An Ethnic Group Which Was Seeking Its Nation and State: The Azerbaijan Case (1820-1920)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 15, 30.04.2020

Orkhan Valiyev

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2020.6.1.01

Öz

The first result of modernity was the birth of the free individual against the traditional hierarchical structure. Nationalism, on the other hand, made the individual a part of national communities with the promise of equality (citizenship). Therefore, it can be said that nationalism is a culture specific to the modern political structure. However, nation-formation and nation-building have not been experienced in all societies in the same way. Hroch proposed three models - big nation, small nation, and intermediate case - for nation-building processes. In this direction, the nationalization process of the non-dominant ethnic groups, whose statehood tradition was cut and under colonial era in the age of nationalism, can be handled within the framework of the small nation model. In this study, the process of nationalization in the Tsarist Azerbaijan has been handled within the framework of the small nation model. The main purpose in using the small nation model has been to point out that nation-building is the process of creating a nation and state. In this context, it is concluded that the enlightenment in the A phase of the national movement is shaped within the framework of colonial modernization. For this reason, it is seen that traditional socialism and criticism of religion are dominant rather than national attitude (political demand against the dominant nation). In phase B, it caused a national revival as a result of the 1905 Revolution and the Armenian-Muslim conflict. However, the nation-state understanding (setting borders) could not be born. Phase C itself ensured the birth of the Azerbaijani Case (nation-state) within the framework of Turkism ideology. Therefore, the nation-building process of modern Azerbaijan has developed as the story of a non-dominant ethnic group seeking its nation and state.

Anahtar Kelimeler

Modernity, Nationalism, Small Nations, Tsarist Azerbaijan, National Movement

Milletini ve Devletini Arayan Bir Etnik Grup: Azerbaycan Örneği (1850-1920)

Öz

Modernite’nin ilk sonucu geleneksel hiyerarşik yapıya karşı özgür bireyi doğurması olmuştur. Milliyetçilik ise bireyi eşitlik (vatandaşlık) vaadiyle ulusal toplulukların parçası haline getirmiştir. Dolayısıyla milliyetçiliğin modern siyasi yapıya özgü bir kültür olduğu söylenebilir. Ancak ulus-oluşumu (nation-formation) ve ulus-inşa (nation-building) bütün toplumlarda aynı yöntemle tecrübe edilmemiştir. Hroch ulus-inşa süreçleri için üç model -büyük millet, küçük millet ve ara vaka- önermiştir. Bu doğrultuda milliyetçilik çağında devletçilik geleneği kesilmiş ve sömürge altında olan baskın olmayan etnik grupların uluslaşma süreçleri küçük millet modeli çerçevesinde ele alınabilir. Bu çalışmada Çarlık Azerbaycanı’nda uluslaşma süreci küçük millet modeli çerçevesinde ele alınmıştır. Küçük millet modelinin kullanılmasındaki temel amaç ulus-inşanın millet ve devlet yaratma süreci olduğuna dikkat çekmek olmuştur. Bu bağlamda milli hareketin A evresi’ndeki aydınlanmanın kolonyal modernleştirme çerçevesinde şekillendiği sonucuna varılmıştır. Bu nedenle milli tutumdan (egemen millete karşı politik talep) ziyade geleneksel toplumsallığın, dinin eleştirisinin hakim olduğu görülmüştür. B evresi’nde ise 1905 Devrimi ve Ermeni-Müslüman çatışması neticesinde milli canlanışı doğurmuştur. Bununla beraber ulus-devlet anlayışı (sınırların belirlenmesi) doğamamıştır. C evresi ise bizatihi Türkçülük ideoloji çerçevesinde Azerbaycan Davasının (ulus-devlet) doğmasını temin etmiştir. Dolayısıyla modern Azerbaycanı’n ulus-inşa süreci milletini ve devletini arayan baskın olmayan bir etnik grub’un hikayesi şeklinde gelişmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modernite, Milliyetçilik, Küçük Millet, Çarlık Azerbaycanı, Milli Hareket

Kaynakça

• Baudart, A. (2012). Rönesans. In R. Jacqueline , Modern Dünyanın Yaratılması (İ. Yerguz , Trans., pp. 135-191). İstanbul: İletişim.
• Beiser, C. F. (2018). Aydınlanma, Devrim ve Romantizm. (A. Önal , Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Bumin, T. (2016). Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları .
• Çağla, C. (2019). Nation-Building in Southern Caucasus: The Case of Azerbaijan (1900-1920). Journal of Balkan and Black Sea Studies, 2(2), 31-55.
• Farago, F. (2012). Modern Siyaset Kuramı: Hobbes ve Locke. J. Russ içinde, Modern Dünyanın Yaratılması (İ. Yerguz, Çev., s. 283-305). İstanbul: İletişim.
• Fichte. (2006). Alman Ulusuna Söylevler [1807-8]. E. A. Kılıçaslan , & G. Ateşoğlu (Dü) içinde, Alman İdealizmi I Fichte (s. 321-329). Ankara: Doğu Batı.
• Fichte. (2006). Çağımızın Temel Karasteristikleri. E. A. Kılıçaslan , & G. Ateşoğlu (Dü) içinde, Alman İdealizmi I Fichte (G. Ateşoğlu, Çev., s. 310-320). Ankara: Doğu Batı.
• Greenfeld , L. (2019). Nationalism . Washington : Brooking Institution .
• Hroch , M. (1985). Social Preconditions of National Revival In Europe. (B. Fowkes, Trans.) Cambridge: Cambridge University Press.
• Hroch , M. (1990). How mush does Nation Formation Depend on Nationalism? East European Politics and Societies, 4(1), 101-115.
• Hroch, M. (1995). National Self-Determination from a Historical Perspective. Canadian Slavonic Papers, 37(3/4), 283-299.
• Hroch, M. (2004). From ethnic group toward the modern nation: the Czech case. Nations and Nationalism, 10(1/2), 95-107.
• Ichijo, A. (2011). Introduction: Europe As Modernity . In A. Ichijo, Europe, Nations and Modernity (pp. 1-13). New York: Palgrave Macmillan.
• ohn, H. (1965). Nationalism. (L. L. Snyder, Ed.) Florida: Robert E. Krieger Publisher Company.
• Mahmudlu, C. (2017). Theorizing Nation Building in Azerbaijan . içinde A. Mammadli, A. Braux, ve C. Mahmudlu, "Azerbaijani" and Beyond: Perspectives on the Construction of National Identity (s. 124-150). Berlin: Verlag Dr. Köster.
• Nesibli , N. L. (2019). Azerbaycan Tarihi. Ankara: Altınordu Yayınları.
• Poole, R. (1991). Morality and Modernity. London : Routledge .
• Resulzade, M. E. (2014b). Eserleri II. Haz. Şirmemmed Hüseyinov. Bakü: Tahsil.
• Resulzade, M. E. (2014c). Eserleri IV . Haz. Şirmemmed Hüseyinov. Bakü: Tahsil.
• Russ, J. (Dü.). (2012). Modern Dünyanın Yaratılması. (İ. Yerguz , Çev.) İstanbul: İletişim.
• Russ, J. (2016). 18. Yüzyılda Fransız Düşüncesi. J. Russ içinde, Aklın Zaferi (İ. Yerguz , Çev., s. 11-63). İstanbul: İletişim.
• Shayegan, D. (1993). Yaralı Bilinç. (H. Bayrı, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Shissler, A. H. (2005). İki İmparatorluk Arasında . İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tamir, Y. (1993). Liberal Nationalism . Princeton: Princeton University Press.
• Taylor, C. (1991). The Ethics of Authenticity . Cambridge : Harvard University Press.
• Taylor, C. (1999). Nationalism and Modernity. In R. Beiner, Theorizing Nationalism (pp. 219-147). New York: State University of New York Press.
• Taylor, C. (2006). Modern Toplumsal Tahayyüller. (H. Koyukan , Çev.) İstanbul: Metis.
• Ülken, H. Z. (2016). Millet ve Tarih Şuuru. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları .
• West, D. (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. (A. Cevizci, Çev.) İstanbul: Paradigma.
• Yılmaz, L. (2010). Modern Zamanın Tarihi. (M. E. Özcan, Çev.) İstanbul: Metis.