Anlam Bütünlüğü Açısından Bakara 189. Âyet ile İlgili Bir Değerlendirme (Evlere Kapılarından Girmenin Hilaller Hakkındaki Soru ile Münasebetine Dair)

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 9 - 30, 14.04.2017

Abdurrahman Ateş

Öz

t:Bakara sûresinin 189. âyeti, görünürde birbirinden farklı iki konuyu bir arada ele almaktadır:
Hilallerin durumu ve evlere arkalarından değil kapılarından girilmesi gerektiği konularını. Bir ayette
anlam bütünlüğü olması için ele aldığı konular arasında bir kopukluk bulunmamalıdır. İşte bu âyet,
ifadeleri arasında ilişki kurmakta en çok zorlanılan ayetlerdendir. Bunun nedeni, cahiliye dönemi uygulamaları ile ilgili nakledilen bazı rivayetlerin ayetle doğrudan ilişkilendirilmesi ve “eve arkasından
girmek”, “eve kapısından girmek” ifadelerinin deyimsel anlamının göz ardı edilmesidir. Aslında Hz.
Peygamber’e sorulan soruya beklenmeyen cevap verilmek suretiyle sormaları gereken başka konulara dikkatler çekilmiştir. Daha sonra ise soru sorma yöntemlerinin yanlışlığı, evin kapısı varken arkasından girmeye benzetilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Soru, Hilal, Ev, Kapı, Misal, Üslûb-i Hakîm

Kaynakça

• Ahmed, Ali Zuvârî, Uslûbu’l-Hakîm fi’l-Kur’ani’l-Kerim, Cezayir, 2014.
• Aldemir, Halil, “Esbabı Nüzul Rivayetleri Arasında Görülen Çelişkiler ve Geliştirilen Çözüm Yollarının Tahlili”, EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 48, Erzurum, 2011, (141-159).
• Âlûsî, Şihâbuddîn Mahmûd, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’ani’l-Azîm ve’s-Seb’u’lMesânî, Beyrut, ty.
• Azîmâbâdî, Muhammed Şemsu’l-Hak, Avnu’l-Ma’bûd Şerhu Suneni Ebî Davûd, Tahkîk: Abdurrahman Muhammed Osman, Medine, 1968.
• Bayer, İsmail, “İbn Kemâl’in “el-Üslûbu’l-Hakîm” Risalesinde İlgili Âyetlere Bakışı ve es-Sekkâkî Eleştirisi”, İLTED (İlahiyat Tetkikleri Dergisi), Erzurum, 2016/1, Sayı: 45, (215-231), s. 222-223.
• Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, İstanbul, 2002, II/470.
• Beğâvî, Ebu Muhammed Huseyin b. Mes’ud, Meâlimu’t-Tenzîl, Riyad, 1409.
• Beydâvî, Nâsıruddin Ebu’l-Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Beyrut, ty.
• Bilgin, Abdülcelil, Kur’andaki Deyimler ve Zemahşerî’nin Keşşâf’ı, Ankara, 2008.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Câmiu’s-Sahîh, İstanbul, 1981.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, Ankara, 1989.
• Curcânî, Muhammed Şerîf, et-Ta’rîfât, Beyrut, 1985.
• Çağıl, Necdet, “Hakikat-Mecaz Kutuplaşması Bağlamında Kur’an’da Temsilî (Simgesel) Anlatım”, İslamî İlimler Dergisi, Yıl:8, Cilt: 8, Sayı: 1, Bahar 2013 (93/112), Ankara, 2013.
• Çetin, Mustafa, “Âyet ve Sûreler Arasındaki Münasebet ve İnsicam”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, İzmir, 1989 (s. 505-543).
• Dölek, Adem, “Edebî Açıdan Hadîslerde “Üslûb-i Hakîm” ve Önemi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum, 2001, (15/2001, 325-340). Duman, Zeki, Beyânu’l-Hak, Ankara, 2006.
• Durmuş, İsmail, “Üslûb-i Hakîm”, DİA, Ankara, 2012, 42/381.
• Esed, Muhammed, Kur'an Mesajı: Meal-Tefsir, (Tercüme: Ahmet Ertürk-Cahit Koytak), İstanbul, 1997.
• Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbu’l-Luğa, Kâhire, ty.
• Fîrûzâbâdî, Mecduddiîn Muhammed b. Yakûb, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Latâifi’lKitâbi’l-Azîz, Kahire, 1996.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Tefsîru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus, 1984.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdulhak b. Ğalib b. Abdirrahman, el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz, Beyrut, 2001.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmâîl, Tefsîru’l-Kur'ani’l-Azîm, Kahire, 2000.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânu’l-Arab, Beyrut, ty. İbn Sîde, Ali b. İsmaîl, el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-A’zam, Beyrut, 2000.