Türkiye’de Sekülerin Antropolojisi: Bir Giriş Denemesi

Year 2024, Issue: 36, 541 - 552, 31.05.2024

Mehmet Ali Sevgi

https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1389145

Abstract

Seküler olanın antropolojisinin kavramsal çerçevesi üzerine düşünmeyi amaçlayan bu çalışma, öncelikle seküler, sekülerleşme, sekülerizm kavramlarının teorik arka planını incelemektedir. Bu bağlamda, çalışmanın ilk bölümü, Avrupa’dan çıkan ve tüm dünyaya uygulanılabilir olduğu düşünülen sekülerleşme teorilerinin çıkış noktalarını, gelişimini, modernite ile beraber aldığı şekilleri özetlemektedir. İkinci bölümde ise Antropolog Talal Asad’ın Sekülerliğin Biçimleri ve Dinin Soykütükleri başlıklı eserlerinden yola çıkarak, seküler olanın yorumlanmasına eleştirel bir bakış açısı getirilmekte ve kavramsal çerçevesi Batılı sosyal bilimciler tarafından çizilen bir kavramın başka coğrafyalarda başka yorumlarının mümkün olabileceği üzerinde durulmaktadır. Talal Asad’ın sekülere getirdiği yapısökümcü değerlendirmeler ile seküler bireyin antropolojisinin sınırlarının esnekliği ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Son bölümde ise tüm bu tartışmalar ışığında, Türkiye’de seküler olanın antropolojisinin kendine has dinamiklerinin olabileceğinin kısaca altı çizilmekte ve Türk toplumunun sosyal, kültürel ve tarihsel özelliklerinin dikkate alınmasının sekülerin antropolojisi üzerine yapılacak tartışmalarda ve yapılabilecek muhtemel çalışmalardaki önemi üzerinde durulmaktadır.

Keywords

Seküler, Sekülerleşme, Sekülerizm, Sekülerleşme teorisi, Talal Asad, Sekülerin antropolojisi

Anthropology of the Secular in Turkey: An Introductory Essay

Abstract

This study, which aims to think about the conceptual framework of the anthropology of the secular, is an introductory article that emphasizes the necessity of an anthropological perspective on the discussions of secularism in Turkey. The first part of the study, after examining the theoretical backgrounds of the concepts of secular, secularization and secularism, summarizes the starting points, development and forms of secularization theories that emerged from Europe and are thought to be applicable to the whole world, and the shapes they took with modernity.In the second part, based on the works of Anthropologist Talal Asad titled The Forms of Secularism and Genealogy of Religion, a critical perspective is brought to the interpretation of the secular and it is emphasized that a concept whose conceptual framework was drawn by Western social scientists may have other interpretations in other geographies. With the deconstructive evaluations that Talal Asad brought to the secular, the flexibility of the boundaries of the anthropology of the secular individual is tried to be revealed. In the last section, in the light of all these discussions, it is underlined that anthropology of the secular may have its own dynamics in Turkey and the importance of considering the social, cultural, and historical characteristics of Turkish society in discussions and studies on the anthropology of the secular is emphasized.

Keywords

Secular, Secularism, Secularization, Secularization Theory, Talal Asad, anthropology of the secular

References

• Aksel, H. S. (2021). Din Antropolojisinde Ontolojiye Dönüş: Avrupa Merkezli Miras ile Yüzleş-me. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. https://doi.org/10.18505/cuid.988231
• Asad, T. (2001). Reading a Modern Classic: W. C. Smith’s “The Meaning and End of Religion”. History of Religions, 40(3), 205-222. https://doi.org/10.1086/463633
• Asad, T. (2015). Dinin Soykütükleri: Hıristiyanlıkta ve İslamda İktidarın Nedenleri ve Disiplin (A. A. Tekin, Çev.). Metis Yayınları.
• Asad, T. (2020). Sekülerliğin Biçimleri Hıristiyanlık, İslamiyet ve Modernlik (F. B. Aydar, Çev.). Metis Yayınları.
• Atay, T. (2004). Din Hayattan Çıkar: Antropolojik Denemeler. İletişim Yayınları.
• Berger, P. L. (1969). The sacred canopy: Elements of a sociological theory of religion. Anchor Books.
• Bilgili, A. (2011). Post-Secular Society and the Multi-Vocal Religious Sphere in Turkey. European Perspectives – Journal on European Perspectives of the Western Balkans, 2(5), 131-146.
• Bruce, S. (1996). Religion in the Modern World: From Cathedrals to Cults. Oxford University Press.
• Bruce, S. (2002). God is Dead: Secularization in the West (1st edition). Wiley-Blackwell.
• Cannell, F. (2010). The Anthropology of Secularism. Annual Review of Anthropology, 39(1), 85-100. https://doi.org/10.1146/annurev.anthro.012809.105039
• Casanova, J. (1994). Public Religions in the Modern World (1st edition). University of Chicago Press.
• Comstock, W. R. (1981). A Behavioral Approach to the Sacred: Category Formation in Religious Studies. Journal of the American Academy of Religion, XLIX(4), 625-643. https://doi.org/10.1093/jaarel/XLIX.4.625
• Coşkun, A. (2008). Dinin Sosyal Gerçekliği, Dünyevileşme, İslam ve Türkiye. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 19, 13-24.
• Craig Brittain, C. (2005). The “Secular” as a Tragic Category: On Talal Asad, Religion and Representation. Method & Theory in the Study of Religion, 17(2), 149-165. https://doi.org/10.1163/1570068054305592
• Dellaloğlu, B. F. (t.y.). Sekülerleşme Nedir? Perspektif Online. Geliş tarihi 17 Kasım 2022, gönderen https://www.perspektif.online/sekulerlesme-nedir/
• Dumont, L. (1970). Religion, Politics, and Society in the Individualistic Universe. Proceedings of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, 1970(1970), 31-41.
• Ertit, V. (2014). Birbirinin Yerine Kullanılan İki Farklı Kavram: Sekülerleşme ve Laiklik. Akademik İncelemeler Dergisi, 9(1). https://doi.org/10.17550/aid.01254
• Ertit, V. (2020). Peter Berger ve Sekülerleşme. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 16(1), 194-214.
• Geertz, C. (1973). The interpretation of cultures by Clifford Geertz (z-lib.org).epub.
• Göle, N. (2015). Islam and Secularity: The Future of Europe’s Public Sphere. Duke University Press Books.
• Güleç, M. M., & Bilgin, V. (2018). Halk Dindarlığı’nın Gündelik Hayattaki Görünümü İle İlgili Sosyolojik Çözümleme. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27(1), 73-108.
• Güler, İ. (2018). Politik Teoloji Yazıları. Ankara Okulu Yayınları.
• Hirschkind, C. (2011). Is Thehre A Secular Body? Cultural Anthropology, 26(4), 633-647. https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2011.01116.x
• Kirman, M. A., & Özbolat, A. (2017). İslam, Kutsal ve Seküler. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 17(2), Article 2.
• Luckmann, T. (1967). The Invisible Religion: The Problem of Religion in Modern Society. (First edition). MacMillan Publishing Company.
• Luhmann, N. (1982). Funktion der Religion (9. Auflage). Suhrkamp.
• Martin, D. (2005). On Secularization: Towards a Revised General Theory (1st edition). Routledge.
• Palaver, W., & Regensburger, H. R. & D. (Ed.). (2016). The European Wars of Religion (0 bs). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315558486
• Parsons, T. (1960). Structure and Process in Modern Societies. Free Press.
• Polat, A. (2012). A Comparison of Charles Taylor and Talal Asad on the Issue of Secularity. İnsan & Toplum Dergisi (The Journal of Human & Society), 2(4). https://doi.org/10.12658/human.society.2.4.R0005
• Scherer, M. (2011). Landmarks In The Critical Study of Secularism. Cultural Anthropology, 26(4), 621-632. https://doi.org/10.1111/j.1548-1360.2011.01115.x
• Sevgi̇, M. A. (2022). Frühling Für Die Toten: Das Ritual Des Totenfestes Bei Türkischen Schiiten. Zeitschrift Für Die Welt Der Türken, 14(3), 405-418. https://doi.org/10.46291/ZfWT/140325
• Sevgi, M. A. (2023a). Identity among Turkish Shi’is: An Ethnographic Study. Religions, 14(2), 142. https://doi.org/10.3390/rel14020142
• Sevgi, M. A. (2023b). The Invisible Inhabitants of a Cultural Limbo: Religion Identities among Igdir Ja’faris. Anthropology of the Middle East, 18(1), 20-34. https://doi.org/10.3167/ame.2023.180103
• Şan, M. (2014). Baskıcı Bir Laiklik Modeli Olarak Türk Laikliğinin Anatomisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 1-26.
• Taylor, C. (2005). Secularism and its critics: Themes in politics (R. Bhargava, Ed.; New Edition). Oxford University Press.
• Taylor, C. (2018). A Secular Age (Reprint edition). Belknap Press: An Imprint of Harvard University Press.
• Tekin, M. (2012). Batı’da Sekülerlik ve Türkiye Müslümanlığının Seküler İçerimleri. İnsan & Toplum, 2(4), 181-204.