CUMHURİYETTEN GÜNÜMÜZE MİLLİ EĞİTİMDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR PROGRAMLARI

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 66 - 80, 29.05.2024

Fatma Çelik Kayapınar , Müge Meltem Zilan

https://doi.org/10.52538/iduhes.1441070

Abstract

Beden eğitimi ve spor dersinin, cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze gelinceye kadar geçirmiş olduğu değişimler ve müfredat programlarında yer edinebilmesi için yapılan çalışmalar, beden eğitimi ve spor dersinin bir ülkenin geleceği olan çocuklarımızın sağlıklı, zinde ve mutlu yetişebilmesi için çok önemli bir unsur olduğu inkâr edilemez. Başlangıçta beden terbiyesi (jimnastik) adı altında sadece askeri okullarda ve erkek okullarında uygulanan beden eğitimi derslerini daha çok fiziksel gücü vurgulamakta öğrencilerin gelişim farklılıklarını dikkate almamaktaydı. 1923 yılından itibaren ders saatlerindeki ve ders içeriklerindeki yapılan değişiklikle zamanla beden eğitimi dersinin sağlam temellere oturmasın sağlamıştır. 1930’lu yıllardan itibaren müfredat programlarına konulan beden eğitimi dersleri 1980’li yıllardan itibaren yapılan değişiklerle günümüz öğretim programlarının temelini oluşturmuş 2005 yılından itibaren yapılandırmacı yaklaşımın benimsenmesi ve 2017 yılında güncellemelerin program üzerinde yapılması öğrencilerin ihtiyaçlarını ve öğretmenlerin uygulamada ki sıkıntılarını çözme noktasında önemli ivme kazanmıştır. Çalışma ile cumhuriyetin ilk yılları olan 1923‘ten günümüze kadar beden eğitimi ve spor dersi ve öğretiminin geçirdiği değişikliler ile ilgili yapılan çalışmalar değerlendirilerek kapsamlı bilgi sunmak amaçlanmıştır. Bu araştırma nitel araştırma yöntemleri çerçevesinde geçmişte yaşanmış olay ve olguların araştırılmasını içeren tarihi yöntem ve konu ile ilgili yapılan çalışmaların kapsamlı şekilde incelenerek raporlandığı bir sistematik derleme çalışması olup 1923 yılından 2022 yılına kadar yürürlüğe giren öğretim programları, makale, tez, genelge, yönetmelik, talim terbiye kurulu kararları, gazete arşivleri, eğitim şuraları, basılı yayın ve elektronik kaynaklar değerlendirmeye alınarak hazırlanmıştır.

Keywords

Cumhuriyet, beden eğitimi, spor, öğretim programı

References

• Abalı, A. (1974). Cumhuriyetimizin 50. Yılında Gençlik ve Spor. Ankara: Ulus Basımevi, Ankara.
• Akşam Gazetesi 6 Temmuz 1931:4.
• Akşam Gazetesi, 16 Haziran 1931:4.
• Akşam Gazetesi, 9 Temmuz 1931:10. Akşam Gazetesi,14 Haziran 1931:3.
• Altuntaş, H. (2019) Beden Eğitimi ve Spor Dersinin Türk Eğitim Sistemindeki Yeri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi.
• Arun, A. C. (1990). Türkiye'de Cumhuriyet devrinde beden eğitimi öğretmeni yetiştirme çalışmaları ve aşamaları, Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 9-13.
• Aslan, A. (2018). Systematic Reviews and Meta-Analyses. Acta Medica Alanya, 2(2), 62-63.
• Aydın, E., Temel, A., & Kangalgil, M. (2022). Geçmişten günümüze ortaöğretim beden eğitimi ve spor dersi öğretim programlarının incelenmesi. Journal of Global Sport and Education Research, 5 (1), 99-117. DOI: 10.55142/jogser.1113312.
• Bilir, P. (2008). Yeni beden eğitimi öğretim programı ve köy enstitülerinde beden eğitimi derslerinin yapılandırmacı öğretim yaklaşımı açısından değerlendirilmesi, Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2008, 6 (3), 145-150.
• Cicioğlu, H. (1985). Türkiye Cumhuriyeti’nde İlk ve Orta Öğretim. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Cumhuriyet Gazetesi, 4/1/1933:2.
• Çelik, H.S. (2010). Atatürk Döneminde Halk- Devlet İlişkileri (1923-1938). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi.
• Demirhan, G. (1992). Lise ve dengi okullar beden eğitimi dersi öğretim programının program geliştirme ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 36-46.
• Dewey, J. (1939). Türk Maarifi Hakkında Rapor, Maarif Vekilliği Ana Programa Hazırlıklar, Seri 6, No: 1. İstanbul: İstanbul Devlet Basım Evi, 54
• Ergün, M. (1982). Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara.
• Eski, M. (2017). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Osmanlı Araştırmaları, 49 (49), 469- 474. DOI: 10.18589/oa.591016.
• Fer, S. (2005). 1923 Yılından Günümüze Cumhuriyet Dönemi İlköğretim Programları Üzerine Bir İnceleme, (Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu), Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 7-9 Aralık, İstanbul, Türkiye.
• Gazo, E.W. (1996). John Dewy in Turkey: an Educational Mission, Journal of American Studies of Turkey, 3:15-42.
• Gülüm, V. (2008). Adana İlindeki Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İlköğretim Okullarında Uygulanmakta Olan Beden Eğitimi Öğretim Programına Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Günay, N. (2013). Atatürk döneminde Türkiye’de beden eğitiminin gelişimi ve gazi beden terbiyesi bölümü, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 29: 72-100.
• http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_04/01092806_haftalikderscizelgesi ilkorta.pdf. http://ttkb.meb.gov.tr/www/haftalik-derscizelgeleri/kategori/7.
• İleli, A. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersinden beklentileri ve doyum düzeyleri (Sakarya İl Örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• İslam, A., & Dever, A. (2022). Erken Cumhuriyet Döneminde Köy Okullarında Beden Terbiyesi Dersi (1923-1950). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 489-508 . DOI: 10.48146/odusobiad.1103576.
• Kalemoğlu, Y. (2011). Türkiye ve İngiltere’deki ilköğretim beden eğitimi dersi öğretim programlarının öğretmen görüşlerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Kırpık, G. (2014). Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ilk yıllarında talim ve terbiye kurulunun sınav sistemi, geçiş ve denklik meseleleri ile ilgili aldığı kararlar. (Cumhuriyetin Kuruluşundan Günümüze Eğitimde Kademeler Arası Geçiş ve Yeni Modeller Uluslararası Kongresi), s.45-58.
• Kurun Gazetesi, 2/10/1938.
• Kurun Gazetesi, 5 Mayıs 1938:2.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2006b). İlköğretim beden eğitimi dersi (1–8. sınıf) öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2009). Ortaöğretim beden eğitimi dersi öğretim programı (9 – 12. Sınıflar).
• Öçalan, M., & Erdoğdu, M. (2009). Ortaöğretim kurumlarında beden eğitimi dersinin amaçlarının gerçekleşme düzeyi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3 (3), 280-291.
• Özçakır, S. (2016). 100 yıl öncesinde Türkiye’de beden eğitimi öğretimi ve günümüzdeki yansımaları. Spor Bilimleri Dergisi, 26 (1), 18-25. DOI: 10.17644/sbd.237570.
• Özmaden, H. (1999). Cumhuriyet dönemi ilk spor teşkilatı Türkiye idman cemiyetleri ittifakı (1922-1936)'nın yapılanma sürecinde beden eğitimi ve sporun fonksiyonları, fonksiyonlardaki değişimler ve toplumsal hayata etkileri (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Resmî Gazete 16 Temmuz 1938:10301.
• Resmî Gazete 11 Nisan 2012:28261.
• Şinoforoğlu, O. T. (2015). Selim Sırrı Tarcan ve İsveç Jimnastiği: beden eğitiminde İsveç modelinin II. meşrutiyet dönemi Türk eğitim sistemine entegrasyonu (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• T.T.K.K, 97-30.7.1929 (TTKB) 3.12.1987 tarih ve 232 sayılı kararı.
• Talim Terbiye Kurul Başkanlığı (TTKB) (2022). Haftalık Ders Çizelgeleri. https://ttkb.meb.gov.tr/www/haftalikders-cizelgeleri/kategori/7.
• Tarcan, S. (1933). Köy Mekteplerinde Beden Terbiyesi. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Tazegül, Ü. (2022). Cumhuriyetin ilk yılları çağdaş beden eğitimi ve öğretimi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 10 (31), 138-154.
• Tebliğler Dergisi(2018).http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem- Tebliğler Dergisi(2019).http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem- Tebliğler Dergisi(2020).http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem- Tebliğler Dergisi(2021).http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-
• Türk Tarih Kurumu kararları (TTK) (1928). Karar Numarası: 4, Karar tarihi: 22 Ocak 1928.
• Unat, F. R. (1964). Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Ünal, F. & Ünal, M. (2010). Türkiye’de Ortaöğretim Programlarının Gelişimi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 110-125.
• Vakit Gazetesi, 3 Nisan 1929:4.
• Vakit Gazetesi, 5 Temmuz 1931.
• Yaylacı, F. (1998). İlköğretim okulları beden eğitimi dersi öğretim programının değerlendirilmesi. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1;95-106.
• Yücel, H. A. (1993). Milli Eğitimle İlgili Söylev ve Demeçler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.