ISLAM AND DEVELOPMENT: AN EVALUATION IN THE LIGHT OF QURANIC VERSES AND HADITHS

Yıl 2019, Sayı: 5, 7 - 29, 01.04.2019

Mehmet Ali Çalgan

Öz

Islam with its teachings requires the muslim society to succeed in every field of life. The
guidances in social, economic and governance areas are in fact the roadmaps to succeed. The
Prophet (pbuh) after His hijrah to Madinah set up the infrastructure for the development of muslim
society with His various activities. There are many important issues in Qoran and Hadith related to
development such as i) human’s duty to develop the infrastructure for earth, ii) the value of earnings
in order to serve the society, iii) the importance of capital accumulation and iv) the undesirability of
poverty and debt. The article also includes various approaches to development in Islamic thought
history and in the modern era.

Anahtar Kelimeler

Development, Poverty, Hadith, Underdevelopment

İSLAM VE KALKINMA: AYET VE HADİSLER IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRME

Öz

İslam öğretileriyle müslüman toplumun hayatın her sahasında başarılı ve söz sahibi
olmasını ve geri kalmamasını emreder. Gerek sosyal, gerek ekonomik ve gerekse idârî sahada
müslümanlara yapılan yönlendirmeler aslında bu sahalarda başarıya ulaşmanın yol haritalarıdır. Hz.
Peygamber (s) Medine’ye hicreti müteakip mezkûr sahalarda gerçekleştirdiği çeşitli icraatlarla
Müslüman toplumun güçlenmesi ve kalkınması için gerekli altyapıyı kurmuştur. Ayet ve hadislerde
insanın yeryüzünü imar ile görevli olduğu, topluma faydalı hizmetlerde bulunabilmek için kazanç
sağlamanın büyük fazilet taşıdığı, sermayenin birikim ve muhafazasına büyük önem atfedildiği,
fakirlik ve borcun doğurduğu pek çok sakıncadan dolayı istenmediği gibi kalkınmayla alakalı pek
çok önemli husus yer almaktadır. Makalede ayrıca İslam düşünce tarihi ve günümüzde kalkınmaya
yönelik çeşitli yaklaşımlar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma, Fakirlik, Hadis, Geri Kalmışlık

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed es-Şeybânî, el-Musned, thk.Şuayb Arnavut, Muessesetu’r-Risâle, 1.Bsk, 1421/2001.
• Arslan, Ünal, Kurumların İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkisi, (DoktoraTezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
• Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed b. Ahmed, Umdetu’l-kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, Dâru'l İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, ts.
• Bahît, Ali Hıdr, et-Temvîlu’d-dâhilîli’t-tenmiyeti’l-iktisâdiyefi’l-İslâm, Cidde, 1405/1985.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin, es-Sunenu’l-Kubrâ, Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 3. bsk, 1424.
• Beyzâvî, Ebû Saîd Nasıruddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru’t Tenzîl ve esrâru’t-te’vîl,Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1. bsk, 1418.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil b. İbrahim el-Cu’fî, el-Câmi’u’s Sahîh,DâruTavki’n-Necât, 1.bsk, 1422.
• --------, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil b. İbrahim el-Cu’fî, el-Edebu’l-müfred, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1.bsk, Beyrut, 1409/1989.
• Çapra, Umer, The Islamic Vision of Development in the Light of Maqasid AlShariah, Islamic Development Bank, Jeddah, 2008.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman, es-Sunen, SuudiArabistan: Dâru’l-Mugnîli’n-Neşr, 1.bsk. 1412.
• Devlet Planlama Teşkilatı, Kamuda İyi Yönetişim Özel Ihtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın No 2721, ÖİK 674, Ankara, 2007.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri, Ankara, 2015.
• Ebû Dâvûd, Suleyman b. el-Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî, Sunen, el Mektebetu’l-Asriyye, Beyrut.
• Ebû Dâvûd Tayâlisî, Süleyman b. Davud b. el-Carud, Musned, thk. Muhammed b. Abdulmuhsin et-Turkî, Mısır: DâruHicr,1999/1419.
• Ebû Muhammed, İbrahim, El-İslam ve’t-tenmiye, Ribat, 1429/2008.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, El-Mustasfâ min İlmi’l-Usûl, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1413.
• Hâkim, Ebû Abdillah Hâkimen-Nisâbûrî, el-Mustedrek ale's-Sahihayn, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• İbn Ebî Şeybe,Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed, El-Musanneffi’l-ehâdis ve’l-âsâr, thk. Kemal Yusuf El-Hut, Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 1. bsk., 1409.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed el-Askalânî, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l Buhârî, Beyrut: Dâru’l-Mârife, 1379.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî, Sahîhu İbn Hibbân, thk.Şuayb el-Arnaut, Beyrut: Muessesetu'r-Risâle, 1414.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmâduddîn İsmâiled-Dımaşkî, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk.Sâmi b. Muhammed es-Selâme, Riyad: DâruTaybe, 1420/1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî, Sunen, thk.Muhammed Fuad Abdulbâki, Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâleddîn Muhammed el-İfrîkî el-Mısrî, Lisânu’l-Arab, Beyrut, 1414.
• İslam Kalkınma Bankası, Policy Paper on Poverty Reduction, Cidde, 2007.
• Kallek, Cengiz, DİA, “Harac”, XVI, s.71-88.
• Karadâvî, Yusuf,Muşkiletü’l-fakr ve keyfeâlecehu’l-İslam, Beyrut, 1406/1985.
• Kunduracı, Nevzat Fırat, “İslam Medeniyetinin Oluşumunda Sosyal Sermaye”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, Sayı 33, s. 191-226.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi li ahkâmi’l-Kur’ân, Kâhire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısriyye, 2. bsk, 1384/1964.
• Mâverdî, Ebû'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb, Edebu'd-dunyâve'd-dîn, Dâru Mektebeti’l-Hayat.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd Ebû'l Fazl Mecdu'd-Dîn, El-İhtiyâr li Ta'lîli’l-Muhtâr, Kâhire, 1356.
• Muhammed, Ahmed Abdulazîm, Ususu’t-tenmiyeti’ş-şâmilefi’l-menheci’l-İslâmî, Ezher Üniversitesi Sâlih Kâmil İslâmi İktisat Merkezi, 1418/1997.
• Munziri, Tergib ve Terhib, trc. Muhtar Büyükçınar, vd.,Hikme Yayınları, İstanbul, 1985.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. el-Haccâcen-Neysâbûrî, Sahîhu Muslim, thk. M. Fuad Abdulbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî.
• Münâvî, Muhammed Abdurraûf, Feyzu’l-Kadîrşerhi’l-Câmii’s-Sağîr min ehâdîsi’l Beşîren-Nezîr, Mısır: el-Mektebetu’t-Ticâriyyetu’l-Kubrâ,1. bsk., 1356.
• Nesaî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sunenu’l-Kubrâ, thk.Abdulfettâh Ebû Gudde, Halep: Mektebu’l-Matbuâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc, Beyrut: Dâruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî,2. bsk 1392.
• er-Radî, Şerîf, Nehcu’l-Belâga,nşr. SubhiSalih, Beyrut: Dâru’l-Kitab el-Lubnânî, 4. bsk., 2004.
• Râğıb el-İsfehânî, Ebu’l-Kâsım b. Muhammed, ez-Zerîa ilâ Mekârimi’Ş-şerîa, Kâhire: Dâru’s-Selâm, 1428.
• -------, el-Mufredât fî garîbi’l-Kur’ân, thk.Safvan Adnan Dâvûdî, Beyrut, 1412.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Huseyn b. Hasan b. Ali et-Teymî, etTefsîru’l-Kebîr (Mefâtîhu’l-Gayb), Beyrut: Dâruİhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2. bsk, 1420.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü't-Tefâsîr, Kâhire: Dâru’s-Sâbûnî, 1417.
• Suyuti, Camiu’s-Sağir, trc.Hüseyin Yıldız vd.,Ocak Yayınları, İstanbul, 2015.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Musnidu’d-Dunyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb, elMu’cemu’l-Kebîr, Kâhire: Mektebetu İbn Teymiye, 1. bsk1415/1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, Sunenu’t-Tirmizî, Mısır: Matbaa Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1395/1975.
• Todaro, Michael, Economic Development, 7th ed, Addison Wesley, 2000.
• World Bank, Governance and Development, 1992.
• World Development Report, Equity and Development, World Bank, 2006.