İLK OKUMA YAZMA BECERİLERİNİ DESTEKLEMEYE YÖNELİK ETKİNLİK ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Sayı: 7, 75 - 92, 08.03.2023

Olga Tüba Çelikten

Öz

Sesler dilin en küçük yapı taşını oluşturmaktadır. Aynı zamanda her dilin kendine göre bir ritmi vardır. Bu ritim eğitim öğretim sürecinde harfleri daha bilinçli öğrenebilen bireylerin anadili ve hedef dil arasındaki harf farklılıklarını dahi anlayabilecek bir seçkinlik de sunmaktadır. Seslerin ve harflerin bilişsel öğreniminin beraberinde doğru sözcük ve cümle kullanımını da getireceği beklenmektedir. Aslında harfler, bireyi, dilin bir sonraki aşaması olan sözcükleri ve cümleleri kurmaya hazır hâle getirmektedir. Bu nedenle eğitim öğretim sürecinde harfler önemli bir yere sahiptir. Özellikle ilk etapta konuşma sürecinde harflerin doğru kullanımı yerini sağlıklı bir okuma ve yazma sürecine bırakabilmektedir. Okuma-yazma süreci öğrencinin konuşma sürecinde edindiği veya öğrendiği harflerin sağlıklı kullanımının belirleyicisidir denilebilir. Çünkü bu evrede öğrencinin öğrendiklerini ne kadar tanıdığı ve ayırt ettiği belirginleşmektedir. Bu okuma yazma evresinin bir sonraki evreleri etkilediği aşikârdır. Tanıma ve ayırt etme evresinin bir sonraki evre olan harfleri birleştirme (bağlama) evresinin temelini oluşturduğu söylenebilir. Alfabemizdeki 29 harfi tanıma ve ayırt etme evresinin okuma ve yazma öğretimindeki en temel unsur olduğu, bugüne kadar yapılan çalışmalardan hareketle bilinmektedir. Ancak bunların pekiştirilmemesi durumunda öğrencinin uygulama sürecinde zorluklar yaşayabileceği söylenebilir. Bu bağlamda bir öğrencinin parçadan bütüne geçişinde ve bunları doğru kullanabilmesinde pekiştirme etkinliklerinin oldukça önemli olduğu görülmektedir. İlgili çalışmada bu pekiştirme sürecinde bugüne kadar uygulanan geleneksel öğretimdeki görsel-işitsel etkinliklere ek olarak nasıl bir etkinlik uygulanabileceğine dair öneri sunulacaktır. Özellikle tanıma ve ayırt etme eylemlerini destekleyen bu etkinlikler ayrıca ince motor becerilerini aktifleştiren etkinliklerdir. Bu durumu daha anlaşılır kılmak için metasentez yönteminden hareketle geliştirilen etkinlikle birlikte önce ses sonra yazıya geçiş ile harf öğretim önerisi sunulup, sonuçlar eşliğinde konu tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sesleri tanıma ve ayırt etme, ilk okuma-yazma, ses öğrenimi, 1. sınıf, motor becerisi

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum desteklememektedir.

An Activity to Support First Reading and Writing Skills

Öz

The most fundamental unit of words is sound while every language has its own rhythm. This rhythm also offers an excellent ability to individuals to understand letter differences between the mother tongue and the target language learning thus, the letters more consciously during the education process. Acquiring letters and sounds cognitively, is expected to make it easier to use the right words and sentences. The next step of language development, the formation of words and sentences, is actually prepared by letters. Letters therefore, play a significant role in the teaching process. The proper use of letters in speaking, particularly in the first stage, leads to a healthy reading and writing process. One could argue that the reading-writing process determines how effectively a pupil uses the letters they learn or acquire during the speaking process as how well the student distinguishes and recognizes what he or she has learned becomes obvious. Clearly, each step in the learning process affects the one after it. One could say that the stage of recognition and differentiation serves as the foundation for the stage of combining (connecting) characters, which comes after. According to studies up to date, the most fundamental step in teaching reading and writing is the part of identifying and differentiating the 29 letters that make up our alphabet. However, it seems that the student may have problems with the application procedure, if these are not reinforced. For a student to move from the component to the whole and effectively use them, it is apparent that reinforcement activities are essential. This study will propose a method to use an activity in addition to the audio-visual activities in conventional teaching in this reinforcement process. Moreover, these activities will utilize fine motor skills which support particularly well identification and discrimination actions. Finally, to make this situation more understandable, the paper debates its findings and suggests teaching letters with sound first and then moving on to writing applying an activity designed using the metasynthesis method.

Anahtar Kelimeler

Recognition-discrimination, literacy, letter learning, Grade 1, activity, motor skill

Kaynakça

• Akyol, H. ve Temur, T. (2008). Ses Temelli Cümle Yöntemi ve Cümle Yöntemi İle Okuma Yazma Öğrenen Öğrencilerin Okuma Becerilerinin Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 79-95.
• Artut, K. (2005). İlköğretim (I. Kademe-Birinci Sınıf) Yazı Öğretiminde Temel İlkeler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 69-74.
• Artut, K. ve Demir, H. (2003). Güzel Yazı Teknikleri ve Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Baba Kaya, H., Karakaş, G. ve Gizdem, S. (2015). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Bedensel/Kinestetik Zekası ile Akademik Başarılarının İncelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 66-74.
• Başaran, I. (2004). Etkili Öğrenme ve Çoklu Zekâ Kuramı: Bir İnceleme. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 7-15.
• Bildiren, A. (2018). Okul Öncesi Dönemde Bilişsel Yetenek ile Problem Çözme Becerilerinin Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(1), 291-308.
• Bümen, N. (2002-2004). Okulda Çoklu Zeka Kuramı. Pegem A Yayıncılık: Ankara.
• Dehaene, S. (2003). Les Bases Cérébrales D'une Acquisition Culturelle: La Lecture. J. P. Changeux (Ed.),Gènes et Culture (ss. 187-199). Paris: Odile Jacob.
• Dere, Z. (2010). Bilişsel Gelişim Kuramları. Z. Seçer, Z. Dere ve C. Tutkun (Ed.), Bilişsel ve Dil Gelişimi içinde (ss. 17-61). İstanbul Üniversitesi, Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Erdener, E. (2009). Vygotsky’nin Düşünce ve Dil Gelişimi Üzerine Görüşleri: Piaget’e Eleştirel Bir Bakış. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 85-103.
• Gözüküçük, M. ve Kıran, H. (2018). İkinci Dili Türkçe Olan İlkokul Öğrencileriyle İletişim Kurmada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 225-236.
• Güneş, F. (2012). Okumada Küçük Harflerin Büyük Gücü. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10), 93-108.
• Güneş, F. ve Işık, A. D. (2017). Türkçede Sık Kullanılan Harfler ve Öğretilmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3(1), 1-26.
• Güneş, F., Uysal, H. ve Taç, İ. (2016). İlk okuma Yazma Öğretimi Süreci: Öğretmenim Bana Okuma Yazmayı Öğretir Misin? Eğitim Kuram Uygulama ve Araştırma Dergisi, 2(2), 23-33.
• Hendrick, J. ve Weissman, P. (2010). The Whole Child: Developmental Education for the Early Years (9. bs.). New Jersey: Merril.
• Kayıkçı, K. (2008). İlköğretim Müfettişleri ve Öğretmenlerin Ses Temelli Cümle Öğretim Yönteminin Uygulamasına İlişkin Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (55), 423-457.
• Kıran, H. ve Gözüküçük, M. (2016). Anadili Türkçe Olmayan İlkokul Öğrencilerine İlkokuma Yazma Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 1(1), 47-64.
• Sağırlı, M. (2019). Ses Temelli Cümle Yönteminin İlk Okuma-Yazma Öğretimi Üzerindeki Başarısının Öğretmen Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS), 13(19), 852-883. DOI: 10.26466.
• Sağırlı, M. ve Atik, U. (2022). Öğretmen Görüşlerine Göre Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretiminde Karşılaşılan Güçlükler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 376-389.
• Salman, U, Özdemir, S. Salman, A.B. ve Özdemir, F. (2016). Özel Öğrenme Güçlüğü “Disleksi”. FNG & Bilim Tıp Dergisi, 2(2), 170-176.
• Seven, M. A ve Engin, A. O. (2008). Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 189-212.
• Piaget, J. (1964). Cognitive Development in Children: Piaget Development and Learning. Journal of Research in Science Teaching, 2, 176-186.
• Elektronik Kaynaklar
• Çelenk, S. (2003). İlkokuma-Yazma Öğretiminde Kuluçka Dönemi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37,(1-2), 75-80. 14.03.2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/509236 adresinden erişildi.
• Demir, S., Camuzcu, S. ve Yiğit, C. (2011). İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerinin Çoklu Zeka Profilleri ile Okuma Becerileri Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 92-109. 22.05.2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/181303 adresinden erişildi. 
• Ekinci, S., Dinç, I. ve Ünal, Ö. (2021). Dil Gelişiminde Veliler ve Öğretmenlerin Önemi, Suşehri Rehberlik ve Araştırma Merkezi. 17.07.2022 tarihinde Susehriram.meb.k12.tr/meb_iyd_dosyalar/2021_02/15135812_DYL_GELYYMYNDE_VELYLER_VE_OGRETMENLERYN_ONEMY.pdf adresinden erişildi.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar). 14.03.2022 tarihinde web.deu.edu.tr/ilyas/ftp/turkce2009.pdf adresinden erişildi.
• Okuma Yazma Öğretim Yöntemleri ve Teknikleri Rehberi Güncel. 13.03.2022 tarihinde https://www.mebvizyon.com/okuma-yazma-ogretim-yontemleri-ve-teknikleri adresinden erişildi.
• Özkan, H. H. (2008). Çoklu Zeka Kuramı ve Eğitim Programı Öğeleri İlişkisi. e- Journal of new World Sciences Academy, 3(2). Article Number: C0060. 22.05.2022 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/186004 adresinden erişildi.
• Yapılandırılmış Disleksi Eğitim Merkezi. Disleksi Eğitimi Okuma ve Yazma Çalışma Teknikleri. 25.05.2022 tarihinde https://disleksiegitimi.com/disleksi-egitimi-okuma-yazma-teknikleri/#dislekside-okumayi-%C3%B6gretmek adresinden erişildi.