Sosyal Bilgilerde Hukuk Okuryazarlığı: Sistematik Literatür Taraması

Year 2022, Volume: 7 Issue: 2, 156 - 170, 02.01.2023

Mehmet Çetin

https://doi.org/10.48067/ijal.1182756

Abstract

Toplumsal yaşamın devamlılığında ve sürdürülebilirliğinde önemli bir yere sahip olan hukuk kurallarının bilinmesi, uygulanması ve hukuk kurallarının bireyler tarafından anlamlandırılması son derece önemlidir. Temel düzeyde hukuk ve hukuka ilişkin kavramların bilinmesi olarak ifade edilen hukuk okuryazarlık kavramı, zaman içerisinde etkin vatandaş olmanın bir parçası olarak hukuk kurallarını anlama, uygulama, yorumlama ve bunları hayatın akışında uygun şekilde kullanabilme becerisine sahip olma şeklinde bir gelişim göstermiştir. Gerçekleştirilen bu çalışmada sosyal bilgiler alanında hukuk okuryazarlığına ilişkin gerçekleştirilen çalışmaların sistematik olarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2018-2022 tarihleri arasında çeşitli veri tabanlarında yayınlanan makaleler ve lisansüstü çalışmalar incelenmiştir. Araştırmada çeşitli anahtar kelimeler ve filtreleme teknikleriyle 64 çalışmaya erişilmiştir. Dâhil edilme ve hariç tutulma kriterleri kapsamında, belirlenen kriterleri sağlamayan 54 çalışma inceleme dışı bırakılmıştır. Hariç bırakılan çalışmalar sonucunda 10 çalışma sistematik incelemeye alınmıştır. Araştırma kapsamında literatürde doğrudan sosyal bilgiler ve hukuk okuryazarlığı alanında gerçekleştirilen çalışma sayılarının oldukça az olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna ek olarak gerçekleştirilen çalışmalarda ortaokul öğrencileriyle gerçekleştirilen çalışma sayısının sadece 1 olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Sosyal Bilgiler, Hukuk Okuryazarlığı, Sistematik Literatür Tarama

Legal Literacy in Social Studies: A Systematic Literature Review

Abstract

It is extremely important for individuals to know, apply and interpret the rules of law, which have an important place in the continuity and sustainability of social life. The concept of legal literacy, which is expressed as knowing law and the concepts of law at the basic level, has developed over time as having the ability to understand, apply, interpret and use the rules of law appropriately in the flow of life as a part of being an active citizen. In this study, it is aimed to systematically examine the studies on legal literacy in the field of social studies. For this purpose, articles and graduate studies published in various databases between 2018 and 2022 were examined. In the research, 64 studies were accessed through various keywords and filtering techniques. 54 studies that did not meet the specified criteria were excluded due to the scope of inclusion and exclusion criteria. As a result of the excluded studies, 10 studies were included in the systematic review. Based on the scope of the research, it was concluded that the number of studies carried out directly in the field of social studies and legal literacy is quite low in literature. In addition, it was seen that there was only one study carried out with secondary school students.

Keywords

Social Studies, Legal Literacy, Systematic Literature Review

References

• Altay, N. (2021). Estonya ile Türkiye sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 262-289. DOI: 10.17679/inuefd.591037
• Aydemir, A. (2021). Sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenme ve öğretim ortamı olarak adalet saraylarının kullanımına yönelik öğretmen adayı görüşlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 665-681. DOI: 10.17240/aibuefd.2021.21.62826-824051
• Barter, F. (2017). Lessons in Legal Literacy: Democratizing Legal Critique as a Means of Resisting Racial Injustice. Law, Culture and the Humanities, 00(0), 1-14.
• Bilder, M. S. (1999). The lost lawyers: Early American legal literates and transatlantic legal culture. Yale JL & Human., 11, 47-117.
• Çelik, Y. (2021). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan bazı becerilerin kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 733-765. DOI: 10.33711/yyuefd.919620
• Çengelci-Köse, T., ve Bursa, S. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığına ilişkin algıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 372-388. DOI: 10.19171/uefad.609049
• Çiftçi, A. (2019). Hukuka Giriş ve vatandaşlık bilgisi demokrasi ve insan hakları. Ankara: Gazikitabevi.
• Güleç, S., ve Hüdavendigar, M.N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alanında okuryazarlık becerisi başlığında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Prof.Dr. Şeref Kara Özel Sayısı, 24-36.
• Gürdoğan-Bayır, Ö. (2021). Sosyal bilgilerde okuryazarlıklar. V. Aktepe, M. Gündüz, N. Kurtdede Fidan ve E. Yalçınkaya (Editörler) İçinde, Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi (ss.46-63). Ankara: Pegem Akademi.
• Kara, H., ve Tangülü, Z. (2021). Türkiye’de öğrenim gören sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi . Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 7(1), 341-359. DOI: 10.31592/aeusbed.834389
• Kitchenham, B. (2004). Procedures for performing systematic reviews. Keele, UK, Keele University, 33(2004), 1-26.
• Korpiola, M. (2019). Legal literacy. M. Korpiola (Ed.). In, World histories of crime, culture and violence, (pp.1-19), İsviçre: Springer.
• Laskarides, A., Kontoyianni, A., Tsiaras, A., & Zoniou, C. (2019). Teaching adolescents civil law: process drama as a tool for achieving legal literacy. Yaratıcı Drama Dergisi, 14(2), 243-261.
• Liu, L. (2017, May). Reflections on the training of university students' legal literacy. In 3rd International Conference on Arts, Design and Contemporary Education (ICADCE 2017) (pp. 777-779). Atlantis Press.
• Oğuz, S. (2013). Hukuk okuryazarlığı. E. Gençtürk ve K. Karatekin (Editörler) İçinde, Sosyal bilgiler için çoklu okuryazarlıklar (ss. 160-176). Ankara: Pegem Akademi.
• Oğuz-Haçat, S. (2019). Sosyal bilgiler ve hukuk. İ. H. Demircioğlu, S. Kaymakcı ve E. Demircioğlu (Editörler) İçinde, Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi araştırmaları el kitabı (ss. 289-305). Ankara: Pegem Akademi.
• Oğuz-Haçat, S., ve Çakmak, M.A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler eğitimi çerçevesinde hukuk okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies (Elektronik), 13(4), 919-940.
• Okoli, C., & Schabram, K. (2010). A Guide to Conducting a Systematic Literature Review of Information Systems Research. Sprouts: Working Papers on Information Systems, 10(26). http://sprouts.aisnet.org/10-26
• Pamuk, A. ve Alabaş, R. (2016). Vatandaşlık ve sosyal bilgiler. D. Dilek (Editör) İçinde, Sosyal bilgiler eğitimi (ss. 333-350). Ankara: Pegem Akademi.
• Snook, B., Luther, K., Eastwood, J., Collins, R., & Evans, S. (2016). Advancing legal literacy: The effect of listenability on the comprehension of interrogation rights. Legal and Criminological Psychology, 21(1), 174-188.
• Sönmez, Ö.F., İrşi, E., Önlen, M. ve Polat, U. (2019). 2018 Ortaokul öğretim programlarının hukuk okuryazarlığı açısından incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 906-928.
• Şan, S. (2019). Etkin Vatandaş Olma Yolunda Okuryazar Olmak: Politik Okuryazarlık ve Hukuk Okuryazarlığı. C. Öztürk, Z. İbrahimoğlu ve G. Yıldırım (Editörler) İçinde, Kuramsal temeller ve güncel tartışmalar ışığında 21. yüzyılda vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi (ss. 219-235). Ankara: Pegem Akademi.
• Şeker, M. (2021). An Investigation into Social Studies Teachers’ Self-Efficacy Perceptions about Basic Skills in the Social Studies Curriculum[Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Temel Becerilere İlişkin Öz-Yeterlik Algılarının İncelenmesi]. Review of International Geographical Education Online, 11(2), 317-334. DOI: 10.33403/rigeo.753880
• Tokdemir, M.A. ve Beldağ, A. (2019). Sosyal bilgilerde okuryazarlıklar. . H. Demircioğlu, S. Kaymakcı ve E. Demircioğlu (Editörler) İçinde, Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi araştırmaları el kitabı (ss. 473-499). Ankara: Pegem Akademi.
• Türk Dil Kurumu (2022). https://sozluk.gov.tr/ adresinden 02.07.2022’de erişilmiştir.
• Ulusoy, A. ve Güven, C. (2020). Sosyal Bilgiler zümre öğretmenler kurullarının öğretim programı’nda yer alan temel becerileri ele alma durumlarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 239-259.
• Xiao, Y., & Watson, M. (2019). Guidance on conducting a systematic literature review. Journal of Planning Education and Research, 39(1), 93–112. https://doi.org/10.1177/0739456X17723971
• Yazıcı, K., ve Erdilmen, Ş. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde hukuk. R. Turan ve K. Ulusoy (Editörler) İçinde, Sosyal bilgilerin temelleri (5. Baskı) (ss. 197-216). Ankara: Pegem Akademi.
• Zariski, A. (2014). Legal literacy: An introduction to legal studies. Kanada: Athabasca University Press.