Kur’an ve Sünnet Perspektifinden Dînen Kıyemen Mefhumu ve Kapsamı

Yıl 2021, Sayı: 9, 28 - 53, 15.06.2021

Nizamettin Çelik

Öz

Kur’an’da dinen kıyemen vurgusu, İslam’ın delil ve hüccetle desteklenen, dengeli, ilkeli, uyumlu ve dosdoğru bir din olduğunu göstermektedir. Dünya ve ahiret saadetini sunan İslam, hem özünde ilkeli bir dindir hem de namaz, zekât gibi yaşamsal alanda ilkeler üzerine bina edilmiştir. Bu ilkelerin de kendi için rükün ve şartları vardır. Devamlılık ve düzen bu ilkelerin ayrılmaz parçasıdır. İslam, ilkeli ve ilke temelli bir din olduğundan onda içtimai, iktisadi, siyasi, hukuki, kültürel ve bireysel alanların hiçbirinde keyfî hareket etme yoktur. Yaşadığımız çağda insan, yeni ilimlerde ve teknolojide çok yönlü ilerleme kaydetmiştir. Ancak tüm bu ilerlemelerin yanında ilkeler ve değerler boyutunda da gerilemiştir. İnsanoğlunun ürettiği nükleer ve kimyasal silahlar yerküreyi bir anda yaşanmaz hâle getirebilmektedir. Bu ilkesiz ve ölçüsüz ilerleyiş karşısında insan hayatı, değersiz konuma düşebilmektedir. Ma’mur ve yaşanır bir dünya ancak ilkeli yaşamla sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

İslam, Dinen Kıyemen, Nebevî İlkeler, İstikrar, İstikamet, Düzen

Kur’an ve Sünnet Perspektifinden Dînen Kıyemen Mefhumu ve Kapsamı

Öz

The emphasis on “kıyemen religion” (a religion that is straightforward, stable, continuous, always preserving its existence, reality, and effectiveness) in the Qur’an shows that Islam is a balanced, principled, harmonious and straightforward religion supported by evidence and hujjat (paper, witness). Offering the happiness of the world and the hereafter, Islam is both a principled religion and built on vital principles such as salaah (prayer) and zakah (obligatory alms). These principles also have conditions and elements for them. Continuity and order are an integral part of these principles. Since Islam is a principled and principle-based religion, there is no arbitrary action in any of the social, economic, political, legal, cultural, and individual fields. In the age we live in, human beings have made multifaceted progress in new sciences and technology. However, in addition to all these advances, it also declined in terms of principles and values. Nuclear and chemical weapons produced by human beings can instantly make the earth uninhabitable. In the face of this unprincipled and disproportionate progress, human life may fall into a worthless position. A prosperous and livable world can only be achieved through principled life.

Anahtar Kelimeler

Islam, KIyemen Religion, Probhetic Principles, Stability, Integrity, Order

Kaynakça

• Abdurrazzak, Ebu Bekir b. Hammam es-San’anî. el-Musannef, 12 cilt. Thk. Habibu’r-Rahman el- Â’zamî, (Beyrut: Mektebetü’l-İslami, 1983.
• Ahfeş, Ebu’l-Hasan Said b. Mes’ade, Meâni’l-Kuran, Kahire: Mektebetül-Hanci, 1990.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned 50 cilt. Thk. Şuayb Arnavudî, Adil Murşîd. Lübnan: Müessesetü’r-Risale, 1999.
• Ahmed Zeki Bedevi, Mu’cemu Mustelehatu’l-Ûlumü’l-İctimaiyye. Beyrut: Mektebatu Lübnan, 1977.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Ailede Ahlak Eğitimi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 7/2. ( Aralık-2003): 125-158.
• Aynî, Bedru’d-Din, Şerhu Ebi Davud 6 cilt. Thk. Ebu’l-Munzir Halid b. İbrahim el-Mısrî, Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1999.
• Beyhaki, Şuʿabü’l-îmân. Thk. Muhammed Said. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1410/ 1991.
• Beyhakî, Kitabu zühd’ül-kebir. Thk. Amir Ahmed Haydar. Beyrut: Daru’l-Cinan, 1987.
• Bezzar, Ebu Bekir Ahmet b. Amr b. Abdi’l-Halık, Müsnedü’l-Bezzar, 9 cilt. thk. Mahfuzu’r-Rahman Zeynullah, (Medine: Mektebetü’l-U’lum ve’l-Hikem, 1997.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-Müsnedü’s-Sahihu’l-Muhtasar min Umuri Resulillahi ve Sünenihi ve Eyyamihi 9 cilt. Thk. Muhammed Zuheyr b. Nasıri’n-Nâsır. Beyrut: Daru Tevkî’n-Necat, 1422/2000.
• Canan, İbrahim. İslam’da Aile ve Çocuk Eğitimi (II). Haz. İsmail Kurt, Seyyid Ali Tuz. İstanbul, Ensar Neşriyat, 2005.
• Cürcanî, Ali b. Muhammed eş-Şerif, (h. 816.), Kitabu’t-Ta’rifat, thk. Muhammed Abdurrahman el-Mara’şlı, Beyrut: Daru’l- Nefais, 2007.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî. es-Sünen. Thk. Yasir Hasan v.dğr. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
• el-Cellad, Macid Zeki. Teâllümü’l-Keyyimi ve Ta’lîmuhu. Birleşik Arap Emirlikleri: Daru’l-Mesîra, 2005.
• er-Razî, Fahruddin Muhammed b. Ömerb. Hüseyn. Tefsîru’l-Kebîr, 32 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• es-Sadr, Muhammed Bakır. İslam Ekonomi doktrini 2 cilt. Çev. Mehmet Keskin, Sadettin Ergün. İstanbul: Hicret Yayınları, 1979.
• ez-Zerka, Mustafa Ahmed, el-Medhelu’l-Fıkhiyyu’l-Âmm. 2 cilt. (Dımeşk: Daru’l-Kalem, 2004.
• Farukî, İsmail Râci, İslam Kültür Atlası, Trcm: Mustafa Okan Kibaroğlu, Zerrin Kibaroğlu, İstanbul: İnkılab Yayınları, 2014.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Ya‘kūb, el-Kamusu’l-Muhît, (Kahire: Heyyetü’l-Mısriyyetu el-Ammetu li’l-Kitab, 1980.
• Garaudy, Roger. Geleceğimizde İslam var. çev: Celal Aydın, (İstanbul: Türk Edebiyat Vakfı, 2017.
• Hatib el-Bağdadî, Ebu Bekir Ahmed b. Ali b. Sabit, Tarih-u Bağdat 17 cilt. Thk. Beşşar ‘Avad Ma’ruf. Beyrut: Daru Ğarbi’l-İslami 2001. İbn Aşur, Muhammed Tahir, Tefsiru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 30 cilt. Tunus: Daru’s-Sehnûn, 1997. İbn Battal, Ebu’l-Hasan Ali b. Hâlef b. Abdulmelik, Şerhu sahihi’l-Buhârî 10 cilt. thk. Ebu Temim Yasir b. İbrahim, (Riyad: Mektebetü’r-Rüşt, 2003
• İbn Batûta, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed b. İbrâhîm el-Levâtî et-Tancî, Tuhfetü'n-nuzzar fi garaibü'l-emsar ve 'acaibü'l-esfar, 2 cilt. Thk. Muhammed Abdulmun’im, Mustafa el-Kassas, (Beyrut: Daru İhyai’l-Ulum, 1987.
• İbn Ebî Şeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed b. el-Kufi. el-Musannef. 26 cilt. Thk. Muhammed Avvame. Cidde: Daru’l-Kıble, 2006.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibban b. Ahmed Ebu Hatim et-Temîmî es-Sahih. Thk. Şuâyb Arnavudî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1993.
• İbn Hüzeyme, Muhammed b. İshak, Sahih-u ibn Hüzeyme 4 cilt. thk. Muhammed Mustafa Âzamî, (Beyrut: el-Mektebu’l-İslami, 1980.
• İbn Mâce, Hafız Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. Sünen-ü İbn Mace 2 cilt. Thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Beyrut: Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddin, en-Nihâye fî ġarîbi’l-ḥadîs̱ ve’l-es̱er, thk: Mahmut Muhammed Tenâhî, Beyrut: Daru İhya, ts.
• Karaman, Hayrettin v.dğr. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsiri, 5 cilt. (5. Baskı). Ankara: DİB. Yayınları, 2014.
• Mâturîdî, Muhammed b. Muhammed b. Ahmed Ebu Mensur Te’vilatu Ehl- Sünne, thk. Mehdi Basullumî, (Beyrut: Daru Kutübi’l-İlmiyye 2005.
• Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-Basrî. el-Ahkamu’s-Sultaniye. Thk. Ahmed Cad. Kahire: Daru’l-Hadis, 2006. Mesani’ b. Muhammed b. Ali el-Mesani’. el-Kiyemu Beyne’l-İslami vel-Ğarb. Riyad: Daru’l-Fazilet, 2005.
• Muhammed Hamdi Zakzuk. el-İnsanu vel-Kayyimu fi Tasavvuri’l-İslami. Kahire: Daru’r-Reşad, 2003.
• Müslîm, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. El-Haccac el-Kuşeyrî en-Neysaburî. Sahih-u Müslim. Thk. Muhammed Fuat Abdulbakî. (Beyrut: Daru’l-Kütubi’l-İlmiyye, 1991. Müslim, Mustafa ez-Zuğbî, Fethi Muhammed, es-Sekâfetü’l-İslamiyye. Amman: İsraun li’n-Neşr ve’t-Tevzi’, 2007.
• Neddaf, Muhammed Zekeriyya, Ahlaku’s-Siyase li’d-Devleti’l-İslamiyyeti fi’l-Kur’an ve’s-Sünne, Dımeşk: Daru’l-Kalem, 2006.
• Nevevî, Muhyiddin Yahya b. Şeref. el-Minhac şerhu sahihi Müslîm. 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2010.
• Sa‘dî, Abdurrahman b. Nâsır, Teysîrü’l-Kerîmi’r-Raḥmân fî Tefsîri Kelâmi’l-Mennân. Thk. Adurrahman b. Muâlla el-Lüveyhak. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2002.
• Sa’lebî, Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim. el Keşf ve’l-Beyan an Tefsiri’l-Kur’an. 10 cilt. Thk. Ali b. Aşûr. Beyrut: Daru İhya-i Türasi’l-Arabî, 2002.
• Suyutî, Celalu’d-Din, Camiu’s-Sağir fi Ehadisu’l-Beşiru’n-Nezir. Beyrut: Daru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2012.
• Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin b. Muhammed b. Muhammed Hüseyin, el-Mizan Fi Tefsiri’l-Kur’an, 20 cilt. Kum: Daru’l-Fikr, ts.
• Taberî, Camiu’l-beyan an tevili ayi’l-Kur’ân. 24 cilt. Thk: Ahmed Muhammed Şakir. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2000.
• Yerkazan, Hasan, “İslâm Beş Esas Üzerine Kurulmuştur…” Hadisini Aliya İzzetbegoviç ile Anlamak”. I. Uluslararası Bir Bilge Bir Ülke Sempozyumu. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Yurdagür, Metin. Ayet ve Hadislerde Esmâ-i Hüsnâ. İstanbul: Marifet Yayınları, 1996.
• Zebidî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrazzak el-Hüseynî, Tacu’l-Ârus min Cevahiri’l-Kamus, 40 cilt. Thk: Mecmua’. Daru’l-Hidaye: Kuveyt, 2000.