TOPSIS VE AHP ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİNİN PERSONEL SEÇİM SÜRECİNE UYGULANMASI

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 186 - 200, 31.08.2022

Mehmet Ada , Hüseyin Çakır

https://doi.org/10.46519/ij3dptdi.1018279

Cited By: 3

Öz

İşletmelerde yönetim faaliyetinin temelini karar verme ve problem çözme süreci oluşturmaktadır. İlkel zamanlardan, günümüze kadar bireyler çeşitli durumlarda karar verme problemiyle karşı karşıya kalmışlardır. Karar verme, alternatifler arasından seçim yapma işidir. Geleneksel kararlarda, karar süreci ile ilgili veriler toplanır ve analiz edilerek sonuç değerlendirmeye gidilir. Ancak günlük hayatta insanların karşılaştıkları durumlar veya sorunlar ile ilgili kararlar genellikle birden fazla ve kendi içinde çelişen kriterlere sahiptir. Bu durum göz önüne alındığında, karara ulaşmak için sezgisel yöntemler kullanılması yetersiz kalmaktadır. Çok yönlü karar verme problemleri hayatın her alanında işletmeler ve/veya organizasyonların karşısına çıkmaktadır. Karar vericiler çoğunlukla birden fazla faktörün ve farklı ölçeklenebilirliğe sahip kriterlerin bulunduğu durumlarda karar vermektedir. Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), karar vericinin sonlu ve sayılabilir yahut sayılamaz sayıda alternatiften oluşan bir küme içinde minimum iki kriter kullanarak yapmış olduğu seçim işlemi olarak tanımlanabilir. Özellikle stratejik seviyede bulunan yöneticilerin karşılaştığı karmaşık karar problemlerde en uygun kararı vermesi için Çok Kriterli Karar Verme süreçlerini işletmesi kolaylıklar sağlayacaktır. Çok kriterli karar verme teknikleri, farklı ölçeklenebilirliğe sahip birden fazla kriter kullanılarak “en uygun” çözüme ulaşmayı hedefleyen yöntemlerden oluşur. Bu çalışmada, iki farklı ÇKKV süreci birlikte işletilerek yöneticinin karar verme ihtiyacını karşılayan bir Karar Destek Sistemi önerilmektedir. Bu kapsamda, AHP (Analytic Hierarcy Process) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) ÇKKV yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Seçim kriterlerinin ağırlıklarının belirlenmesi için AHP yöntemi, belirlenen kriterler ışığında adayların sıralanması için TOPSIS yöntemi kullanılmıştır. Bahsi geçen her iki ÇKKV yöntemi de “Kıyaslanamazlığın dışlandığı tek ölçütlü sentez yaklaşımı” olarak nitelendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karar, KDS, Çok Kriterli Karar Verme, AHP, TOPSIS

APPLICATION OF TOPSIS AND AHP MULTI-CRITERIA DECISION-MAKING METHODS TO THE STAFF SELECTION PROCESS

Öz

Decision making and problem solving process constitute the basis of management activity in businesses. From primitive times until today, individuals have faced the problem of decision making in various situations. Decision making is the job of choosing between alternatives. In traditional decisions, data related to the decision process are collected and analyzed, and results are evaluated. However, decisions about situations or problems that people encounter in their daily lives often have more than one and often conflicting criteria. Considering this situation, using heuristic methods to reach a decision is insufficient. Versatile decision-making problems come across businesses and / or organizations in all areas of life. Decision makers mostly make decisions when there are more than one factor and criteria with different scalability. Multiple Criteria Decision Making (MCDM) can be defined as the decision-making process by using at least two criteria within a set of countably finite or uncountable choices. Especially, it will be convenient for managers at strategic level to operate Multi-Criteria Decision Making processes in order to make the most appropriate decision in complex decision problems. Multi-criteria decision making techniques consist of methods aiming to reach the “best fit” solution by using multiple criteria with different scalability. In this study, a Decision Support System that meets the decision-making needs of the manager by operating two different MCDM processes together is proposed. In this context, AHP (Analytic Hierarcy Process) and TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) MCDM methods were used together. AHP method was used to determine the weights of selection criteria, and TOPSIS method was used to rank the candidates in the light of determined criteria. Both MCDM methods mentioned are described as "single criteria synthesis approach excluding incommensurability".

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, Decision, DSS, Multi-Criteria Decision Making Methods, AHP

Kaynakça

• 1. Laudon, K.C., Laudon, JP., “Management information systems: Managing the digital firm”, Pearson Prentice Hall, New Jersey, 2006.
• 2. Gökçen, H., Yönetim bilgi sistemleri, Palme Yayınevi, Ankara, 2007.
• 3. Mintzberg, H., Westley, F., “Decision making: it’s not what you think”, MIT Sloan Management Review, Vol. 42, Issue 3, Page 89, 2001.
• 4. Soner, S., Önüt, S., “Multi-criteria supplier selection: An ELECTRE-AHP application”, Sigma Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, Vol. 4, Pages 110-120, 2006.
• 5. Kaya, P., İpekçi, Ç.E., Kuruüzüm, A., “Çok kriterli karar verme ile avrupa birliği ve aday ülkelerin yaşam kalitesinin analizi”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Vol. 13, Pages 80-94, 2011.
• 6. Tektaş, A., Hortaçsu, A., “Karar Vermede Etkinliği Artıran Bir Yöntem: Analitik Hiyerarşi Süreci Ve Mağaza Seçimine Uygulanması”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Vol. 18, Issue 209, Pages 52-61, 2003.
• 7. Saaty, T.L., “Decision making with the analytic hierarchy process”, International journal of services sciences, Vol. 1, Issue 1, Pages 83-98, 2008.
• 8. Saaty, T.L., Vargas, L.G., “Models, methods, concepts & applications of the Analytic Hierarchy Process”, Springer, Boston, 2001.
• 9. Gómez, L.M., Bayo, J., García, C.M., Angosto, J., “Decision support in disinfection technologies for treated wastewater reuse”, Journal of Cleaner Production, Vol. 17, Issue 16, Pages 1504-11, 2009.
• 10. Olson, D.L., “Comparison of weights in TOPSIS models”, Mathematical and Computer Modelling, Elsevier, Vol. 40, Issue 7-8, Pages, 721-727, 2004.
• 11. Eroğlu, E., Yıldırım, B.F., Özdemir, M., “Çok kriterli karar vermede ORESTE yöntemi ve personel seçiminde uygulanması”, İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, Vol. 25, Pages 81-95, 2014.
• 12. Koyuncu, O., Özcan, M., “Personel seçim sürecinde analitik hiyerarşi süreci ve TOPSIS yöntemlerinin karşılaştırılması: Otomotiv sektöründe bir uygulama”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Vol. 32, Issue 2, Pages 195-218, 2014.
• 13. Fathi, M.R., Matin, H.Z., Zarchi, M.K., Azizollahi, S., “The application of fuzzy TOPSIS approach to personnel selection for Padir Company, Iran”, Journal of management Research, Vol. 3, Issue 2, Pages 1-14, 2011.
• 14. Kusumawardani, R.P., Agintiara, M., “Application of fuzzy AHP-TOPSIS method for decision making in human resource manager selection process”, Procedia computer sciencei Vol. 72, Pages, 638-46, 2015.
• 15. Sang, X., Liu, X., Qin, J., “An analytical solution to fuzzy TOPSIS and its application in personnel selection for knowledge-intensive enterprise”, Applied Soft Computing, Vol. 30, Pages 190-204, 2015.
• 16. Zhang, S., Liu, S., “A GRA-based intuitionistic fuzzy multi-criteria group decision making method for personnel selection”, Expert Systems with Applications, Vol. 38, Issue 9, Pages 11401, 2011.
• 17. Kelemenis, A., Askounis, D., “A new TOPSIS-based multi-criteria approach to personnel selection”, Expert systems with applications, Vol. 37, Issue 7, Pages 4999-5008, 2010.