Cumhuriyet Senatosu Dönemi Kadın Siyasetçilerin Türk Kamu Bürokrasisindeki Yeri Ve Önemi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 8, 236 - 262, 21.06.2018

Ümmügülsüm Candeğer , Mehmet Burhanettin Coşkun

Öz

1961 Anayasası ile
birlikte parlamentoda bazı değişiklikler olmuştur.  TBMM’nde iki meclisli bir yapı öngörülmüştür.
Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu şeklinde oluşturulan yeni parlamentoda
yasama yetkisi iki meclise bölüştürülmüştür. Millet Meclisi
üyeleri dört yılda bir yapılan genel oyla seçilen milletvekillerinden
oluşmaktadır. Cumhuriyet Senatosu üyeleri ise genel oyla altı yıllığına
seçilmektedir. Ancak seçilen üyelerin üçte biri iki yılda bir yenilenir.
Seçimle iş başına gelen kişi sayısı 150 kişiden oluşmaktadır. Bu 150 kişiye ek
olarak Cumhurbaşkanı tarafından seçilen 15 üye ve tabii üyeler de
bulunmaktadır.Bu çalışmada
1961–1980 yılları arasında TBMM’de Cumhuriyet Senatosu’nda görev yapmış olan
kadın üyeler ve bu üyelerin siyasi faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın
ana kaynağı TBMM Zabıt Cerideleri ve yine TBMM’de bulunan milletvekillerinin
kişisel verilerinin bulunduğu Tercüme-i Hâlleri olmuştur. Ayrıca kişilerin
biyografileri ile ilgili yapılmış olan diğer çalışmalardan da yararlanılmıştır.
Çalışma dört bölüm halinde tasarlanmış, giriş, anayasal sistemler, Cumhuriyet
Senatosu dönemi kadın üyelerin biyografileri ve kadın siyasetçilerin Türk
Bürokrasisine katkılarının değerlendirilmesi ile sonuçlandırılmıştır.    Sonuç olarak,
yapılan araştırmada Cumhuriyet Senatosu’nda görev almış olan 10 adet kadın üye
tespit edilmiştir. Bu üyelerden altı tanesi seçimle dört tanesi ise
cumhurbaşkanınca görevlendirilmişlerdir. 1935’te kadınlara seçme seçilme hakkı
verilerek kadınlar da yönetimde söz sahibi olmaya başlamışlardır. Bu haliyle
Cumhuriyet Senatosu’nda da kadınlar yönetimde yer almışlar ve ülke ile ilgili
kararlarında alınmasında biz de varız demişlerdir.  

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Senatosu, Kamu Bürokrasisi, İktidar, Kadın

Kaynakça

• Akçalı, N. (1989). Siyasi Rejimlerin Sınıflandırılmasının Gelişme Yolunda Ülkeler için Önemi, Ege Üniversitesi BYYO Düşünceler Dergisi, Şubat.
• Akgül Şahin, A. (2008). Türkiye’deki Kadın Milletvekilleri ve Meclisteki Çalışmaları (1935-2002). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Akşin, S. (2009). Ana Çizgileriyle Türkiye’nin Yakın Tarihi, 1789-1980, İmaj yayınları, Ankara.
• Arman, A. (2017) Hürriyet Gazetesi Nermin Abadan Unat ile yapılan söyleşi, 16.04.2017
• Beceren, E ve Kalağan, G., (2007). Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemi: Türkiye’de Uygulanabilirliği Tartışmaları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, s. 17.
• Cumhuriyet Gazetesi. 01.09.1981.
• Cumhuriyet Gazetesi. 07.10.1990.
• Çoker, F. (1998). Türk Parlamento Tarihi Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri (1961-1964), C. 1. Ankara.
• Çoker, F. (1999). Türk Parlamento Tarihi Cumhuriyet Senatosu Üyelerinin Özgeçmişleri (1961-1964), C. 2. Ankara.
• Çufalı, M. (2012). Türk Parlamento Tarihi TBMM VIII. Dönem (1946-1950), C. 3, Ankara.
• Dursun, D. (2012). Siyaset Bilimi, 6. Bsk., Beta yay., İstanbul.
• Fendoğlu, H. T. (2007). Türkiye’nin Demokratik Gelişimi ve Avrupa Birliği, Beyan Yayınları, İstanbul.
• Gazetebosders: http://gazetebosders.com/bahriye-ucok.html
• Gökçimen, S., Yapıcı, H., Kaya, E., Gültemen, D. ve Geçmez, T. (2009) Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler (1935-2009), Ankara.
• Gözler, K. (2012). Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• Küçük, A. (2013). Türkiye’de Günümüze Kadar Tatbik Edilen Hükümet Sistemleri, Yeni Türkiye, 51.
• Lozan Mübadilleri Derneği, http://www.lozanmubadilleri.com/fatma-hikmet-ismen-biyografi,39.html Erişim: 23.05.2018.
• Özbudun, E. (1995). Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Özdemir, A. S. (1959) “Sened-i İttifak”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, İstanbul. ss. 1–12.
• Özgişi, T. (2011). Türk Parlamento Tarihinde Cumhuriyet Senatosunun Yeri. Türkiyat Mecmuası, 21(Güz), 292–323.
• Pantül, M. ve Yalçın B.S., (1982). Türk Parlamento Hukukunda İkinci Meclisler, Cumhuriyet Senatosu Vakfı Yayınları. Ankara.
• Parla, T. (1995). Türkiye’nin Siyasal Rejimi, İletişim Yayınları, s. 67, İstanbul.
• Sencer, M. (1984). 1980’e Kadar Türkiye’de Siyasal ve Anayasal Süreçler, Amme İdaresi Dergisi, Ankara.
• Sencer, M. (1992). Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• Sümer, G. Ç. (1999). Türkiye’de Kadın Milletvekilleri (1935–1991). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Malatya.
• TBMM Albümü, (2010). TBMM Albümü 1920-2010, C. 2, Ankara.
• TBMM Milletvekilleri Mazbataları, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/mazbatalar.arama
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 1004, Fatma Hikmet İşmen.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 135, Hatice Mualla Akarca.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 232, Nimet Zerrin Tüzün.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 441, Adile Ayda.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 471, Aysel Baykal.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı, Sicil No: 96, Nazire Özel (İnanlı) Şahingiray.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı: Sicil No: 1178, Emine Mebrure Aksoley.
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı: Sicil No: 457, Nermin Abadan Unat.
• TBMM Tercüme-i Hal, Sicil No: 320, Bahriye Üçok.
• TBMM Tutanak Dergisi, https://www.tbmm.gov.tr
• TBMM Tercüme-i Hal Kâğıdı; Sicil No: 348, Solmaz Belül.
• Tuncer, E. (2006). Türkiye’de Seçim Uygulamaları/ Sorunları Işığında Temsilde Adalet‐Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği. Anayasa Yargısı, 23, 167–182.
• Türk Kadınlar Birliği: http://www.turkkadinlarbirligi.org/kurumsal/Tarih%C3%A7e Erişim: 28.05.2018.
• Yalçınkaya, A. (2013). “Antik Yunan: Yurttaş ve İktidar”, Siyasi Düşünceler Tarihi, Eskişehir.
• Yazıcı, S. (2011). Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, Türkiye İçin Bir Değerlendirme, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.