Neoliberalizm ve Temsili Demokrasiye Postmodern Başkaldırılar Olarak Yeni Toplumsal Hareketler

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1 - 16, 31.08.2021

Efe Tuğberk Öztürk , Asli Daldal

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2021.7.2.01

Öz

Bu çalışmada yeni toplumsal hareketler, neoliberalizm ve temsili demokrasi arasındaki ilişki incelenecektir. 1960’lı yılların sonu, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da başlayan öğrenci protestolarını takiben yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışına tanıklık etti. Yeni toplumsal hareketler paradigması ekolojiden feminist harekete, anti-nükleer gösterilerden ırkçılık karşıtı protestolora ve LGBTI+ hareketine kadar farklı kimlik ve toplumsal grupları çerçeveye almıştır. Bu dönemdeki protest dalganın farklı formlarda yansımalarını ise İşgal Et hareketi ya da Arap Baharı gibi olaylarda bulmak ve bağ kurmak mümkündür. Tüm bu hareketler farklı amaçlar ve meseleler taşısa da ortak özellikler de taşımaktadır. İşçi hareketleri gibi eski hareketlerin aksine bu yeni hareketler postmateryal meselelerle ilgilenmektedir. Postmateryal ve kimlik temelli hak arayışı ile neoliberal hükümetlerin materyal talepleri çatışmaktadır. Modern demokrasiler ise bu talepleri karşılamakta yetersiz kaldığı gibi temsil mekanizmaları siyasal katılımın önünde engel teşkil etmektedir. Öte yandan postmodernizm yeni toplumsal hareketlerin içsel çelişkilerini ve dağınık yapılarını açıklamak için uygun bir konsept sunacaktır. Bu makalede (a) temsili demokrasinin meşrutiyet krizinin ve kapitalizmin yapısal sorunlarına karşı öne sürülen neoliberal düzenin yeni çatışma ve hareketlerin ortaya çıkışını tetiklediği, (b) bu yeni hareketlerin yapı, amaç ve talep yönünden eski hareketlerden ayrıştığı ve (c) yeni toplumsal hareketlerin postmodern yapıda olduğu öne sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

yeni toplumsal hareketler, temsili demokrasi, neoliberalizm, postmodernizm

New Social Movements as Postmodern Challanges To Neoliberalism and Representative Democracy

Öz

In this article, the relationship between new social movements, representative democracy and neoliberalism is examined. Starting with student protests in Europe and the United State, the late 1960s have witnessed the emegence of new social movements. Ecological, anti-nuclear, feminist, student, anti-racist, and LGBTI+ protests all have been examined with the scope of the new social movements paradigm. The remarkable protest wave of the 1970s has been followed by contemporary movements in different forms like the Arab Spring and the Occupy movement. Although these movements differ in terms of issues they deal with and goals they seek, they have a lot in common. Unlike the old movements like labour protests, these new movements primarily focus on postmaterial issues. Postmaterial identity demands and rights of these movements conflict with material demands of neoliberal governments. Furthermore, modern democracies fail to address these issues. Representative democracy is seen as an obstacle to political participation. On the other hand, postmodernism is a suitable concept to explain internal discrepancies and dispersion of new social movements. It is argued that (a) the legitimacy crisis of representative democracy and neoliberal response of capitalism to its structural crisis have triggered new social conflicts and movements, (b) these movements differ from old movements in terms of their forms, goals, and demands, (c) new social movements are postmodern.

Anahtar Kelimeler

new social movements, representative democracy, neoliberalism, postmodernism

Kaynakça

• Aksoy, A. (2014). İstanbul’un neoliberalizmle imtihanı. In Ayfer, Bartu. C. & Cenk. Ö (Eds). Yeni istanbul çalışmaları: sınırlar, mücadeleler, açılımlar (pp. 26-46). İstanbul: Metis.
• Aronowitz, S. (1989). Postmodernism and politics. Social text, 46-62.
• Bagguley, P. (1992). Social Change, the middle class and the emergence of ‘new social movements’: a critical analysis. The Sociological Review, 40(1), 26-48. Best, S., & Kellner, D. (2011). Postmodern teori (M. Küçük, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bevington, D., & Dixon, C. (2005). Movement-relevant theory: Rethinking social movement scholarship and activism. Social movement studies, 4(3), 185-208.
• Calhoun, C. (1993). "New social movements" of the early nineteenth century. Social science history, 17(3), 385-427.
• Candan, A. B. & Özbay, C., Can, E. (2014). Yeni İstanbul çalışmaları: sınırlar, mücadeleler, açılımlar. İstanbul: Metis.
• Castells, M. (2015). Networks of outrage and hope: Social movements in the Internet age. John Wiley & Sons.
• Chomsky, N. (2013). Occupy/İşgal et (O. Akınhay, Trans.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Cohen, J. (1999). Strateji ya da kimlik: Yeni teorik paradigmalar ve sosyal hareketler. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal hareketler (pp. 109-130). İstanbul: Kaknüs.
• Cohen, R. (1998). Transnational social movements: an assessment. University of Oxford. Transnational Communities Programme.
• Coşkun, M. (2006). Süreklilik ve kopuş teorileri bağlamında Türkiye'de eski ve yeni toplumsal hareketler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(01), 67-102.
• Coşkun, M. K. (2007). Demokrasi teorileri ve toplumsal hareketler. İstanbul: Dipnot
• Cömert, N. Ç. (2019). Postmodern status of new social movements: A research on yellow vests. connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, (56), 1-29.
• Çayır, K. (1999a). Yeni sosyal hareketler. İstanbul: Kaknüs.
• Çayır, K. (1999b). Toplumsal sahnenin yeni aktörleri: Yeni sosyal hareketler. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal hareketler (pp. 13-34). İstanbul:Kaknüs.
• Çorakçı, E. (2008). Modern ve postmodern kimlikler bağlamında yeni toplumsal hareketler. (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
• D'anieri, P., Ernst, C., & Kier, E. (1990). New social movements in historical perspective. Comparative Politics, 22(4), 445-458.
• Demiroğlu, E. T. (2014). Yeni toplumsal hareketler: bir literatür taraması. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 2(1), 133-144.
• Diani, M. (1992). The concept of social movement. The sociological review, 40(1), 1-25.
• Diani, M. (1997). Social movements and social capital: a network perspective on movement outcomes. Mobilization: An International Quarterly, 2(2), 129-147.
• Diani, M. (2000). Social movement networks virtual and real. Information, communication & society, 3(3), 386-401.
• Edwards, G. (2009). Habermas and social movement theory. Sociology Compass, 3(3), 381-393.
• Eyerman, R. (1984). Social movements and social theory. Sociology, 18(1), 71-82.
• Gökhan, İ. (2010). Türkiye’deki feminist akımların modernite ve postmodernite ilişkilerine eleştirel bir bakış. (Unpublished master’s thesis). İstanbul University, İstanbul.
• Göktolga, O. (2012). Postmodernite ve siyasal kimlikler. (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, İstanbul.
• Handler, J. F. (1992). Postmodernism, protest, and the new social movements. Law & Society Review, 26(4), 697-731.
• Harvey, D. (1997). Postmodernligin durumu (S. Savran, Trans.). İstanbul: Metis.
• Hassan, I. (1985). The culture of postmodernism. Theory, Culture & Society, 2(3), 119-131.
• Hewitt, M. (1993). Social movements and social need: problems with postmodern political theory. Critical Social Policy, 13(37), 52-74.
• Hutcheon, L. (2003). The politics of postmodernism. London: Routledge.
• Johnston, H., Larana, E. & Gusfrield, J. (1999). Kimlikler, şikayetler ve yeni sosyal hareketler. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal hareketler (pp. 131-158). İstanbul: Kaknüs.
• Kadıoğlu, A. (2008a). Vatandaşlığın dönüşümü. İstanbul: Metis
• Kadıoğlu, A. (2008b). Vatandaşlık: Kavramın farklı anlamları. In Ayşe. K (Ed). Vatandaşlığın dönüşümü (pp. 21-30). İstanbul: Metis.
• Kadıoğlu, A. (2008c). Vatandaşlığın ulustan arındırılması: Türkiye örneği. In Ayşe. K (Ed). Vatandaşlığın dönüşümü (pp. 31-54). İstanbul: Metis.
• Kriesi, H., Koopmans, R., Duyvendak, J. W., & Giugni, M. G. (1992). New social movements and political opportunities in Western Europe. European journal of political research, 22(2), 219-244.
• Kymlicka, W. & Wayne, N. (2008). Vatandaşın dönüşü: Vatandaşlık kuramındaki yeni çalışmalar üzerine bir değerlendirme. In Ayşe. K (Ed). Vatandaşlığın dönüşümü (pp. 31-54). İstanbul: Metis.
• Melucci, A. (1999). Çağdaş hareketlerin sembolik meydan okuması. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal harektler (pp. 81-108). İstanbul: Kaknüs.
• Offe, C. (1999). Yeni sosyal hareketler: kurumsal politikanın sınırlanırının zorlanması. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal harektler (pp. 53-80). İstanbul: Kaknüs.
• Olofsson, G. (1988). After the working-class movement? An essay on what's' new'and what's' social'in the new social movements. Acta Sociologica, 31(1), 15-34.
• Pichardo, N. A. (1997). New social movements: A critical review. Annual review of sociology, 23(1), 411-430.
• Plotke, D. (1995). What’s so new about new social movements?. In Social Movements (pp. 113-136). Palgrave Macmillan, London.
• Robinson, A., & Tormey, S. (2009). Is “another world” possible? Laclau, Mouffe and social movements. The politics of radical democracy, 133-157.
• Rose, F. (1997). Toward a class-cultural theory of social movements: Reinterpreting new social movements. In Sociological forum (Vol. 12, No. 3: 461-494). Kluwer Academic Publishers-Plenum Publishers.
• Rosenau, P. M. (1991). Post-modernism and the social sciences: Insights, inroads, and intrusions. Princeton University Press.
• Temelli, C. (2019). Michael hardt ve antonio negri'nin özne teorisi: Sınıftan çokluk'a (Unpublished master thesis). Yıldız Technical University, İstanbul.
• Tonak, E. A. (2013). Kent hakkı'ndan isyan'a. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Touraine, A. (1985). An introduction to the study of social movements. Social research, 749-787.
• Touraine, A. (1992). Beyond social movements?. Theory, Culture & Society, 9(1), 125-145.
• Touraine, A. (1999). Toplumdan toplumsal harekete. In Kenan. Ç (Ed). Yeni sosyal harektler (pp. 35-52). İstanbul: Kaknüs.
• Touraine, A. (2002). The importance of social movements. Social Movement Studies, 1(1), 89-95.
• Tucker, K. H. (1991). How new are the new social movements?. Theory, culture & society, 8(2), 75-98.
• Tuğal, C. (2013). Gezi'nin yükselişi, liberalizmin düşüşü: ortak anlanlar, katılımcı demokrasi ve haziran günleri. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Ünsal, Ö. (2014). Neoliberal kent politikaları ve direnişin siyaseti: İstanbul’da yeni kentsel muhalefet. In Candan, A. B. & Özbay, C. (Eds), Yeni istanbul çalışmaları: Sınırlar, mücadeleler, açılımlar (pp. 109-126). İstanbul: Metis.