İslam Muhâkeme Hukukunda Beyyine (İbn Kayyim Örneği)

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 2, 351 - 362, 27.12.2017

Ömer Tozal

Öz

Çalışmamızda İslam muhakeme hukukunun önemli konularından biri olan beyyine konusunu İbn Kayyim özelinde ele aldık. İbn Kayyim, İslam hukukunun birçok konusunda özgün ve kendisin-den sonra gelen birçok ilim adamını etkileyen görüşlere sahip bir simadır. Onun bu yö-nü,muhakeme usulünde beyyinenin beyyine hususunda kendini özellikle göstermektedir. Bu an-lamda, muhakeme usulü üzerine inceleme yapacak olan araştırmacıların göz ardı edemeyeceği önemli şahsiyetlerden biri olduğunu söyleyebiliriz. Makalemizde, öncelilkle beyyine kavramını, dil bilimsel yönünü inceleyerek devamında ıstılahi olarak mahiyeti hakkındaki görüşlere delilleri ve örnekleri ile birlikte yer verdik. Sonra İbn Kayyim’in görüşünü ve bunu temellendirirken istidlalde takip ettiği metodu analiz edip en nihayetinde, beyyine ile ilgili özgün görüşünün muhakeme usulü-ne ne gibi katkılarının olduğunu tasviri bir metodla sunmaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

İbn Kayyim, İspat Vasıtaları, Beyyine

Kaynakça

• Merğînânî, Burhanüddin Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi Bekir el-Merğinanî, el-Hidaye Şerhü Bidayeti’l-Mübdetî, Darü’l-Ferfur, Suriye-Dımeşk 2006
• Mevsilî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd (683/1284), el-İhtiyâr li Ta‘lîli’l-Muhtâr, Dâru’t-Tibâ’, Dımeşk 2004.
• Mukâtil b. Süleyman, (150/767), Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 2003.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin b. Haccac en-Neysâburî (261/874), el-Câmiu’s-Sahih, Beytu’l-Efkâri’d-Düveliyye, Lübnan 1997.
• Nevevî, Muhyiddin Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref en-Nevevî ed-Dımeşkî, Tekmile-tü’lMecmû’ Şerhü’l Mühezzeb, Darü’l- kütübi’l-ilmiyye, Beyrut-Lübnan 2007.
• Sadruşşehîd, Hüsameddin Ömer b. Abdulaziz b. Mâzze el-Buhârî (536/1141), Şerhu Ede-bi’l-Kâdî li’l-Hassâf, Matbaatu’l-İrşâd, Bağdat 1977.
• Sahnun, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî (240/854), el-Müdevvene, Da-ru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan 1994.
• Süğdî, Ebü’l-Hasen (Hüseyn) Rüknülislâm Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed es-Suğdî (461/1068), en-Nütef fi’l-Fetâvâ, Müessetü’r-Risale, Beyrut 1984.
• Şeybânî, el-Aslü’l-Ma’rûf bi’l-Mebsût, muhakkik: Ebu’l-Vefa el-Ağnâfî, İdâretü’l-Kur’ân ve’l-‘Ulûm, baskı yeri yok.
• ----------- el-Hucce alâ Ehli’l-Medine, muhakkik: Mehdi Hasan el-Keylânî, Âlemü’l-Kütüb, Lübnan 1403.
• Şirâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî b. Yûsuf eş-Şîrâzî (476/1083), el-Mühezzeb fi’l-Fıkhi’l-İmâmi’ş-Şâfiî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnan basım tarihi yok.
• Şirbînî, Şemseddin Muhammed İbnu’l-Hatîb (977/1570), Muğni’l-Muhtâc ilâ Ma‘rifeti Meâni Elfâzi’l-Minhâc, Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut- Lübnan 1997.
• Tehânevî, Muhammed Ali (1158/1745’ten sonra), Mevsûatu Keşşâfi Istılâhâti’l-Funûni ve’l-Ulûm, Mektebetu Lübnan, Lübnan 1996.
• Tirmîzî, Muhammed b. İsa b. Sevre b. Musa (279/892), es-Sünen, basım yeri yok 1962.
• Turan, M. Fatih, “İslam Ceza Hukukunda Cinayet Davalarında Zayıf Delil: Levs”, Ata-türk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 31 (2009).
• Yavuz, Cevdet, “Dâva”, DİA, İstanbul 1994, IX.
• Zeydân, Abdülkerim, Nizâmu’l-Kazâ fi’ş-Şerîati’l-İslamiyye, Müessetü’r-Risâle, Beyrut 1989.
• Zühaylî, M. Mustafa, Vesâilu’l-İsbât fi’ş-Şerîati’l-İslâmiyye fi’l-Muâmelâti’l-Medeniyye ve’l-Ahvâli’ş-Şahsiyye, Mektebetu Dâri’l-Beyân, Beyrut 1982.
• Zühaylî, Vehbe, el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuhû, Dâru’l-Fikr, Dımeşk 1985