Sözlük Kullanmaya Yönelik Araştırmaların Eğilimleri: Betimsel Bir İçerik Analizi

Year 2020, Issue: 24, 449 - 472, 01.10.2020

Aslı Maden

Abstract

Bu araştırmada, sözlük kullanma ile ilgili araştırmaların eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Ulakbim-UVT, Asos İndeks, Türk Eğitim İndeksi tei gibi ve ISI Web of Science , ERIC, Google Akademik gibi veri tabanları ile Ulusal Tez Merkezi anahtar sözcükler ile taranmıştır. Tarama sonucunda ulaşılan araştırmalar; türüne, yılına, konusuna, yazar sayısına, araştırma yöntem ve desenlerine, örneklemine, veri toplama aracına ve veri analiz yöntemine göre sınıflama formu kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, sözlük kullanmaya dair 2019 yılına kadar 57’si makale 10’u lisansüstü tez olmak üzere toplam 67 bilimsel araştırmanın yapıldığı, konuyla ilgili en fazla yayının 2015 ve 2018 yıllarında yayınlandığı tespit edilmiştir. İncelenen araştırmaların daha çok okul sözlüklerini konu edindiği, nitel araştırma desenlerine göre yürütüldüğü ve verilerin toplanmasında doküman analizi, form ve anketin; analiz sürecinde ise içerik analizi ile frekans, t test ve anova istatistiklerinin kullanıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Keywords

Sözlük, alışkanlık, kullanma, eğilim, içerik analizi.

Tendencies of Researches Related to Dictionary Use: A Descriptive Content Analysis

Abstract

In this study, it is aimed to determine the tendencies of the researches related to dictionary use. For this purpose, according to the keywords, databases such as Ulakbim-UVT, Asos Index, Turkish Education Index tei and ISI Web of Science , ERIC, Google Scholar and National Thesis Center have been scanned. The researches reached were analyzed using the classification form according to the type, year, subject, number of authors, research methods and design, sampling, data collection tool and data analysis method. As a result of the research, it has been determined that a total of 67 scientific kinds of research, 57 of which are articles and 10 are postgraduate theses, have been carried out until 2019, and the most publications on the subject were published in 2015 and 2018. It has been observed that the investigated studies mostly focused on school dictionaries and carried out according to qualitative research patterns. It was revealed that document analysis, form and survey were used in data collection, and content analysis and frequency, t-test and ANOVA statistics were used in the analysis process.

Keywords

Dictionary, habit, use, tendency, content analysis.

References

• Akalın, Ş. H. (2010). Sözlüğün Tarihi. Türk Dili ve Edebiyat Dergisi, 699, 268-279.
• Akaydın, Ş.ve Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisi ile ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40 (178), 183-198.
• Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yay.
• Arık, R. S. ve Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. I. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Aslan E. ve Coşkun O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretiminde oyun yazılımları ile sözcük öğretimi. Turkish Studies International Perio- dical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11 (3), 221-236.
• Baskın, S. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin sözlük ihtiyacı ve ortaokul sözlükleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21 (3), 765-789.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 236-247.
• Boz, E. ve Demirtaş, A.A. (2011). Türkçe öğretmenlerinin okul sözlüğü kullanma konusundaki tutum ve davranışları. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 65-134.
• Boz, Erdoğan (2006). Duyuru ve davet metni. III. Uluslararası sözlükbi- limi sempozyumu bildiri özetleri kitabı. Eskişehir Osmangazi Üniver- sitesi https://sozluksempozyumu.ogu.edu.tr/Storage/SozlukSempozy umu/Uploads/bildiri.pdf adresinden 20.06.2019 tarihinde erişil- miştir. Basımevi
• Budak, Y. (2000). Sözcük öğretimi ve sözlüğün işlevi. Dil Dergisi, 92,19- 26.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. ve Deniz, E. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin sözlüklere yönelik tutumları. Millî Eğitim Dergisi, 210, 320-336.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Dağtaş, A. (2014). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin elektronik sözlüklere yönelik görüşleri. The Journal of Academic Social Science, 2 (7), 542- 555
• Dönmez, B. ve Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin ana- lizi. Uluslararası TEKE Dergisi, 5(4), 2109-2125.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elbir, B. ve Yıldız, H. (2013). Türkçe öğretiminde sözlük kullanımı ve sözlükçülük. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11), 249-268.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısın- dan incelenmesi: betimsel bir analiz. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 2 (1), 140-147.
• Erdem, C. (2017). Lise öğrencilerinin sözcük kazanımında sözlük kullanım eğilimlerinin etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi GEFAD, 37 (1), 119–150.
• Erdoğan, M., Marcinkowski, T. ve Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K‐8 environmental education research studies in Turkey, 1997-2007. Environmental Education Research, 15 (5), 525- 548.
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. Ed: A. Ersoy ve P. Yalçı- noğlu), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. ve Sözbilir, M. (2012). Türkiye’deki eğitim araştırmalarında eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 177- 199.
• İbe Akcan, P. (2015). Sözcük-kullanımbilimsel bilgi kaynağı olarak google: Basılı ve elektronik sözlüklerle karşılaştırmalı bir inceleme. 2. Uluslararası Sözlükbilim Sempozyumu, 3-4 Kasım 2015, İstan- bul Üniversitesi.
• İlhan, N. (2009). Sözlük Hazırlama İlkeleri, Çeşitleri ve Özellikleri. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4 (4), 534-554.
• Kaplan, T. ve Yıldız, F. (2018). Ortaokul 8.sınıf öğrencilerinin elektro- nik sözlük kullanımına yönelik görüşleri. ulakbilge, 6 (20), 101- 112.
• Karadağ, E. (2010). Eğitim bilimleri doktora tezlerinde kullanılan araş- tırma modelleri: Nitelik düzeyleri ve analitik hata tipleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16 (1), 49-71.
• Karadağ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe sözlüklerinin hazırlanmasında temel ölçütler. Türklük Bilimi Araştırmaları TÜBAR, XXX, 193-207.
• Maden, A. ve Durukan, E. (2019). Ortaokul öğrencilerine yönelik elekt- ronik görsel sözlük geliştirme: tasarım tabanlı bir araştırma. Tur- kish Studies-Educational Sciences, 14 (4), 1565-1600.
• Maden, S. ve Maden, A. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının elektro- nik sözlük ve yazım kılavuzu kullanma alışkanlıkları. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 377–396.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alış- kanlıkları: nitel bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2 (2), 266-284.
• Okur, A. ve Dağtaş, A. (2014). Ortaokula yönelik kelime öğretimi ça- lışmaları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2 (4), 66-84.
• Ozan, C. ve Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2013). Türkçe öğrenen yabancıların sözlük kullanma becerileri üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 13-23.
• Saban, A., Koçbeker Eid, B. N., Saban, A., Alan, S., Doğru, S. ve diğ. (2010). Eğitimbilim alanında nitel araştırma metodolojisi ile ger- çekleştirilen makalelerin analiz edilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 125-142.
• Sözbilir, M. ve Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, [Special Edition], 1-22.
• Şimşek, A., Özdamar, N., Uysal, Ö., Kobak, K., Berk, C., Kılıçer, T. ve Çiğdem, H. (2009). İkibinli yıllarda Türkiye’deki eğitim teknolojisi araştırmalarında gözlenen eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 115-120.
• Varışoğlu, B., Şahin, A. ve Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırma- larında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13 (3), 1767-1781.
• Yalçın, N., Bilican, S., Kezer, F. ve Yalçın, Ö. (2009). Hacettepe üniversite- si eğitim fakültesi dergisinde yayımlanan makalelerin niteliği: İçerik analizi. The First International Congress Educational Research Proceedings http://oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/pdf/488.pdf adresinden erişildi. Book, 1-3 Mayıs 2009,
• Yaman, H. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sözlük kul- lanma alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, XXVII, 735- 751.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yön- temleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.