HUMAN RIGHTS CONDITIONALITY AS A CONCOMITANT OF UNIVERSALITY: THE US AND THE EU EXAMPLES

Yıl 2022, Cilt: 40, 95 - 114, 13.01.2023

Abdulkadir Pekel

Öz

Although traditionally, what the state does within its borders is regarded irrelevant in terms of international relations and legitimate as long as the exercise of authority remains within the borders; after the spread of international legal norms on human rights, human rights became a value that is taken into account in terms of the international legitimacy of states. In this regard, some states take into account the human rights standards of the states with which they will establish relations, and avoid cooperating with states with bad human rights records. An international trade or cooperation agreement can be suspended on the grounds that one of the parties violates human rights. Economic aid and cooperation policies can be based on human human rights violations. This practice is called political conditionality. Conditionality is defined as "the use or non-use of economic tools primarily to bring about political and behavioral changes at the high or public level in order to achieve specific goals". For example, the European Parliament blocked some foreign trade and cooperation agreements on the grounds of human rights violations. Human rights conditionality has become the official policy of the European Union (EU) in various EU documents. Likewise, in the USA, with the amendment made in the Foreign Aid Act in 1974, human rights have become a condition for economic and security assistance. In this context, the US Department of State prepares a human rights report to be submitted to Congress every year and these reports are taken into consideration in terms of foreign aid. In this article, the human rights conditionality practices of the EU and the USA will be examined, and the consequences of these practices in terms of human rights will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Human rights, Conditionality, Foreign Aid, USA, European Union

EVRENSELLİĞİN SONUCU OLARAK İNSAN HAKLARI KOŞULLULUĞU: ABD VE AB ÖRNEKLERİ

Öz

Geleneksel olarak, devletin kendi sınırları içinde kalan eylemlerinin uluslararası ilişkiler bakımından ilgisiz görülmesine ve otorite kullanımının sınırlar içerisinde kaldığı müddetçe meşru kabul edilmesine rağmen; insan haklarına ilişkin uluslararası hukuk kurallarının yaygınlaşmasıyla insan hakları devletlerin uluslararası meşruiyetleri açısından da dikkate alınan bir değer haline gelmiştir. Bu bakımdan bazı devletler ilişki kuracağı devletlerin insan hakları karnesini göz önünde tutarak hareket etmekte, insan hakları konusunda kötü sicil sahibi devletlerle iş birliği yapmaktan kaçınmaya özen göstermektedir. Konusu insan hakları olmayan bir uluslararası sözleşme, taraflardan birinin insan haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle askıya alınabilmekte; ekonomik yardımlar ve işbirliği politikaları insan hakları ihlalleri sebep gösterilerek durdurulabilmektedir. Bu uygulamaya “koşula bağlama” ya da politik koşulluluk (political conditionality) denmektedir . Koşulluluk "Özel/belirli hedeflere ulaşmak amacıyla; üst seviyede ya da halk düzeyinde siyasi ve davranışsal değişiklikler ortaya çıkarmak için öncelikli olarak ekonomik araçların kullanılması ya da kullanılmaması" olarak tanımlanmaktadır. Örneğin Avrupa Parlamentosu bazı dış ticaret ve işbirliği anlaşmalarını insan hakları ihlalleri gerekçesiyle engellemiş, Uganda, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Sudan'a yapılacak yardımların askıya alınmasını sağlamıştır. AB bu yönde politika izleyerek diğer ülkeleri insan hakları normlarına uymaya yöneltmeye çalışmıştır. Çeşitli AB belgelerinde insan hakları koşulluluğu Birliğin resmi politikası haline getirilmiştir. Keza ABD 1974 yılında Dış Yardım Yasası’nda yaptığı değişiklikle ekonomik ve güvenlik yardımlarını insan hakları koşuluna bağlamıştır. Bu bağlamda ABD Dışişleri Bakanlığı her yıl Kongre’ye sunulmak üzere bir insan hakları raporu hazırlamakta ve bu raporlar dış yardımlar konusunda dikkate alınmaktadır. Bu yazıda AB ve ABD'nin insan haklarına ilişkin koşulluluk uygulamaları incelenecek, bu uygulamaların insan hakları bakımından doğurduğu sonuçlar değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Koşulluluk, Dış Yardım, ABD, Avrupa Birliği

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin: İnsan Hakları (Kavram – Kaynaklar Ve Koruma Sistemleri), Yetkin, Ankara 2019.
• Avrupa Komisyonu: Using EU Trade Policy to promote fundamental human rights: current policies and practice, 2012, http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2012/february/tradoc_149064.pdf (30.06.2021).
• BARTELS, Lorand: Human Rights and Sustainable Development Obligations in EU Free Trade Agreements, University of Cambridge Faculty of Law, Legal Studies Research Paper Series, Paper no. 24/2012, 2012.
• BARTELS, Lorand: The Application of Human Rights Conditionality in the EU’s Bilateral Trade Agreements and Other Trade Arrangements with Third Countries, European Parliament, Brussels 2008.
• BRANDTNER, Barbara / ROSAS, Allan: "Human Rights and the External Relations of the European Community: An Analysis of Doctrine and Practice", European Journal of International Law, 9, 1998.
• COMSTOCK, Audrey L.: "Gay Rights and U.S. Foreign Aid: A Look at Nigeria and Uganda", The Journal of International Relations, Peace Studies, and Development, 2(1), 2016.
• CONGRESSIONAL RESEARCH SERVICE: U.S. Foreign Assistance to the Middle East: Historical Background, Recent Trends, and the FY2021 Request (May 5, 2020), CRS Report R46344, 2020, https://crsreports.congress.gov (29.03.2021).
• DOĞAN, İlyas: Devlet ve Toplum Kuramlarına Yeni Yaklaşımlar, Astana, Ankara 2014.
• DONNELLY, Jack / WHELAN, Daniel J.: International Human Rights, Routledge, New York 2020.
• FİERRO, Elena: European Union's Approach to Human Rights Conditionality in Practice, Martinus Nijhof Publishers, The Hague 2003.
• GÜNEŞ, Ahmet M.: İnsan Hakları Hukukuna Giriş, Adalet, Ankara 2020.
• GÜVEN, Simay: Kalkınmada İşbirliğinde Siyasi Koşulluluk: Lomé / Cotonou Ortaklığı - Eleştirel Bakış, Ankara Üniversitesi Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Dizisi No: 28, Ankara 2008.
• IDRIS, Iffat: Human Rights and Governance Provisions in OECD Country Trade Agreements With Developing Countries, Helpdesk Report 2017
• KAYGUSUZ, Özlem: "Egemenlik ve Vestfalyan Düzen", Küresel Siyasete Giriş Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler içinde, ed. Evren BALTA, İletişim, İstanbul 2014.
• KİRAZ, Sami: "Uluslararası İlişkilerde Egemenliğin Değişen Yüzü", Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 5(1), 2012.
• NOGUERAS, Diego J. Linan / MARTINEZ, Louis M. Hinojosa: "Human Rights Conditionality in the External Trade of the European Union: Legal and Legitimacy Problems", Colombia Journal of European Law, 7, 2001.
• ÖZDEK, Yasemin: Uluslararası Politika ve İnsan Hakları: Eleştirel Bakışlar, Öteki, Ankara 2000.
• ÖZEL ÖZCAN, Merve Suna: "Westphalian Devletler Sistemi ve Modernleşmenin Geleneksel Dünyanın Büyük Güçleri Olan İmparatorluklara Etkisi", Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(1), 2019.
• PETRAJ, Marseda: Avrupa Birliği Katılım Öncesi Sürecinde İnsan Hakları Koşulluluğu: Arnavutluk Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2016.
• RAWLS, John: Halkların Yasası ve "Kamusal Akıl Düşüncesinin Yeniden Ele Alınması", Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2006.
• SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar / GÜMÜŞ BOYACI, Özgem Tuğçe: "Bir Modern Devlet ve Egemenlik Miti: Westphalia Barışı", Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(1), 2020.
• TATAR, Dilara Buket: Doğa Bilimlerinin Hukuk Felsefesine Etkisi: Modern ve Postmodern Paradigma Ekseninde Bir Değerlendirme, Onikilevha, İstanbul 2020.