SERAMİK SANATINDA “PİRİNÇ TANESİ YÖNTEMİ” VE TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 75 - 84, 27.12.2019

Mine Poyraz

https://doi.org/10.22252/ijca.657319

Öz

Pirinç tanesi, seramik bünyede, kesilen küçük deliklerin, şeffaf sır ile sırlanarak, pişirim sonrası porselen benzeri, yarı saydam bir görünüm kazanması ile gerçekleştirilen dekor yöntemidir. Porselen örneklerinde, deseni karakterize eden boşlukların, pirinç tanesine benzer şekil ve boyutta olması sebebi ile yönteme pirinç tanesi denildiği bilinmektedir.
Genellikle Uzak Doğu seramiklerinde görülen yöntemin en erken örneklerine 10.yy’da İran’da Selçuklu dönemi seramiklerinde rastlanmıştır. Selçuklu dönemi örnekleri “Selçuklu Beyazları” İran’da Safavi döneminde yapılan örnekleri “Gambroon Ware” Çin’de yapılan üretimleri ise tekniğe adına veren “Rice Grain Ware” olarak adlandırılmaktadır. Yapılan araştırmada en erken örneklerine 10-12yy’da Selçuklu’da, 16 -19 yy da İran’da 16.-19.yy’da ise Çin’de rastladığımız, pirinç tanesi yöntemi araştırılarak tarihsel süreçte örnekleri ile aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pirinç Tanesi Yöntemi, Porselen, Seramik, Dekor, Ajur

“RICE GRAIN METHOD” AND HISTORICAL DEVELOPMENT IN CERAMIC ART

Öz

Rice grain is an openwork decor method which is made by making porcelain-like, translucent appearance after firing of small holes cut into desired pattern in the size of rice grain by glazing with transparent glaze. Since the voids characterizing the pattern are similar in shape and size to a rice grain, it is known that the method is called rice grain.The earliest ceramic samples of the method, which is generally seen in the Far East ceramics, were found in the Seljuk period ceramics in Iran in the 10th century. Examples of the Seljuk period are called “Seljuk Whites”, ’Gambroon Ware Saf made in Iran during the Safavi period, and“ Rice Grain Ware veren which gives the name of the productions made in China. In this research, the earliest samples were found in the Seljuks in the 10-12th century, in the 16th-19th centuries in Iran and in the 16th-19th centuries in China.

Anahtar Kelimeler

Rice Grain method, Porcelain, Ceramic, Decor, Ajour

Kaynakça

• ALTUNDAĞ, Melahat,(2018). Sıtkı Olçar’ın Yorumuyla Selçuklu Çini Ve Seramikleri, kalemisi, 2018, Cilt 6, Sayı 13, Volume 6, Issue 13. AVŞAR, Lale, AVŞAR, Mezahir (2015). Seramik Sanatı Eğitiminde Selçuklu Seramiğinin Yeri kalemisi,Cilt3,Sayı5,Volume3,Issue5. AYTA, Tülin,(2017). Toprak Sanatlarında Dekoratif Uygulama Yöntemleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. AVŞAR, Lale, AVŞAR, Mezahir ,(2017).Kalıp Kabartmalı Selçuklu Seramikleri, Nadir Kitap. BAŞEĞİT, Yücel,(2008). Türk İslam Seramiklerinin Çağdaş Seramik Sanatına Etki ve Yansımaları, Seramik Ana Sanat Dalı Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Eskişehir. COOPPER, Emmanuel (1989) .A History Of World Pottery, Chilton Book Co; Revised, Subsequent edition Library of Congress Catalaog Number 78-70649. COX,Warren E, (1944). The Book of Pottery and Porcelain Vols.I and II. NewYork . ESİN, Emel. (1980).Selçuklulardan Önceki Proto – Türk ve Türk Keramik Sanatına Dair, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı, sayı: 9- 10, İstanbul,1979 – 1980. FEHERVARİ, Geza (2000). Ceramics of the Islamic World: In the Tareq Rajab Museum. London, New York: I. B.Tauris & Company, Limited. HARTSTONE Eleanor, (1978). Rice Grain Porcelain, Handbook to accompany the H.Nelson Hartstone Collection. HONEY W.Bovyer, (1927)Guide to the later Chinese Porcelain,London, HOBSON, R.L (1907). Notes on an early ‘Persian’ Bowl And ‘Rice Grain’ Wares, Burlington Magazine11. LENZ’S Frank B ,(1920). ‘The World’s Ancient Porcelain Center’, National Geographic 38/5, November. MCWİLLİAMS, Mary,(2013. In Harmony: The Norma Jean Calderwood Collection of Islamic Art, Arthur M. Sackler Museum. Harvard Art Museums. MCWİLLİAMS, Mary (2013. The Norma Jean Calderwood Collection of Islamic Art, Harvard Art Museums. RACKHAM, Bernard, (1959). İslamic Pottery and Italian Maiolica.London. YAROL, Yasemin,(2008). İslam Seramiklerinde Kullanılan Fritli Hamurun İncelenmesi Ve Çağdaş Formlarda Uygulanması, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Seramik AnaSanat Dalı Sanatta Yeterlilik Tezi, İzmir.