ÖDEMİŞ YILDIZ KENT ARŞİVİ MÜZESİNDE BULUNAN ŞÖMİNE VE MASA SAATLERİNİN SANAT TARİHİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Year 2016, Issue: 3, 1 - 16, 01.06.2016

H Kamil Biçici

Abstract

Osmanlı ve Fransız saat ustalarının ve üreticilerinin yaptıkları saat örneklerinden toplam sekiz tanesi Ödemiş Yıldız Kent Arşivi Müzesinde ÖYKAM yer almaktadır. Saatlerin üzerinde firma, usta ve yapıldığı yer ile ilgili bilgi bulunmamaktadır. Saatlerin başka yerlerde bulunan benzer örneklerini ve süsleme kompozisyonunu göz önünde bulundurarak, XIX. yüzyıl son çeyreği ile XX. yüzyıl başı arasındaki bir zaman diliminde yapılmış olabilecekleri düşünülebilir. Bunun yanında incelemeye çalıştığımız saatlerin Osmanlı Saat Pazarı için Fransa ve Almanya üretimi saatler olabileceği akla gelebilir. Saatler ahşap, metal, porselen, cam ve mermer benzeri malzemelerden yapılmıştır. Mekanik aksamları ve dış çerçeveleri metalden yapılmış olan saatlerin hepsi bulundukları kasaların içine düzgün bir şekilde oturtulmuştur. Saatlerin boyları 15 cm. ile 56 cm. arasında, ortalama genişlikleri 7 cm. ile 23 cm. arasında, derinlikleri 9 cm. ile 16 cm. arasında değişmektedir. Oyma, döküm, kazıma, lehimleme gibi süsleme ve yapım teknikleri saatler üzerinde uygulanmıştır. Saatlerin hepsi bozuk, çalışmaz ve bazı parçaları eksik durumdadır. Saatler üzerindeki süslemeler genellikle metal çerçevenin bulunduğu üst bölümde, gövde üzerinde ve alt bölümde yer almaktadır. Akantus, boru çiçeği, gelincik, gül, kasımpatı, kır çiçeği, kıvrık dal, krizantem, küpe çiçeği, lale, menekşe, orkide, palmet, papatya, rozet çiçeği, yaprak, yıldız çiçeği gibi bitkisel unsurlar; baklava dilimi, inci, madalyon, güneş ve yumurta gibi geometrik unsurlar; lir, meyve kasesi, şamdan ve vazo motifli nesneli bezemeler ile kuş gibi süsleme motifleri saatler üzerinde beğenilerek uygulanmıştır

Keywords

Müze, ahşap, saat, teknik, motif, süsleme

Table and mantel clocks in OYKAM in Ödemiş of İzmir

Abstract

Table and mantel clocks in OYKAM in Ödemiş of İzmir Ottoman and French watchmakers and manufacturers paid for their clocks in the :Museum Archives of the Star City a total of eight samples ÖYKAM is located. The clocks on the company, the master and about the place no information available. Instances of of the time considering composition and decoration similar to that found in other places, XIX. with the last quarter of century XX. where can be made in a time period between the beginning of the century may be considered. Besides, we are trying to study in France and Germany, the Ottoman watches for the market hours of the time, it is likely that the production may be. Clocks wood, metal, ceramic, glass and marble-like materials are made of. The outer frames are made of metal and mechanical components inside the enclosure where they are seated properly all of the time that were. Time the length of 15 cm. 56 cm. between the average width 7 cm. 23 cm. in between, the thickness of 9 cm. 16 cm. ranged. Carving, painting, casting, engraving, engraving on watches such as decorative and construction techniques was applied. All of the time broken, it does not work and is missing some parts. The decorations on the upper section where the metal frame watches are usually located on the body and is located in the lower section. Acanthus, pipe, flower, poppy, rose, chrysanthemum, flower, foliation, earrings, flowers, orchid, tulips, violets, pelmet, chamomile, flower, rosette, leaf, star, flower herbal elements such as; zone diamond, pearl, medallion, geometric elements such as sun and eggs; lyre, fruit bowl, candle holder and vase decorative motifs with embellishments on the objective like a bird motif is rated by hours was applied

Keywords

Museum, wood, clock, technical, motif, decorative

References

• ACUN, Hakkı (2011), “Saat Kuleleri ve Önemi”, Safranbolu Saat Kulesi ve Zaman Ölçerler Sempozyumu, 21-22 Mayıs 2010, Bildiriler Kitabı, Karabük Valiliği, Safranbolu, ss.5-15.
• AKGÜR, Necati (1994), “Türk-İslam Bilim Tarihi: Saatler”, Türkiye Diyanet Ansiklopedisi, S.89, ss.158-205.
• AKYÜZ, Aydın, http://www.turkishtradition.net/?p=449 (Zaman Makinaları ve Türk Saat Ustaları) (Erisim Tarihi.19.04.2014).
• ARSEVEN, Celal Esat (1994), “Saat maddesi”, Sanat Ansiklopedisi, C.4, s.1733.
• BARIŞTA, H.Örcün (2011), “İstanbul Cami ve Türbelerinde 19. Yüzyıl Ayaklı, ya da Uzun Kasalı (Gövdeli) Avrupa Saatleri ve Osmanlı Sanatındaki Etkileri”, Gelenek, Kimlik, Bireşim, Kültürel Kesişmeler ve Sanat, Prof.Dr. Günsel Renda’ya Armağan, H.Ü.Ed.Fak. San. Tar.Böl., Ankara, s.77- 82.
• BİÇİCİ, H.Kamil (2010), “Gaziantep Cami Duvar Saati Bezemelerinden Çeşitli Örnekler”, Vakıflar Dergisi, 34, Ankara, ss.61-98.
• BİÇİCİ, H. Kamil (2012),” Sanat Tarihi Açısından Duvar Saati Süslemeciliği: İstanbul PTT Müzesi ve İzmir TCDD Müzesi'ndeki Duvar Saatleri Örneği”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.53:2, Ankara, ss.147-186.
• BİÇİCİ, H.Kamil (2013), “Beykoz Camilerinde Yer Alan Bezemeli Duvar Saati Örnekleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 30, Aralık, Isparta, ss.155-176.
• BİÇİCİ, H.Kamil (2014), “Ankara Vakıf Eserleri Müzesinde Sergilenen Cami Saatlerinin Sanat Tarihi Açısından İncelenmesi’, Turkish Studies International
• Bkz.Biçici, 2010, a.g.m., ss.61-98; Biçici, 2012, a.g.m., ss.147-186; Biçici, 2013, a.g.m.,
• ss.155-176; Biçici, 2014, a.g.m., ss.115-147. Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/10 Fall 2014, Ankara, 2014, ss.115-147.
• BİR, Atilla- M. Kaçar (2008), “Saat”, DİA, 35, s.324.
• ÇAKMUT, Feza (2005), “Topkapı Sarayı Saatleri”, Saat Dünyası Dergisi, İstanbul Saatçiler Odası Yayınları, Sayı: 3, Nisan-Mayıs, İstanbul, ss.40-41.
• ÇAM, Nusret (1990), Osmanlı Güneş Saatleri, Kültür. Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ÇIĞ, Kemal (1978), „Topkapı Müzesi Saat Seksiyonu“, Sanat Dünyamız, S.12, ss.2-9.
• DİZER, Muammer (1986), “İslamda ve Osmanlılarda Saat”, Bilim Birlik Başarı, 44, İzmir, ss.13-14.
• ŞÖLENAY, Emel-O.Aksakal (2011), “Zaman Kavramı, Avrupa Seramik Masa ve Şömine Saatleri (18. Yüzyıl Başı-19. Yüzyıl)”, Sanat ve Tasarım Dergisi,.7, Aralık 2011, ss.111-122.
• EROĞLU, Yelda (2009), “Saatin Yolculuğu”, Raillife, TCDD Yay. S.40, Nisan, ss.46-50. GÜNYOL, Zübeyde. „Eski Saatler“, İslam Forumu. http://www.islamforumu.net/threads/eski-saatler-z%C3%BCbeyde- g%C3%BCnyol.4575/ (Erişim: 13.09.2012).
• GÜRBÜZ, Şule (2009), “Osmanlı Saatçileri”, Zamanın Görünen Yüzü Saatler, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul, ss.105-114.
• GÜRBÜZ, Şule (2011), Saat Kitabı, TBMM, Milli Saraylar Dairesi Bşk.Yay., İstanbul.
• KURZ, O. (1975), European Clocks and Watches in the Near East, London.
• KURZ, Otto (Çev.Ali Özdamar) (2005), Sultan İçin Bir Saat, Yakındoğu’da Avrupa Saat ve Saatçileri, Kitap Yayınları, İstanbul.
• MEYDAN LAROUSSE, “Saat maddesi”, Sabah Gazetesi Büyük Lügat ve Ansiklopedisi, 17, ss.158-159.
• MEYER, Wolfgang (1970), Topkapı Müzesindeki Saatlerin Kataloğu, İstanbul.
• MEYER, Wolfgang (2009), “İslamiyette Güneş Saatleri“, Zamanın Görünen Yüzü Saatler, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul, ss.27-32.
• ANONİM, “Saat maddesi”, Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedi, C.19, İstanbul 1993, ss.10016-10018.
• ÖZDEMİR, Kemal (1993), Ottoman clocks and watches, TYT Bankası Yayınları, İstanbul.
• RUSKA, J. (1988), “Saat”, MEB İslam Ansiklopedisi, C.10, s.2-3.
• SALMAN, Barış (2009), “Saatin Eski Çağlardaki Teknolojisi: Güneş ve Su Saatleri”, Zamanın Görünen Yüzü Saatler, Yapı Kredi Bankası Yayınları, İstanbul, ss.17-26.
• TUZCULAR, Aysel (1977), “Türk İskelet Saatleri”, Kültür ve Sanat Dergisi, S.5, Ocak, İstanbul, ss.72-77.
• TUZCULAR, Aysel (1984), „19. Yüzyıl Cep ve Kolye Saat Örnekleri“, Sanat Dünyamız, S.31, ss.60-64.
• TBMM, Saat Müzesi Kataloğu, Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayınları (Tarihsiz), Ankara.
• http://www.millisaraylar.gov.tr/portalmain/Museums.aspx?MuzeId=5 (Dolmabahçe Saat Müzesi).