DOĞUM KONTROL TEŞVIKLERINDEN EN AZ ÜÇ ÇOCUĞA: TARIHSEL SÜREÇTE TÜRKIYE’DE ANTINATALIST VE PRONATALIST POLITIKALARIN SEYRI

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 3, 65 - 75, 30.12.2017

Akın Özdemir

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2017.3.3.07

Öz

Nüfus bir ülkenin kalkınması ve o ülkedeki mevcut kaynakların bölüşümü açısından önemli göstergelerden birisi olarak kabul edilmektedir. Gelişmiş ülkelerin nüfus yapısı incelendiğinde nüfus artış hızlarının gittikçe azaldığı, doğurganlık oranlarının düştüğü ve genç nüfusun toplam nüfus içerisindeki payının hızla azaldığı dikkat çekmektedir. Bu durum nüfusun bağımlılık oranlarını etkileyerek kalkınma ve nüfus arasında doğrudan bir bağın kurulmasına zemin hazırlamaktadır .Bu çalışma Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze Türkiye'de nüfus artışını dengeleyici (antinatalist) veya destekleyici (pronatalist) politikaların seyrini araştırmaktadır. Türkiye'de nüfus politikasının son yıllarda önemli gündem maddeleri arasında yer alması ve politik söylemlerin odak noktalarından birisi olması çalışmanın motivasyonunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışma kapsamında Türkiye'nin nüfus politikasına ilişkin bazı kanunlar ve 10 kalkınma planının nüfusa ilişkin söylemleri incelenmiştir. Bu söylemler antinatalist veya pronatalist söylemler olarak sınıflandırılarak nüfus politikasına ilişkin dönemsel gelişmeler incelenmiş ve yorumlanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında artan insan gücü ihtiyacı neticesinde nüfus artışını hızlandırıcı politikalar benimseyen Türkiye 1960'lara gelindiğinde ekonomik büyüme ve nüfus artışı arasında görülen uyumsuzluk neticesinde nüfus artışını dengeleyici politikalara gereksinim duymuştur. Bu gereksinim kalkınma planları ve nüfus planlamasına ilişkin kanunlarda da kendini göstermektedir.1965'ten 2010'lara kadar antinatalist uygulamalar Türkiye'nin nüfus politikalarına yön vermiştir. Ancak 10. Kalkınma Planı’nda (2014-2018) görülmektedir ki pronatalist uygulamalar Türkiye'nin nüfus politikalarında yeniden ön plana çıkmaktadır. “En az üç çocuk” söylemiyle uzun süre tartışılan pronatalist politikalar Türkiye'nin değişen nüfus projeksiyonunda bilimsel anlamda da bir gerekliliğe işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Antinatalist, Pronatalist, Nüfus, Nüfus Politikası

FROM BIRTH CONTROL INCENTIVES TO HAVE AT LEAST THREE CHILDREN: THE CYCLE OF ANTINATALIST AND PRONATALIST POLICIES IN TURKEY IN THE HISTORICAL PROCESS

Öz

The population is considered to be one of the important indicators in terms of the development and the distribution of the available resources for countries. When the population structure of the developed countries is examined, it is seen that population growth rates are gradually decreasing, the fertility rates have fallen and the share of the young population in the total population has decreased rapidly. This affects the dependency rates of the population and provides a direct link between development and the population. This study investigates the progress of policies that balancer (anti-natalist) or increaser (pro-natalist) population growth in Turkey at present-day from the foundation of the Republic. Population policy in Turkey has been one of the important agenda items in recent years and one of the focal points of political discourses. This creates the motivation of the study. In this context, some of the laws related to population policy of Turkey and the statements about the population of 10 development plans have been examined. These discourses are classified as anti-natalist or pro-natalist discourses and periodic developments related to population policy have been examined and interpreted. As a result of increasing demand for labour, Turkey is adopting policies to accelerate population increase in the first years of the Republic. When it came to the 1960s, as a result of the mismatch between economic growth and population growth, there was a need for policies to stabilize population growth. This requirement also manifests itself in the laws on development plans and population planning. Antinatalist practices from 1965 to 2010 have led to Turkey's population policies. However, it is seen in the 10th development plan (2014-2018) that pronatalist practices will direct Turkey's population policies. The pronatalist policies discussed for a long time, with “have at least three children” discourse, point to a Jentific need for Turkey's changing population projection.

Anahtar Kelimeler

Anti-natalist, Pro-natalist, Population, Population Policy

Kaynakça

• 1525 Sayılı Şose ve Köprüler Hakkındaki Kanun (1929), Resmi Gazete. 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1930), Resmi Gazete. 2827 Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (1983), Resmi Gazete. 3253 Sayılı Çok Çocuklu Hâkimlere Yardım Paraları ve İkramiye Hakkında Kanun (1937), Resmi Gazete. 557 Sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (1965), Resmi Gazete. 788 Sayılı Memurin Kanunu (1936), Resmi Gazete. Altıncı Kalkınma Planı 1990-1994 (1990), Resmi Gazete. Atatürk Araştırma Merkezi (1989), Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara. BENATAR, David (2006), Better Never to Have Been: The Harm of Coming into Existence, Clarendon Press, Oxford. Beşinci Kalkınma Planı 1985-1989 (1985), Resmi Gazete. Birinci Kalkınma Planı 1963-1967 (1963), Resmi Gazete. BM, https://www.un.org/development/desa/publications/world-population-prospects-the-2017- revision.html, Erişim Tarihi: 02.12.2017. BROWN, Jessica A., FERREE, Myra M. (2005), “Close Your Eyes and Think of England: Pronatalism in the British Print Media”, Gender and Society, v.19, n.1, pp. 5-24. CHP (1935), Dördüncü Büyük Kurultay Görülmesi Tutulgası, Ulus Matbaası, Ankara. DOĞAN, Mesut (2011), “Türkiye'de Uygulanan Nüfus Politikalarına Genel Bir Bakış”, Marmara Coğrafya Dergisi, s.30. Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013 (2007), Resmi Gazete. Dördüncü Kalkınma Planı 1979-1983 (1979), Resmi Gazete. GIDDENS, Anthony (2013), Sosyoloji, (Çev. Mehmet Ali Sarı ve Hüseyin Özel), Kırmızı Yay., İstanbul. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027, Erişim Tarihi:01.12.2017 http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027, Erişim Tarihi:01.12.2017 HUSS, Marie M. (1990), “Pronatalism in the Inter-War Period in France”, Journal of Contemporary History, v.25, n.1, pp.36-68. İkinci Kalkınma Planı 1968-1972 (1968), Resmi Gazete. KING, Leslie (2001), “From Natalism to Social Welfare? Extending Family Allowances to Minority Populations in France and Israel”, Europen Journal of Population, v.17, n.4. MALTHUS, Thomas (1798), An Essay on the Principle of Population, St. Paul’s Churc-Yard, London. METZ, Thaddeus (2012), “Contemporary Anti-Natalism, Featuring Benatar’s Better Never to Have Been” South African Journal of Philosophy, v.31, n.1., pp.304-322. MORONEY, Heather J. (1992), “Who Has the Baby? Nationalism, Pronatalism and the Construction of a Demographic Crisis in Quebec 1960-1988”, Studies in Political Economy, v.39. NEWMAN, David M. (2013), Sosyoloji: Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek, (Çev. Ali Arslan), Nobel Yay., İstanbul. OKTAY, Elif Yüksel (2013), “Türkiye'de Cumhuriyet'in İlanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikaları”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, s.7. Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 (2014), Resmi Gazete. Sekizinci Kalkınma Planı 2001-2005 (2001), Resmi Gazete. SEMİZ, Yaşar (2010), “1923–1950 Döneminde Türkiye’de Nüfusu Arttırma Gayretleri ve Mecburi Evlendirme Kanunu (Bekârlık Vergisi)” Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s. 27. SMUTS, Aeron (2013), “To be Never to Have Been: Anti-Natalism and Life Worth Living” Ethic Theory Moral Practise, v.17, pp. 713-728, doi. 10.1007/s 10677-013-9461-0. THOMAS, Susan L. (1198), “Race, Gender and Welfare Reform: The Antinatalist Response” Journal of Black Studies, Sage Publications, v.28, n.4, pp.419-446. TÜİK (2013), Demografik Göstergeler 2000-2023, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1047, Erişim Tarihi:02.12.2017 TÜİK (2013), Nüfus Projeksiyonları 2013-2075, Erişim Tarihi:02.12.2017 http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1047 Üçüncü Kalkınma Planı 1973-1977 (1973), Resmi Gazete. Yedinci Kalkınma Planı 1996-2000 (1996), Resmi Gazete.