TÜRKİYEDEKİ BAĞIMSIZ DENETİM UYGULAMALARINDA BEKLENTİ BOŞLUĞUYLA İLGİLİ KAPSAMLI LİTERATÜR TARAMASI

Yıl 2025, Sayı: 6, 46 - 57, 30.06.2025

Zeliha Okçu

Öz

Bağımsız denetimde beklenti boşluğu, kamu kesiminin ve finansal tablolardan faydalanan grupların bağımsız denetçilerden beklediği performans ile bağımsız denetçilerin gerçekleştirdiği performans arasındaki fark olarak tanımlanmaktadır. Yapılan bu çalışmada bağımsız denetim mesleği, bağımsız denetim, denetçinin rolü, beklenti boşluğu kavramları tanımlanmış ve bugüne kadar olan çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı Literatürde Türkiye’deki bağımsız denetim uygulamalarında beklenti boşluğuyla ilgili kapsamlı bir tarama yapmak ve bu sebeple, Türkiye’deki bağımsız denetim beklenti boşluğu konusunu içeren çalışmaları konu alan çalışmaları incelemektir. Literatürde 2025 ‘e kadar olan Türkiye’deki bağımsız denetim uygulamalarında beklenti boşluğuyla ilgili kapsamlı tarama yapılmadığı için ve mevcut literatüre yenilik ekleneceği beklenmektedir. Sonuç bölümünde ise, beklenti boşluğunun etkileri ve beklenti boşluğunu azaltılmasının önemi açıklanmış ve öneriler getirilmiştir. Bu makale, Türkiye’deki bağımsız denetim uygulamalarında beklenti boşluğu ile ilgili kapsamlı bir literatür taraması yapmayı amaçlamaktadır. Literatürde Türkiye’deki bağımsız denetim uygulamalarında beklenti boşluğuyla ilgili kapsamlı bir tarama yapılmıştır. Literatürde 2025 ‘e kadar olan Türkiye’deki bağımsız denetim uygulamalarında beklenti boşluğuyla ilgili kapsamlı tarama yapılmadığı için ve mevcut literatüre yenilik eklenmiştir. Beklenti boşluğunun sebepleri, etkileri ve beklenti boşluğunu azaltılmasının önemi açıklanmış ve öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denetim , Bağımsız Denetim , Bağımsız Denetimde Beklenti Boşluğu , Denetçinin Rolü , Literatür İncelemesi

A COMPREHENSIVE LITERATURE REVIEW ON THE EXPECTATION GAP IN INDEPENDENT AUDIT PRACTICES IN TURKEY

Öz

The expectation gap in independent auditing is defined as the difference between the performance expected from independent auditors by the public sector and groups benefiting from financial statements and the actual performance delivered by the independent auditors. In this study, the concepts of the independent auditing profession, independent audit, the role of the auditor, and the expectation gap are defined, and previous studies conducted to date are examined.
The aim of this study is to conduct a comprehensive review of the literature on the expectation gap in independent audit practices in Turkey and, for this purpose, to analyze studies that focus on the expectation gap in independent auditing in Turkey. Since a comprehensive review on the expectation gap in independent audit practices in Turkey up to 2025 has not been conducted in the literature, this study is expected to contribute novelty to the existing literature.
In the conclusion section, the effects of the expectation gap and the importance of reducing this gap are explained, and recommendations are provided. This article aims to conduct a comprehensive literature review on the expectation gap in independent audit practices in Turkey. A comprehensive review of the expectation gap in independent audit practices in Turkey up to 2025 has been carried out in the literature. Since such a comprehensive review had not been conducted previously, this study adds innovation to the existing literature. The causes and effects of the expectation gap and the importance of reducing it are explained, and recommendations are presented.

Anahtar Kelimeler

Audit , Independent Audit , Expectation Gap in Independent Audit , The Role of the Auditor , Literature Review

Kaynakça

• Akbulut, A. (2013). Finansal Tabloları Bağımsız Denetime Hazırlama Kılavuzu. İstanbul: Acar Basım.
• Aqel, S. (2013). Bağımsız Denetim Uygulamalarında Beklenti Farkları Ve Türkiye’de Algılanması Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, A., & Çürük, T. (2017, Aralık). Bağımsız Denetim Beklenti Farkı. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, S. 153-174.
• Bulut, E. (2016). Bağımsız Denetimde Beklenti Boşluğu: Türkiye Araştırması. Doktora Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Bulut, E. (2021). Türkiye'de Bağımsız Denetim Ve Beklenti Boşluğu. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Celayir, D. (2017). Bağımsız Denetçilerin Hileye İlişkin Sorumlulukları Kapsamında Denetimde Beklenti Farklılığı: Bır Saha Çalışması. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Çeltikçi, N. P., & Atay, M. S. (2021). Kilit Denetim Konuları (Kdk) Standardı Uygulaması İle Bağımsız Denetim Kalite İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 547-570.
• Dabbaoğlu, K., & Can, G. (2018). Bağımsız Denetim. Konya: Dizgi Ofset Matbaacılık.
• Dalo, A. I. (2024). The Role Of Applyıng Internatıonal Audıtıng Standard 220 In Narrowıng The Expectatıon Gap: A Study On Audıtors In Iraq. Yüksek Lisans Tezi. Tokat: Tokat Gazıosmanpaşa Üniversitesi.
• Deepal, A. G., & Jayamaha, A. (2022). Audit Expectation Gap: A Comprehensive Literature Review. Asian Journal Of Accounting Research, S. 308-319.
• Dinç, E., & Gerekan, B. (2014). Denetimde Beklenti Farklılığı Ve Denetim Eğitiminin Beklenti Farklılığı Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İkdisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 21-36.
• Erdoğan, S. (2018). Denetim Beklenti Boşluğu Ve Türkiye’de Denetim Beklenti Boşluğu Varlığının İncelenmesi. Şırnak Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, T., & Çarıkçıoğlu, P. S. (2021, Aralık). IAASB Denetim Raporu Projesi Ve Yeni Denetim Raporu: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Şirketlerin Denetim Raporları Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 747-764.
• Kamu Gözetimi, M. V. (2021). BDS 200: Bağımsız Denetçinin Genel Amaçları Ve Denetimin Uygun Şekilde Yürütülmesi. Ankara : KGK.
• Kamu Gözetimi, M. V. (2024). 2023 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara: KGK.
• Karaca, H. (2018). Büyük Ve Orta Boy İşletmelerin Sahipleri Ve Yöneticilerinin Bağımsız Denetçi Algısı Ve Bağımsız Denetimden Beklentilerineyönelik Bir Araştırma. Yükseklisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Kardeş Selimoğlu, S., Özbirecikli, M., & Uzay, Ş. (2019). Bağımsız Denetim. Ankara: Nobel.
• Kartal F., (2023) Banka Denetim Raporlarının Yeterliliği ve Beklenti Boşluğu. Muhasebe ve Denetime Bakış, S. 129-148.
• Kiriktir, D. T. (2020). Bağımsız Denetimde Beklenti Boşluğunun Azaltılmasında Etkili Faktörlerin Analizi: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma. Yükseklisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Köse, Y., & Erdoğan, S. (2015, 07). The Audit Expectations Gap İn Turkey. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, S. 193-213.
• Mansur, H., & Tangl, A. (2018, Nisan). How To Bridge The Audit Expectation Gap? Discover Scientific Knowledge And Stay Connected To The World Of Science, S. 61-73.
• Pickett, K. .. (2003). The Essentıal Handbook Of Internal Audıtıng. Brıtısh: John Wiley Sons Ltd.
• Quick, R. (2020, 03 09). The Audit Expectation Gap: A Review Of The Academic Literature. Maandblad Voor Accountancy En Bedrijfseconomie.
• Sarısoy, Ö. (2018). Kilit Denetim Konularına Bağımsız Denetim Raporunda Yer Verilmesi Ve Beklenti Farkları. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Sarısoy, Ö., & Kepçe, N. (2019). Bağımsız Denetim Raporunda Kilit Denetim Konularına Yer Verilmesi Ve Beklenti Farkları. Mali Çözüm Dergisi, S. 39-66.
• Senal, S. (2013, Haziran). Denetim Beklenti Aralığı Ve Tespitine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 137-164.
• Sıkka, P., Anthony, P., Wilmott, H., & Cooper, C. (1998). The Impossıbılıty Of Elımınatıng The Expectatıons Gap: Some Theory And Evıdence. Critical Perspectives On Accounting, S. 299,300.
• Şamil, S. (2023). Bağımsız Denetimde Beklenti Boşluğu Bileşenleri, Aktörleri Nedenleri Ve Azaltma Yolları. A. Öztürkçü Akçay, & M. Özkan İçinde, İkdtsadi Ve İdari Bilimler Modern Değerlendirmeler Ve Araştırmalar (S. 59-67). Lvre De Lyon.
• Türedi, H., Celayir, D., Baloğlu, G., & Çakalı, K. R. (2023, 4 2). İç Denetim Beklenti Boşluğu: Hile Riskine Yönelik Nitel Bir Araştırma. The Business Journal, S. 211-238.
• Uyanık, M., & Yükselen, C. (2019). Pazar Odaklılık Ve Pazarlama Yeteneklerinin İşletmelerin Pazarlama Performansına Etkisi, İSO 1000 Grubunda Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1247-1261.
• Ünal Uyar, G. F., & Tığcı, C. (2024). Uygulamaya Yönelık Bagımsız Denetım. Ankara: Eğitim Yayınevi.
• Varıcı, İ., & Kalıpçı, F. Ç. (2019). Bağımsız Denetim Standardı (Bds) 701 Çerçevesinde Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul İmalat Sanayi Sektöründeki İşletmelerin Denetim Raporları Üzerine Bir Analiz. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, S. 193-208.
• Weil, R. L., & Maher, M. W. (2005). Handbook Of Cost Management. New Jersey: John Wiley & Sons Inc., Hoboken.
• Yalçın, H. (2013). Denetim Beklenti Boşluğu; Nedenleri, Sonuçları Ve Boşluğun Kapatılmasında Denetçilerin Rolü. İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 127-141.
• Yıldız, E., & Bulut, E. (2017, 06). Denetimde Beklenti Boşluğu. Sayıştay Dergisi, S. 41-68.