Osmanlı Devletinde Gayri Müslimlerin Hıristiyan ve Yahudi Statülerinin Din Özgürlüğü Açısından Değerlendirmesi

Year 2019, Issue: 18, 41 - 56, 01.04.2019

İsmail Başaran

Abstract

Bulunduğu çağda Osmanlı Devleti’nin din özgürlüğü açısından diğer milletlere model oluşturabilecek önemli bir yerde durduğunu söylemek mümkündür. Osmanlı Devleti’nde din özgürlüğü teorik olarak kaynağını, Kuran’ın Ehli Kitap’ı tanıması kabulü bakış açısından almaktadır Çünkü “Dinde hiçbir şekilde zorlama yoktur.” Bu yüzden Osmanlı Devleti, topraklarında yaşayan cemaatlere günümüzde de kabul gören, İnsanların istedikleri inancı serbestçe seçme iman , inançlarının gerektirdiği eylemlerde bulunabilme amel , inançları doğrultusunda öğretim ve eğitim yapabilme eğitim ve sosyal birlik cemaat oluşturabilme özgürlüklerini din özgürlüğü kapsamında onlara bahşetmiştir. Bu makale, yukarıda anlatılan çerçevede hem teorik ve hem de pratik olarak, Osmanlı Devleti topraklarında yaşayan Hıristiyan ve Yahudi toplumlarıyla ilgili uygulamalarına yer vermiştir. Bu uygulamalar, kilise ve havraların korunması, din adamlarının papaz ve haham dinleriyle ilgili konularda rahatça hareket edebilmeleri, dini cemaatlerin kendi iç işlerinde serbest olmaları, devlet olarak onların güvenliklerini sağlama ve gerektiğinde arabuluculuk yapma vb. alanları kapsamaktadır.

Keywords

Din özgürlüğü, Hıristiyan ve Yahudiler, Osmanlı Devleti, kiliseler ve havralar.

An Evaluation of the Status of Non-Muslims Christians and Jews in the Ottoman State in terms of Religious Freedom

Abstract

It is possible to say that the Ottoman Empire stands in an important place where it can create a model for other nations in terms of religious freedom. In the Ottoman Empire, freedom of religion theoretically takes its source from the point of view of the recognition of the People of the Book of the Qur'an because ‘There is no coercing in the religion’2. Furthermore, the Ottoman Empire has granted the freedom to choose freely faith , to be in the actions required of their beliefs deeds , to be able to make teaching and education in the direction of their beliefs education and social unity community to the congregation living on its territory within the scope of religious freedom. This article includes both theoretical and practical applications of Christian and Jewish societies living in the Ottoman Empire. These practices include the protection of the Church and the Synagogue, the clergy priest and rabbi to be able to move freely in the matters related with their religion, to be independent in their internal affairs, as a state to provide their security and to perform mediation if necessary.

Keywords

Freedom of religion, Christian and Jews, Ottoman State, churches and synagogues.

References

• Alwani, Zainab, “Maqasid Qur’aniyya: A Methodology on Evaluating Modern Challenges and Fiqh al-Aqalliyyat”, The Muslim World, Vol. 104, Number: 4, October 2014, pp. 465 – 487.
• Arslantaş, Nuh, İslam Dünyasında İktisadi ve İlmi Hayatta Yahudiler (Jews in the Economical and Scientific Life of the Islamic World), Marmara G. Avşin Güneş, a.g.m, p. 25. G. Avşin Güneş, a.g.m., p. 26. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2009.
• Bardakoğlu, Ali, “Hıristiyanlık ve İslamiyette Din Özgürlüğü” adlı Berlin Protestan Akademisi ve Berlin Katolik Akademisi tarafından 5-7 Eylül 2004 tarihlerinde Berlin’de düzenlenen toplantıda sunulan yanınlanmamış tebliğ.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Prime Ministry Ottoman Archives).
• Demirağ, Yelda, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Yaşayan Azınlıkların Sosyal ve Ekonomik Durumları”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 2003, Vol. 13, pp. 15-33.
• Goddard, Hugh, Ortaçağdan Günümüze Hıristiyan Müslüman ilişkileri Tarihi (A History of Christian-Muslim Relations), Çev. Şükrü Alpagut, Say Yayınları, İstanbul 2000.
• Güler, Ali, “Osmanlı Devleti'nde Gayrimüslimlerin Din-İbadet, EğitimÖğretim Hürriyetleri ve Bu Bakımdan Kilise Defterlerinin Kaynak Olarak Önemi”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 9 (09), pp.155-175.
• Güneş, Gülcan Avşin, “The View of Ottoman State to Nonmuslims and Millet System in the Classical Age”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi (SKAD, The Journal of Social and Cultural Studies) Cilt/Volume: I, Sayı/Issue: 2, Yıl/Year: 2015, pp. 1-30
• Güneş, Mehmet, “Osmanlı Devleti’nin Gayrimüslim Tebaaya Yaklaşımında Dönemsel Değişimler- Periodical Changes About Approachment of The Ottoman State To Non-Muslim Subjects”, Journal of History and Future, December 2017, Volume 3, Issue 3, pp. 12-26.
• Karataş, Ali İhsan, “Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlere Tanınan Din ve Vicdan Hürriyeti”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, 2006, pp. 267-284.
• Kenanoğlu, M. Macit, “Zimmi”, Türkiye Dyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (DİA Turkish Religious Foundation Islamic Ancyclopedia), İstanbul 2013, Vol: Vol: XLIV; pp. 438-440.
• Köse, Saffet, İslam Hukuku Açısından Din ve Vicdan Hürriyeti, İz Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Öztürk, Mustafa, “Kur’an’da Müslüman ve Ötekilerle Birlikte Yaşamanın Referansları”, Kutlu Doğum Haftası Hz. Peygamber Ve Birlikte Yaşama Hukuku Sempozyumu, 17-19 Nisan 2015 Mardin, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları/1249, pp. 31-58.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, 2013.