 1963;66(6):574.
• Doğan T. Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 2013;14(1):56-64.
• Sayın HZ. Y kuşağı üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik özellikleri ve liderlik algıları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans tezi. Mersin, Çağ Üniversitesi, 2016.
• Beğenirbaş M, Yalçın RC. Öğretmenlerin Kişilik özelliklerinin duygusal emek gösterimlerine etkileri. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012;9(1):47-65.
• Bacanlı H, İlhan T, Aslan S. Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2009;7(2):261-279.
• Costa PT, Mccrae RR. Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised neo personality inventory. Journal of Personality Assessment. 1995;64(1):21-50.
• Savrun M. Emosyonel sistem ve stres. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Sempozyum Dizisi. 2005;47:75-88.
• Erberk Özen N, Rezaki M. Prefrontal korteks: bellek işlevi ve bunama ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 2007;18(3):262-269.
• Boyce CJ, Wood AM, Powdthavee N. Is personality fixed? Personality changes as much as “variable” economic factors and more strongly predicts changes to life satisfaction. Social indicators research. 2013;111(1):287-305.
• Uzan MM, Polat AO, Uzan GS, Toprak D, Karasu E, Sarıkaya D et al. Aile hekimliği polikliniği’ne başvuran hastalarda irritabl barsak sendromu sıklığı ve bu hastaların sosyodemografik, klinik ve yaşam tarzı özellikleri. Ankara Medical Journal. 2018;18(4):690-698.
• Yoon SL, Grundmann O, Koepp L, Farrell L. Management of irritable bowel syndrome (IBS) in adults: Conventional and complementary/ alternative approaches. Alternative Medicine Review. 2011;16:134-151.
• Ağargün MY, Türkdoğan K, Kara H, Algün E, Tuncer İ. İrritabl barsak sendromlu hastalarda anksiyete ve mizaç bozuklukları. Türkiye Klinikleri Gastroenterohepatoloji Dergisi. 1995;6(3):188-191.
• La Barbera D, Bonanno B, Rumeo MV, Alabastro V, Frenda M, Massihnia E et al. Alexithymia and personality traits of patients with inflammatory bowel disease. Scientific reports. 2017;7(1):1-11.
• Joć EB, Mądro A, Celiński K, Słomka M, Kasztelan-Szczerbińska B, Pacian A, Kulik, T. Quality of life of patients with irritable bowel syndrome before and after education. Psychiatr Pol. 2015;49(4):821-33.
• Muscatello MRA, Bruno A, Mento C, Pandolfo G, Zoccali RA. Personality traits and emotional patterns in irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology. 2016;22(28):6402.