Uluslararası Ceza Mahkemesi’ nin Tecavüz Suçu (Saldırı Suçu) Üzerindeki Yargı Yetkisi ve Harekete Geçirilmesi

Yıl 2023, , 81 - 114, 17.05.2023

Muhammet Celal Kul

https://doi.org/10.59831/ihuhfd.2023.3

Öz

Tecavüz, devletler arasında yüzyıllardır bir mesele teşkil etse de günümüze dek faillerinin cezalandırılmamış olması gariptir. Tecavüz suçunun faillerinin yargılanabilme ihtimali, 1998 yılında Roma Statüsü’ne bu suçun ismen dahil edimesiyle gündeme gelmiştir. 2002 yılında Roma Statüsü yürürlüğe girdiğinde metinde tecavüz suçunun tarifi ve şartlerı yer almamaktaydı. Bu eksiklik, 2010 yılında Roma Statüsü’nde yapılan değişikliklerle tecavüz suçunun uygulanma şartları ve tanımının yapılmasıyla giderilmiş olduysa da suç üzerinde Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin yargı yetkisi başlatılmamıştı. Nihayet 2017 yılında Taraf Devletler Meclisi, Mahkeme’ nin tecavüz suçu üzerindeki yargı yetkisinin başlatılması hakkında karar almıştır. Mahkeme’ nin tecavüz suçu hakkındaki yargı yetkisini kullanma usûlleri de dahil olmak üzere bu makale, tecavüz suçunun hukuki çerçevesini Uluslararası Ceza Mahkemesi bakımından çizmektedir. Bunun yanısıra, makalede uluslararası sistemin gerek tecavüz harbini önlemek gerekse tecavüz suçunun faillerinin bireysel cezai sorumluluğunu tesis etmekdeki güçlü ve zayıf yanlarına dair ayrıntılı değerlendirmeler yapılmıştır. Makaleyi farklı kılan bir diğer yön ise, Türk uluslararası hukuk literatüründe tecavüz suçu hakkında yirmi yılı aşkın süredir yapılan bir terminolojik hatayı tespit etmesidir.

Anahtar Kelimeler

Tecavüz suçu, Uluslararası Ceza Mahkemesi, saldırı suçu, Roma Statüsü, yargı yetkisinin başlatılması, bireysel cezai sorumluluk.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Acer, Yücel. Uluslararası Hukukta Saldırı Suçu. Ankara Roma Yayınları, 2004.
• Aksar, Yusuf. Evrensel Yargı Kuruluşları. Ankara Seçkin Yayıncılık, 2007.
• Aksar, Yusuf. Teori ve Uygulamada Uluslararası Hukuk I. Anlara Seçkin Yayıncılık, 2012.
• Aral, Berdal. “Asimetrik Tecâvüz Savaşları, Siyaset ve Uluslararası Hukuk”. Uluslararası İlişkiler, Cilt 4, Sayı 14, Yaz 2007.
• Aydın, Devrim (ed.). Uluslararası Ceza Mahkemesi Temel Belgeler Derlemesi. Ankara, 2006.
• Başak, Cengiz. Uluslararası Ceza Mahkemeleri ve Uluslararası Suçlar. Ankara Turhan Kitabevi Yayınları, 2003.
• Bayıllıoğlu, Uğur. “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi Açısından Saldırı Suçuna İlişkin Kampala Düzenlemeleri”. Uluslararası Hukuk ve Politika. Cilt 9, Sayı 33, 2013.
• Browlie, Ian. Principles of Public International Law. Seventh Edition, New York: Oxford University Press, 2008.
• Çelik, Edip F. Milletlerarası Hukuk. Yenilenmiş 4. Bası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları Fakülteler Matbaası, Cilt 1, 1980.
• Decaux, Emmanuel. Droit International Public. Paris: Dalloz, 2006.
• Demirel, Naim. BM Güvenlik Konseyi ve Uluslararası Barışın Korunması. İstanbul Derin Yayıncılık, 2013.
• Ekrem, Reşat. Osmanlı Muahedeleri ve Kapitülasyonlar. İstanbul Türkiye Matbaası, 1934.
• Elver, Hilal. “Irak Savaşı bir ‘Saldırı Suçu’ mudur? İngiltere Lordlar Kamarası’nın bir Kararı”. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 4, 2007, 85-119.
• Evans, Malcom D. Blackstone’s International Law Documents. 12th Edition, Oxford: OUP, 2015.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. İnsan Hakları Belgeleri. II. Cilt, 2010.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş. 6. Bası, 2007.
• Gemalmaz, Mehmet Semih. Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş. 7. Bası, 2010.
• Gözübüyük, Abdullah Pulat. Devletlerarası Ceza Hukuku. Türk Hukuk Kurumu Telif ve Tercüme Serisi, No: 22, Ankara, 1959.
• Gündüz, Aslan. Milletlerarası Hukuk Temel Belgeler Örnek Kararlar. 5. Bası, İstanbul: Beta Yayınları, 2003.
• Hart, H. L. A. The Concept of Law. Second Edition, Oxford: Clarendon Press, 1994.
• Karaman, M. Lütfullah. Uluslararası İlişkiler Çıkmazında Filistin Sorunu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1991.
• Kaya/Erdem, “Türkçede -Agan /-Gan ve -Ici Ekleri ve Sûdi Şerhindeki Kullanımları”. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/3, Summer 2010, 1594-1617.
• Kul, Muhammet Celal. Exploring the Anatomy of the Syrian Armed Conflicts. Ankara: Adalet Yayınları, 2020.
• Kul, Muhammet Celal. Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uluslararası Tecâvüz (Saldırı) Suçu. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2016.
• Kul, Muhammet Celal. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Saldırı Suçu Üzerindeki Yargı Yetkisi. Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi, SBE, 2012.
• Kul, Muhammet Celal. Uluslararası Hukukta Kuvvetler Statüsü Anlaşmaları. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2020.
• Malanczuk, Peter. Akehurst’ s Modern Introduction to International Law. Seventh Revised Edition, Routledge, London and New York, 1997.
• Maogoto, Jackson. War Crimes and Realpolitik: International Justice from World War I to the 21st Century. Boulder: Lynne Rienner Publishers Inc., 2004.
• Önok, R. Murat. Tarihî Perspektifiyle Uluslararası Ceza Divanı. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları, 2003.
• Pazarcı, Hüseyin. Uluslararası Hukuk Dersleri. Gözden geçirilmiş 2. Bası. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları, 2006.
• Roth, Brad R. Governmental Illegitimacy in International Law. Oxford University Press, 2000.
• Rothe, D./Mullins, C. W. “International Criminal Court and the US Opposition”. Crime, Law & Social Change, 45, 2006.
• Schabas, William A. An Introduction to the International Criminal Court. 4th Edition. Cambridge University Press, 2011.
• Sewall, Sarah B./Kaysen, Carl/Scharf, Michael P. “The United States and the International Criminal Court: An Overview”. The United States and the International Criminal Court. Sarah B. Sewall and Carl Kaysen (eds.). Lanham: Rowman and Littlefield Publishers Inc., 2000.
• Soare, Patrícia Pinto. ICC at Eight, Assessing US Policy and International Criminal Law: Reciprocal Influences. Center for Transatlantic Relations, SAIS Johns Hopkins University, Washington D.C., 2009-2010.
• Şen, Semin Töner. Uluslararası Hukukuta Soykırım, Etnik Temizlik ve Saldırı. İstanbul: On iki Levha Yayıncılık, 2010.
• Taylor, Alan R. İsrailin Doğuşu. Çeviren: Mesut Karaşahan, İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.
• Topal, Ahmet Hamdi. “İsrail’in Gazze Ablukası ve Mavi Marmara Saldırısı”. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Sayı 1, 2012.
• Tung, Toy-Fung. “Just War Claims: Historical Theory, Abu Ghraib and Transgressive Rhetoric”. International Criminal Justice: Critical Perspectives and New Challenges. George Andreopoulos, Rosemary Barberet and James P. Levine (eds.) Springer, New York, 2011.
• Weller, Marc. “Undoing the Global Constitution: UN Security Council Action on the International Criminal Court”. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), Vol. 78, No. 4, October 2002.
• Zappala, Salvatore. Human Rights in International Criminal Proceedings. Oxford University Press, 2005.
• Zimmerman, Andreas/Tomuschat, Christian/Oellers-Farahm, Karin (eds.). The Statute of the International Justice: A Commentary. New York: Oxford University Press, 2006.