The Musavat underground in the fight for the restoration of the state independence of Azerbaijan (1920-1926)

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 3, 663 - 678, 01.07.2021

Aydin Alizade

Öz

This article explores the history of the struggle of the Musavat underground for the restoration of the state independence of Azerbaijan in 1920-1926. It describes methods of struggle, the structure of underground organizations, educational activity and the links of the underground with foreign partners and emigration. The study was carried out mainly on the basis of investigative cases of arrested members of the underground. In addition, other sources were also used in the work.
In connection with the consistent presentation of events, the article used the narrative method of study. The scientific novelty of the work is that this study is being conducted for the first time.
The main conclusion is that the Musavat underground laid the foundation for the struggle of the Azerbaijani people for the restoration of state independence immediately after the occupation of the country by the troops of Bolshevik Russia and played an exceptional role in the growth of national self-awareness.

Anahtar Kelimeler

Musavat, anti-sovietism, anti-bolshevism, Independence Of Azerbaijan, Secret Organization, Repression

Azeybaycan’ın Bağımsızlığına Kavuşması İçin Gizli Müsavat'ın Verdiği Mücadele Üzerine Bir Araştırma (1920–1926)

Öz

Makale gizli bir örgüt olarak “Müsavat” ın 1920-1926 tarihleri arasında Azerbaycan’ın devlet bağımsızlığına kavuşması uğruna yürüttüğü mücadeleyi konu edinir. Bu bağlamda öncelikle sözkonusu gizli örgütün kurulması, eğitim faaliyetleri, örgütün siyasi mühacir olan örgüt (musavat) üyeleri ile bağlantıları konusunda genel çerçevede bilgi verilmektedir. Bu husustaki araştırma tutuklanmış örgüt üyelerinin soruşturma dosyaları temel alınarak gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, araştırma süresince diğer önemli kaynaklara da ulaşılmıştır.
Araştırmada takip edilen yöntem hikaye anlatım yöntemidir. Bu konuda daha önce herhangi bir araştırmanın yapılmamış olması çalışmanın önemini ve orijinalliğini dile getirmiş olsa gerektir. Çalışmanın üzerine odaklandığı sonuc, sözkonusu gizli örgütün Azerbaycan’ın Sovyet Rusyası tarafından istila edilmesinden hemen sonra devlet bağımsızlığının yeniden kazanılması uğruna yapılan mücadelenin temelini oluşturduğu ve halkın kendini idrak sürecinin ilerlemesinde benzersiz bir rol oynadığı yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Müsavat, gizli örgüt, bolşevik karşıtlığı, sovyet karşıtlığı, Azerbaycan’ın bağımsızlığı, Repression

Kaynakça

• Balayev, А. (2013). Mehmed Emin Resulzade. Yabancı Kıyılarda. 1922–1943 yıllarda. Moskova: OOO IPS Maska.
• Emrahov, M. (2009). Yirminci Yüzyılda Azerbaycan'da Ulusal Kurtuluş Hareketi. Bakü: ADPU Neşriyyatı.
• Guliyev, V. (2001). Benim Büyükbabam Kim Olmuş? Bakü: Şuşa Neşriyyatı, 2001.
• Hasanzade, D. ve Diğerleri (1926). Soruşturma Dosyası №: 500518, Cilt 1 // Azerbaycan Cumhuriyeti Milli İstikbarat Kurumunun Arşivi.
• Mamulia, G. ve Abutalıbov, R. (2014). Odlar Yurdu. Özgürlük ve Bağımsızlık Mücadelesinde. Azerbaycan Göçünün Siyasi Tarihi. (1920–1945). Bakü: CBS.
• Memmedzade, M. (1992). Azerbaycan Milli Hareketi. Bakü, Nicat.
• Resulzade, M. E. (2013). Eserleri, C. 4. Bakü: Ganun.
• Topçubaşı, A. M. ve Resulzade, M. E. (2012). Yazışma, 1923–1926. Moskova: Sotsial'no-Politiçeskaya Misl.
• Yagublu, N. (2012). Musavat Partisinin Tarihi. Bakü: Adiloğlu.
• Yurtsever, E. (1954). Gizli “Müsavat” Teşkilatının Harakteristik Vazıfaları // Azerbaycan Dergisi, No. 2-3 (27-28).
• URL-1 http://edebi.net/index.php/kardes-edebiyatlar/azerbaycan-edebiyat/azerbaycan-cumhuriyeti/4892-huseyn-baykara-az-rbaycan-milli-istiqlal-mucadil-si (Erişim Tarihi: 20.03.2020).
• URL-2 http://musavat.com/ru/news/nacional-uklonisty-1920-h-ideya-socializma-v-glazah-azerbajdzhanskih-trudyashihsya-diskreditirovana_423239.html (Erişim Tarihi: 20.03.2020)
• URL-3 ttps://web.archive.org/web/20130922130551/https://ru.scribd.com/doc/130232593/Prometheus-no-15 (Erişim Tarihi: 20.03.2020)