Ön Lisans Grafik Tasarım Eğitiminde Yapay Zekâ Ders Entegrasyonunun İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 17 - 29, 29.06.2025

Mustafa Akman , Güvenç Ceviz

Öz

Bu araştırma, yapay zekâ teknolojilerinin eğitim ve grafik tasarım alanlarındaki etkilerini ve Türkiye'deki ön lisans düzeyinde grafik tasarım programlarının müfredatlarına entegrasyon seviyesini analiz etmektedir. Ayrıca, yapay zekâ teknolojilerinin grafik tasarım eğitimine entegrasyon düzeyini belirlemeyi, bu teknolojinin etkili kullanımına yönelik farkındalık oluşturmayı ve mevcut eksiklikleri nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması aracılığıyla tespit ederek çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Yapay zekâ, üretkenliği artıran ve yaratıcı süreçlere destek olan önemli bir araç olarak öne çıkarken, etik kullanım ve farkındalık gerekliliği özellikle vurgulanmıştır. Araştırmada, 2024-2025 eğitim-öğretim yılı itibarıyla ön lisans düzeyindeki grafik tasarım programlarının müfredatları incelenmiş ve yalnızca 16 programda yapay zekâ odaklı derslerin bulunduğu tespit edilmiştir. Yapay zekânın bilinçli kullanan tasarımcıları yaratıcı süreçlere daha fazla odaklanmaya yönlendirdiği; ancak eğitim kurumlarının bu teknolojiyi müfredatlarına dahil etmekte yavaş kaldığı belirtilmektedir. Ek olarak, yapay zekânın dijitalleşmeyi hızlandırarak iş yapış biçimlerini ve istihdam modellerini dönüştürdüğü vurgulanmaktadır. Türkiye’de bazı üniversitelerin yapay zekâ ve veri mühendisliği konularında lisans ve lisansüstü programlar sunmasına karşın, grafik tasarım eğitimi veren kurumların bu alanlara uyum hızının yetersiz olduğu değerlendirilmiştir. Araştırma, yapay zekânın etkin ve bilinçli kullanımı konusunda farkındalık yaratmanın önemine dikkat çekmekte ve bu teknolojinin eğitim sisteminde daha yaygın bir şekilde benimsenmesi gerektiğini önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Grafik Tasarım Eğitimi, Yapay Zekâ, Müfredat Entegrasyonu, Dijitalleşme, Üretkenlik

Examining Artificial Intelligence Course Integration In Associate Degree Graphic Design Education

Öz

This research analyzes the effects of artificial intelligence technologies on education and graphic design and the level of integration into the curricula of associate degree graphic design programs in Turkey. It also aims to determine the level of integration of artificial intelligence technologies into graphic design education, to raise awareness about the effective use of this technology, and to identify existing deficiencies through a literature review using qualitative research methods and to offer solution suggestions. While artificial intelligence stands out as an important tool that increases productivity and supports creative processes, the need for ethical use and awareness is particularly emphasized. In the research, the curricula of associate degree graphic design programs were examined as of the 2024-2025 academic year and it was determined that only 16 programs had courses focused on artificial intelligence. It is stated that artificial intelligence directs designers who use it consciously to focus more on creative processes; however, educational institutions are slow to include this technology in their curricula. It is also emphasized that artificial intelligence accelerates digitalization and transforms business practices and employment models. Although some universities in Turkey offer undergraduate and graduate programs in artificial intelligence and data engineering, it has been evaluated that the speed of adaptation of institutions providing graphic design education to these fields is insufficient. The research draws attention to the importance of creating awareness about the effective and conscious use of artificial intelligence and suggests that this technology should be adopted more widely in the education system.

Anahtar Kelimeler

Graphic Design Education, Artificial Intelligence, Curriculum Integration, Digitalization, Productivity

Kaynakça

• Akdağ, D. (2020). Ki̇şi̇selleşti̇ri̇lmi̇ş tasarım: Netflix küçük öni̇zleme görüntülerinin grafik tasarım ilkeleri̇ kapsamında analizi̇. Yıldız Journal of Art and Design, 7(2), 177-196.
• Akman, M., ve Uçar, T. F. (2020). Bugünün ve geleceğin grafik tasarımı. Akdeniz Sanat, 14(25), 9-21.
• Akman, M., Taşçıoğlu, M., ve Aşan Greenacre, Z. (2024). Türkiye’de grafik tasarımcıların meslek etiği̇ kavramına yaklaşımları ve meslek etiği̇ dersinin tasarım eğitimindeki̇ durumu. Sanat ve Tasarım Dergisi, 14(1), 585-603. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1506541
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88. AÜ, (t.y.). Yapay zekâ ve veri mühendisliği bölümü. Ocak 11, 2025 tarihinde https://ai.eng.ankara.edu.tr adresinden alındı.
• Avcı, E. (2024). Akıllı şehirler için üretken yapay zekâ kavramsal çerçevesi. Kent Akademisi Dergisi, 17(5), 1654-1675.
• Avcı, Y., ve Başar, M. R. (2025). Seçim kampanya ürünlerinde grafik tasarımın dijitalleşme süreci. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 15(1), 173-197. https://doi.org/10.7456/tojdac.1562879
• BAU, (2025). Yapay zekâ mühendisliği lisans programı. Ocak 11, 2025 tarihinde https://bau.edu.tr/icerik/15874-yapay-zeka-muhendisligi-lisans-programi adresinden alındı.
• BOÜN, (t.y.). Veri bilimi ve yapay zekâ enstitüsü. Ocak 11, 2025 tarihinde https://bogazici.edu.tr/tr_TR/Content/Akademik/Lisansustu_Katalogu/Veribilimi_Yapay_Zeka adresinden alındı.
• Bulut, Ş., ve Özdal, M. A. (2024). Yapay zekâ destekli̇ grafik tasarımda yaratıcılığın dönüşümü. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 553-571.
• BTK Akademi, (2024, 14 Haziran). Yapay zekâ, üniversitelerin müfredatına giriyor! Erişim Tarihi: 11.01.2025, https://www.btkakademi.gov.tr/portal/news/yapay-zeka-universite-mufredatina-giriyor-4259?utm_source=chatgpt.com
• Çeken, B., ve Akgöz, B. (2024). The impact of artificial intelligence on design: The example of Dall-E. Sanat Ve Tasarım Dergisi, 14(1), 374-397. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1506116
• Gözet, M., Filiz, U. ve Yılmaz, A. E. (2023). Üretken yapay zekâ. International Journal of Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, 7(1), 32-40.
• Günay, M. ve Özdemir, A. (2024). Yapay zekânın grafik tasarım süreçlerine etkisi. Özlem Kum (Ed.), Grafik Alanında Uluslararası Araştırmalar – I, 135-157. Eğitim Yayınevi.
• Hari, J. (2022). Çalınan dikkat, neden odaklanamıyoruz? (B. E. Aksoy, Çev.). Metis Yayınları.
• İTÜ, (2020). Yapay zekâ ve veri mühendisliği. Ocak 11, 2025 tarihinde https://yapayzeka.itu.edu.tr/egitim?utm_source=chatgpt.com adresinden alındı.
• Mustafa, B. (2023). The impact of artificial intelligence on the graphic design industry. Res Militaris, 13(3), 243-255.
• Müfredat. (2025). Aralık 2024 ile Ocak 2025 tarihleri arasında yokatlas.yok.gov.tr devlet ve vakıf üniversiteleri meslek yüksekokulları listesine göre taranan grafik tasarım/grafik tasarımı programları müfredatlarındaki yapay zekâ başlıklı derslerin tespitleri. Ocak 21, 2025 tarihinde https://docs.google.com/document/d/1uaYuzOS5wUv9ftiDbicsykEWyWDJ93Athcr6IelqO48/edit?tab=t.0 adresinden alındı.
• Özdemir, A. (2022). Yapay zekânın grafik tasarıma ve tasarımcıya etkisi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 628-637. https://doi.org/10.17218/hititsbd.1205445
• Pirim, A. G. H. (2006). Yapay zekâ. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 1(1), 81-93.
• Kocaman, Ş. (2021). Grafik tasarım endüstrisinde yapay zekâ. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(77), 3000-3016.http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2843
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö., ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Şekerli, T., ve Tüker, C. (2024). Grafik tasarım pratiğinde üretken yapay zekânın etkinliği üzerine nitel bir araştırma. Journal of Computational Design, 5(1), 105-138.
• Tanrıkulu, M. (2023). Grafik tasarımda yenilik ve direnç. Doğan Arslan (Ed.), Grafik Tasarım Üzerine Güncel Okumalar (29-44). Özgür Yayınları.
• Tekin, A., ve Demirel, O. (2024). Yapay zekâ teknolojileri ile istihdam ve verimlilik arasındaki ilişki. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22 (Özel Sayı: Endüstri 4.0 ve Dijitalleşmenin Sosyal Bilimlerde Yansımaları), 1585-1618.
• TOBB ETÜ, (2025). Yapay zekâ mühendisliği. Ocak 11, 2025 tarihinde https://www.etu.edu.tr/tr/bolum/yapay-zeka-muhendisligi adresinden alındı.
• Turkaya, A., ve Özdemir, E. B. (2024). Yapay zekâ teknolojileri kullanımının ön lisans öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerine etkisi. Journal of University Research, 7(4), 400-465.
• Üren, Ç. (2023, 25 Nisan). Sapiens'in yazarı Harari, yapay zekâdan endişeli: "İnsanlığın sağ çıkıp çıkamayacağını bilmiyorum." Independent Türkçe. Ocak 1, 2025 tarihinde https://www.indyturk.com/node/626916/bi%CC%87li%CC%87m/sapiensin-yazar%C4%B1-harari-yapay-zekadan-endi%C5%9Feli-i%CC%87nsanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1n-sa%C4%9F-%C3%A7%C4%B1k%C4%B1p adresinden alındı.
• Verma, N. (2024, 22 August). Have we passed the Turing test, and should we really be trying? The New York Academy of Sciences. Ocak 1, 2025 tarihinde https://www.nyas.org/ideas-insights/blog/have-we-passed-the-turing-test-and-should-we-really-be-trying/ adresinden alındı.