BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YÖNTEMLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Year 2025, Volume: 5 Issue: 2, 63 - 77

Ahmet Lütfi Orkan , Serra Orkan

Abstract

Bilimsel araştırmalarda yöntem konusu oldukça önemlidir. Bu makalede öncelikle bilimsel araştırma ile ilgili kavramsal çerçeve ve sosyal bilimlerde araştırma süreci açıklanmıştır. Bilimsel veri toplama ve analiz sürecinden bahsedilmiş ve yöntemler ile ilgili genellemelere değinilmiştir. Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin geniş perspektiften değerlendirilmesi amaçlananlar arasındadır. Başlıklar da araştırma mesajını temsil ettikleri için oldukça önemli görülmektedir. Bu sebeple çalışmanın araştırma kısmında yüksek öğretim kurumu web sitesi üzerinden doktora tezleri başlıklarına göre taranmıştır. Böylelikle başlıkta nitel, nicel, karma yöntem gibi ifadeler belirtilen tezlere ulaşılmıştır. Tezler; sağlık bilimleri, sosyal bilimler ve fen bilimleri şeklinde sınıflandırılmıştır. Çalışma 2020 senesi itibariyle tamamlanmış doktora tezlerini içermektedir. Başlıkta kullanılan yöntem en fazla sosyal bilimler alanında belirtilmiştir. Ayrıca nicel araştırma yönteminin genel olarak başlıklarda az sayıda belirtildiği ortaya çıkmıştır. Başlıkta yöntem belirten en fazla çalışma sayısına ise 2023 senesinde ulaşılmıştır.

Keywords

Sosyal Bilimler, Bilimsel Araştırma, Nitel, Nicel, Yöntem

Ethical Statement

Çalışmada etik kurul onayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır.

A STUDY ON SCIENTIFIC RESEARCH AND METHODS

Abstract

A CURRENT OVERVIEW OF SCIENTIFIC RESEARCHES IN SOCIAL SCIENCES

ABSTRACT
Scientific methods are generally used to recognize, distinguish events, objects and to understand. Methods show the researcher how to make observations, how to analyze and interpret the results. That makes the scientific method repeatable. Systematic action is very important for developments. Social sciences became independent in the 19th century. While objective measurements are made in quantitative research, qualitative research is about adding meaning to what exists. Quantitative research adopts the principle of deduction, qualitative research adopts both deduction and induction. In quantitative research, reality is common; in qualitative research, in addition to this, the interpretations of the researcher are also emphasized. What is right in the process of accessing scientific knowledge is as important as the researcher's behavior. This study provides comparative evaluation of research methods. Aims to highlight future research understanding
by identifying some prejudicial approaches The application part of the study includes the subject classification by doctoral theses made in 2019 and the years following. Completed doctoral thesis were scanned according to their titles and 161 theses were found in which the research type was specified in the title. The theses were divided into the main fields of natural
sciences, health sciences and social sciences. When analyzed according to years, the year in which the research method was mentioned most in the title was 2023.

Keywords: Social sciences, scientific research, qualitative, quantitative, method.

Keywords

Social Sciences, Scientific Research, Qualitative, Quantitative, Method

References

• Akbaba, A., Lorcu, F., Erduran, G. Y., Yazıcı, S., & Akman, Y. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri ve etik (A. Akbaba, Ed.). Detay Yayıncılık.
• Akgül, I. (1994). Zaman serisi analizi ve öngörü modelleri. Öneri Dergisi, 1(1), 52–69. https://doi.org/10.14783/maruoneri.698511
• Aneshensel, C. S. (2013). Theory-based data analysis for the social sciences (2nd ed.). Sage.
• Aziz, A. (2022). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (14. bs.). Nobel Yayınları.
• Barzun, J., & Graff, H. F. (1996). Modern araştırmacı (F. Dilber, Çev.). Tübitak Yayınları.
• Bayet, A. (1982). Bilim ahlakı (2. bs., V. Günyol, Çev.). Say Yayınları.
• Box-Steffensmeier, J. M., Freeman, J. R., Hitt, M. P., & Pevehouse, J. C. (2014). Time series analysis for the social sciences. Cambridge University Press.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri – Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (5. bs., M. Bütün & S. B. Demir, Eds. & Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Cohen, M. F. (2011). An introduction to logic and scientific method. Read Books Ltd.
• Coşkun, R. (2023). Türkiye’de sosyal bilimlerde yöntem sorunları: 1930–2000 arasında yazılmış araştırma yöntemleri kitaplarının eleştirel bir incelemesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(Özel Sayı), 185–218.
• Çomu, T., & Halaiqa, İ. (2015). Web içeriklerinin metin temelli çözümlemesi. M. Binark (Ed.), Yeni medya çalışmalarında araştırma yöntem ve teknikleri (2. bs., ss. 26–87). Ayrıntı Yayınları.
• Darmofal, D. (2015). Spatial analysis for the social sciences. Cambridge University Press.
• DeVellis, R. F. (2022). Ölçek geliştirme – Kuram ve uygulamalar (3. bs., T. Totan, Ed. & Çev.). Nobel Yayınevi.
• Descartes, R. (2013). Yöntem üzerine konuşma (M. Erşen, Çev.). Say Yayınları.
• Duverger, M. (2014). Toplum bilimlerinde araştırma yöntem ve teknikleri (Ö. Ozankaya, Çev.). Cem Yayınevi.
• Elliott, J. (2005). Using narrative in social research: Qualitative and quantitative approaches. Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9780857020246
• Geray, H. (2011). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş – İletişim alanından örneklerle (3. bs.). Genesis Kitap.
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş (5. bs., A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Eds. & Çev.). Anı Yayıncılık.
• Gürsakal, S. (2019). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistiksel analiz teknikleri. Dora Yayınları.
• Güven, S. (2017). Toplumbiliminde araştırma yöntemleri (4. bs.). Ezgi Kitabevi.
• Halaç, O. (2001). Kantitatif karar verme teknikleri: Yöneylem araştırmasına giriş. Alfa Yayınları.
• Hanneman, R. A., Kposowa, A. J., & Riddle, M. D. (2012). Basic statistics for social research (Vol. 38). John Wiley & Sons.
• Hepkul, A. (2002). Bir sosyal bilim araştırma yöntemi olarak içerik analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 1–12. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/795745
• Kara, E. (2023). Karma araştırma yönteminin teorik olarak ve örnek araştırmalarla incelenmesi. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 7(13), 73–90. https://doi.org/10.31006/gipad.1310518
• Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemi – Kavramlar ilkeler teknikler (37. bs.). Nobel Yayınları.
• Kelleher, J. D., & Tierney, B. (2022). Veri bilimi (2. bs., O. Öztürk, Çev.). Tellekt Yayınları.
• Keskin, U. (2017). Sosyal bilimler araştırma yöntemleri kitaplarının ihmal edilen unsuru olarak felsefe. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 437–450.
• Lakatos, I. (2014). Bilimsel araştırma programlarının metodolojisi (D. Uygun, Çev.). Alfa Yayınları.
• Loiseau, H., Ventre, D., & Aden, H. (Eds.). (2020). Cybersecurity in humanities and social sciences: A research methods approach. John Wiley & Sons.
• Matthews, R., & Ross, E. (2010). Research methods: A practical guide for the social sciences. Pearson Education Ltd.
• Murchison, J. (2010). Ethnography essentials: Designing, conducting, and presenting your research (Vol. 25). John Wiley & Sons.
• Özdemir, M., & Tuti, G. (2023). Nitel araştırma desenleri: Metodolojik bir temellendirme. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11(2), 217–235. https://doi.org/10.57115/karefad.1331759
• Popper, K. R. (2023). Bilimsel araştırmanın mantığı (13. bs., İ. Aka & İ. Turan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş – Nicel ve nitel yaklaşımlar (3. bs., D. Bayrak, H. B. Arslan & Z. Akyüz, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Şener, E., Bulut, Ö., & Baran, S. (2022). Bilimsel yönetim paradigmasının görünmeyen yüzü: Kadın teorisyenler ve sosyal & entelektüel ağları üzerine eleştirel bir okuma. Yorum Yönetim Yöntem Uluslararası Yönetim Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 10(1), 25–54. https://doi.org/10.32705/yorumyonetim.1090862
• Toy, B. Y., & Tosunoğlu, N. G. (2007). Sosyal bilimler alanındaki araştırmalarda bilimsel araştırma süreci, istatistiksel teknikler ve yapılan hatalar. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), 1–20. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/842689
• Wagner, C. (1984). Doğabilimsel ve teknik araştırma yöntemleri (Z. Tez, Çev.). Değişim Yayınları.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1–9. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/563245
• YÖK Tez Merkezi. (2024, Haziran 13). http://www.yok.gov.tr