BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARI KOMİTESİ’NİN 25 NO’LU GENEL YORUMU ÇERÇEVESİNDE DİJİTAL ORTAMDA ÇOCUK HAKLARININ KORUNMASINDA MAHREMİYET, GÜVENLİK VE BİLGİYE ERİŞİM DENGESİ

Yıl 2024, , 123 - 154, 08.01.2025

Bahar Konuk Sommer

https://doi.org/10.69958/ihy.1593592

Öz

Çocukların mahremiyet, güvenlik ve bilgiye erişim hakları Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile güvence altına alınmıştır. Çocukların dijital ortamda da sahip olduğu bu hakların kapsamları, birbirleriyle olan ilişkileri ve güvence altına alınabilmeleri için Taraf Devletlerle diğer paydaşların üzerlerine düzen yükümlülükler Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’nin Dijital Ortama İlişkin Çocuk Hakları Hakkında 25 No’lu Genel Yorumu ile açıklığa kavuşturulmuştur. Dijital ortamda çocukların güvenlik, mahremiyet ve erişim hakları arasındaki ilişki karmaşık bir yapıdadır; güvenlik hakkı, çocukların zararlı içeriklerden ve çevrimiçi tehditlerden korunmasını sağlarken, mahremiyet hakkı çocukların kişisel verilerinin korunmasını ve bireysel kimliklerinin güvence altına alınmasını içerir. Bilgiye erişim hakkı ise çocukların öğrenme ve gelişim süreçlerinde dijital kaynaklardan yararlanmalarını teşvik eder. Ancak, bu haklar arasında doğal bir gerilim de mevcuttur. Örneğin, çocukların güvenliğini sağlamak için alınan bazı önlemler, mahremiyet haklarını kısıtlayıcı olabilir ya da mahremiyetin korunması, güvenliği sağlayacak izleme yöntemlerinin etkisini azaltabilir. Bu dengenin sağlanması, çocukların dijital dünyada hem korunmasını hem de gelişimini destekleyici bir ortam yaratılması için önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Hakları, Dijital Mahremiyet Hakkı, Çevrimiçi Güvenlik Hakkı, Bilgiye Erişim Hakkı, Çocuğun Üstün Yararı

Balancing Privacy, Security and Access to Information in the Protection of Children's Rights in the Digital Environment within the Framework of General Comment No. 25 of the United Nations Committee on the Rights of the Child

Öz

Children's rights to privacy, security and access to information are guaranteed by the United Nations Convention on the Rights of the Child. The scope and interrelationship of these rights, which children also have in the digital environment, and the obligations of States Parties and other stakeholders to ensure that they are respected, have been clarified by the UN Committee on the Rights of the Child in its General Comment No. 25 on the Rights of the Child in the Digital Environment. The relationship between children's rights to safety, privacy and access in the digital environment is complex; the right to safety ensures that children are protected from harmful content and online threats, while the right to privacy includes the protection of children's personal data and the safeguarding of their individual identity. The right to access information encourages children to use digital resources for their learning and development. However, there is also an inherent tension between these rights. For example, some measures taken to ensure children's safety may limit their right to privacy, or the protection of privacy may reduce the effectiveness of monitoring methods to ensure safety. It is important to strike this balance in order to create an environment that supports both the protection and the development of children in the digital world.

Anahtar Kelimeler

Children's Rights, Right to Digital Privacy, Right to Online Safety, Right to Access Information, The Best Interests of the Child

Kaynakça

• Akyüz, Emine: Çocuk Hukuku Çocukların Hakları ve Korunması, 2. Baskı, Pegem Akademi, 2012.
• Assadi, Mira: “Yeni Bir Eşitsizlik Biçimi Olarak Dijital Yoksulluk”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), Nisan 2024, ss. 407-421.
• Ay, Serhat; Kılıç, Taner: Coğrafi Dijital Uçurum: “Türkiye’de Dijital Dönüşümün Kentsel- Kırsal, Bölgesel ve Cinsiyet Eşitsizlikleri”, Coğrafya Dergisi, No: 46, 2023, ss. 111-122.
• Becker, Jo: “The Evolution of the Children’s Rights Movement”, The Oxford Handbook of Children’s Rights Law, (Jonathan Todres, M. King Shani ed.), Oxford University Press, 2020.
• Blum-Ross, Alicia; Livingstone, Sonia: “Sharenting,” parent blogging, and the boundaries of the digital age”, Popular Communication, Vol. 15, No. 2, 2017, ss. 110-125.
• Diggelmann, Oliver; Cleis, Marie Nichole: “How the Right to Privacy Became a Human Right”, Human Rights Law Review, 2014, 14, ss. 441–458.
• Eekelaar, John; Tobin, John: “Article 3 The Best Interests of the Child”, The UN Convention on the Rights of the Child: A Commentary, (John Tobin ed.), Oxford University Press, 2019.
• Freeman, Michael: “A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child, Article 3: The Best Interests of the Child”, A Commentary on the United Nations Convention on the Rights of the Child, (Ton Liefaard; Julia Sloth-Nielsen ed.), Martinus Nijhoff Publishers, 2007.
• Hammarberg, Thomas: “The UN Convention on the Rights of the Child--And How to Make It Work”, Human Rights Quarterly, Vol. 12, No. 1, 1990.
• Hazar, Zeynep: “İnsan Hakları Çatışmalarının Çözümlenmesinde Çocuğun Üstün Yararı İlkesinin İşlevi: Türk Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Bir Değerlendirme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXVI, Y. 2022, ss. 647-684.
• Heeks, Richard: “Digital inequality beyond the digital divide: conceptualizing adverse digital incorporation in the global South”, Information Technology for Development, Volume 28, 2022- Issue 4, ss. 688-704. Hodgkin, Rachel; Newell, Peter: Implementation Handbook For The Convention on The Rights of The Child, Fully Revised Third Edition, United Nations Children’s Fund, 2007.
• Holmarsdottir, Halla: “The Digital Divide: Understanding Vulnerability and Risk in Children and Young People’s Everyday Digital Lives”, Understanding The Everyday Digital Lives of Children and Young People, (Halla Holmarsdottir, Idunn Seland, Christer Hyggen, Maria Roth ed.), Palgrave Macmillan, 2024, ss. 57-83.
• İpek, Aydın: “Çocuk Haklarının Gelişimi ve Karşılaştırmalı Olarak Anayasal Açıdan Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 1, 2012, ss.151-173. Kaya, Elif: “Toplumsal Eşitsizlik ve Dijital Okuryazarlık: Lise Öğrencileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 2021, ss. 32-69.
• Kilkelly, Ursula: “The UN Convention On The Rights Of The Child: Incremental and Transformative Approaches To Legal Implementation”, The International Journal of Human Rights, Vol. 23, 2019, ss. 323-337.
• Koss, Fabian A.: “Children Falling into the Digital Divide”, Journal of International Affairs, Vol. 55, No. 1, Children: Challenges and Prospects for the New Millennium (Fall 2001), ss. 75-90.
• Livingstone, Sonia; Haddon, Leslie: EU Kids Online: Final Report, 2009.
• Livingstone, Sandra; O’Neill, Brian: “Children’s Rights Online: Challenges, Dilemmas and Emerging Directions”, Minding Minors Wandering the Web: Regulating Online Child Safety, (S. van der Hof, B. van den Berg, B. Schermer ed.), T.M.C. Asser Press, 2014.
• Livingstone, Sonia; Stoilova, Mariya; Nandagiri, Rishita: Children’s Data and Privacy Online: Growing Up in a Digital Age. An Evidence Review. London: London School of Economics and Political Science, 2019.
• Livingstone, Sonia; Third, Amanda: “Children and Young People’s Rights in the Digital Age: An Emerging Agenda”, New Media & Society, Vol. 19(5), 2017, ss. 657–670.
• Lundy, Laura; Bronagh Byrne: “The Four General Principles of the United Nations Convention on the Rights of the Child: The Potential Value of the Approach in Other Areas of Human Rights Law”, Children’s Rights Law in the Global Human Rights Landscape, (Eva Brems, Ellen Desmet, Wouter Vandenhole ed.), Routledge, 2017, ss. 52-71.
• Marwick, Alice E.; Murgia-Diaz, Diego; Palfrey, John G.: Youth, Privacy and Reputation (Literature Review). Berkman Center Research Publication No. 2010-5, Harvard Public Law Working Paper No. 10-29. Menesini, Ersilia; Nocentini, Annalaura; Palladino, Benedetta Emanuela: “Cyberbullying: Conceptual, Theoretical and Methodological Issues”, Cyberbullying From Theory to Intervention, (Trijntje Völlink, Francine Dehue, Conor Mc Guckin ed.), Routledge, 2016.
• Nissenbaum, Helen: Privacy in Context: Technology, Policy, and the Integrity of Social Life, Stanford University Press, 2010.
• Parker, Stephen: “The Best Interests of the Child-Principles and Problems”, International Journal of Law, Policy and the Family, Vol. 8, No. 1, April 1994.
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S. N., & Tippett, N.: “Cyberbullying: Its Nature and Impact in Secondary School Pupils”, Journal of Child Psychology & Psychiatry, 49, 2008, ss. 376-385.
• Solove, Daniel J.: “Conceptualizing Privacy”, California Law Review, Vol. 90, No. 4, 2002, ss. 1087-1155.
• Steinberg, Stacey B.: “Sharenting: Children's Privacy in the Age of Social Media”, Emory Law Journal, Vol. 66, Issue 4, 2017, ss. 839-883.
• Third, Amanda; Livingstone, Sonia; Landsdown, Gerison: “Recognizing Children’s Rights in Relation to Digital Technologies: Challenges of Voice and Evidence, Principle and Practice”, Research Handbook on Human Rights and Digital Technology, (Ben Wagner, Matthias C. Kettemann, Kilian Vieth ed.), Edward Elgar Publishing, 2019.
• Uzun, Ruhdan: “Protecting Children from Harmful Content in New Media: An Ethical Approach”, Etkileşim, Sayı 1, Yıl 1, 2018, ss. 30-43.
• Zorluoğlu Yılmaz, Ayça: “Sharenting ve Velayet Hakkının Sınırları”, SÜHFD., C. 29, S. 4, 2021, ss. 3383-3417.
• A/HRC/38/35: Report of the Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression, 06.04.2018, https://www.ohchr.org/en/documents/thematic-reports/ahrc3835-report-special-rapporteur- promotion-andprotection-right-freedom (Erişim Tarihi, 14.09.2024).
• Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi, http://www.un-documents.net/gdrc1924.htm (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Children In a Digital World-The State of the World’s Children 2017. https://www.unicef.org/media/48581/file/SOWC_2017_ENG.pdf (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Child Safety Online Global Challenges and Strategies, UNICEF, 2011.https://www.unicef.cn/en/media/6631/file/Child%20Safety%20Online%20%20Global% 20challenges%20and%20strategies.pdf (Erişim Tarihi: 14.09.2024). Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi, https://kdkcocuk.gov.tr/anasayfa/contents/files/YasalDuzenlemeler/BM_cocuk_Haklari_Bildi risi.pdf (Erişim Tarihi: 10.09.2024).
• Çocuğun Katılım Hakkı Hakkında 12 (2009) Sayılı Genel Yorum, CRC/C/GC/12, https://digitallibrary.un.org/record/671444?ln=en&v=pdf (Erişim Tarihi: 01.10.2024).
• Çocuğun Yüksek Yararının Birinci Planda Dikkate Alınması Hakkında 14 (2013) Sayılı Genel Yorum, CRC/C/GC/14, https://www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/gc/crc_c_gc_14_eng.pdf. (Erişim Tarihi: 01.10.2024).
• Dijital Ortama İlişkin Çocuk Hakları Hakkında 25 (2021) Sayılı Genel Yorum, CRC/C/GC/25, https://www.ohchr.org/en/documents/general-comments-and- recommendations/general-comment-no-25-2021-childrens-rights-relation (Erişim Tarihi: 11.09.2024).