Research Article
BibTex RIS Cite

Yumuşak kat düzensizliğinin betonarme yapılar üzerindeki olumsuz etkileri

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 61 - 69
https://doi.org/10.70669/ijedt.1665627

Abstract

Ülkemizde yürürlükte olan deprem yönetmeliğinde yer alan yapısal düzensizliklerin depremde yapıların ağır hasar almalarında, yaşanan can ve mal kayıplarının sayısının yüksek olmasında etkilerinin çok fazla olduğu bilinmektedir. Mimari tasarımcılar ve inşaat sektöründeki uygulama aşamasında yer alan diğer meslek gruplarının yapısal düzensizlikler hakkında bilgi sahibi olması ve depreme dayanıklı yapı tasarımdaki önemlerini kavramaları gerekmektedir. Yapıların tasarım ve uygulama aşamalarını bu bağlamda detaylı olarak takip etmeleri sağlanmalıdır. Çalışmada düşey yapısal düzensizlik türlerinden biri olan yumuşak kat düzensizliği incelenmiştir. Yumuşak kat düzensizliğinin yönetmelikteki tanımı ve hesaplama yöntemi açıklanmıştır. Yumuşak kat düzensizliğine neden olan tasarım faktörleri ve bu yanlış uygulamaların yapıların depreme karşı dayanımına olan etkileri daha önce bu konuda önemli bilgiler içeren kaynaklardan araştırılarak ve eklemeler yapılarak aktarılmıştır. Yumuşak kat düzensizliğine neden olan faktörler ve önlem almak için tercih edilebilir tasarım önerileri detaylı olarak görsellerle tablo haline getirilerek ifade edilmiştir. Düşey düzensizlik türlerinden birisi olan yumuşak kat düzensizliği genellikle zemin katların ticari amaçla kullanımında daha işlevsel hale getirmek için kat yüksekliğinin diğer katlardan fazla olması ya da dolgu duvarlarının zemin katlarda kaldırılması gibi nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Bunun gibi sebeplerle meydana gelen katlar arası rijitlik farkının oluşması depremde katların farklı salınım hareketleri sergilemelerine neden olmaktadır. Çalışmada yapısal düzensizliklerden depremde sıklıkla karşımıza gelen yumuşak kat düzensizliği incelenmiştir. Düşey düzensizlik türü olan bu düzensizlik katlar arası rijitlik düzensizliği olaraktan bilinmektedir. Yumuşak kat düzensizliğinin tanımı, hesaplanması, bu düzensizliğe neden olan tasarım faktörleri, düzensizliğin önlenmesi için uygulanabilir tasarım yaklaşımları analiz edilerek açıklanmıştır. Depreme dayanıklı yapı tasarımı için bu hususta gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

References

  • Abuselidze, G. (2022). Doğrusal analiz yöntemleriyle betonarme çerçeve tipi yapıların yapısal davranışlarının incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
  • Altuntaş, N., İpek, C. (2023). Depreme maruz betonarme yapılarda yumuşak kat düzensizliğinin incelenmesi. Ases Uluslararası Afet Kongresi, Kayseri.
  • Arı, A. C., Korkmaz, S. Z. (2020). Crıterıa affectıng strengthenıng of structures and a crıtıcal dıscussıon regardıng the role of current technologıes ın determınıng the damages caused by earthquakes. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 7(60), 2843–2859. https://doi.org/10.26450/jshsr.2094
  • AUTOCAD V2024, (1982). Computer Aided Design, AutoDesk, California, USA.
  • Avcı, I. (2018). Orta yükseklikteki betonarme binada yumuşak kat düzensizliğinin doğrusal elastik olmayan dinamik analizle araştırılması. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
  • Bayülke, N. (2003). Betonarme yapının dolgu duvarı. Türkiye Mühendislik Haberleri, 4(426), 85-98.
  • Çelebi, O., Beyen, K. (2018). Betonarme binaların depreme karşı davranışında dolgu duvarların ve sönümleyici sistemlerin etkisi. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 9-25.
  • Ertürkmen, D. (2023). Düzensiz geometriye sahip betonarme bir binada değişen zemin sınıfının taban kesme kuvvetleri ve yapısal düzensizlikler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ases II. Uluslararası Afet Kongresi, Kahramanmaraş.
  • Hünük, T. (2006). Betonarme yapılarda depreme dayanıklılığı sağlayan mimari tasarım ölçütlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
  • İnan, T., Korkmaz, K (2012). Düşey doğrultudaki yapı düzensizliklerinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(3):240-248.
  • Nakipoğlu, A. (2018). Katlar arası rijitlik düzensizliği bulunan betonarme yapıların güçlendirilmesi üzerine deneysel bir çalışma. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • Öz, R. (2014). Zayıf kat düzensizliğinin betonarme binaların deprem davranışına kaba incelenmesi. Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
  • Özkaya, E. (2018). Binalarda yumuşak kat oluşumunda dolgu duvarların etkisinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yapı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
  • Özmen, H. B., İnel, M., Bilgin, H. (2007). Betonarme Elemanların Doğrusal Ötesi Davranışlarının Modellenmesi. Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul.
  • Şensoy, E. Z. (2018). Betonarme yapılarda yumuşak kat etkilerinin doğrusal elastik olmayan analizle belirlenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye.
  • TBDY, (2018). Türkiye bina deprem yönetmeliği. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
  • TS500, (2000). Betonarme yapıların tasarım ve yapım kuralları, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
  • Uzunömeroğlu, N. N. (2019). Betonarme yapı tasarımında yapı formu ve kat yüksekliğinin yumuşak kat düzensizliğine etkisi ve maliyet araştırması. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • URL 1: Wordpress, (2020). Yapısal düzensizlikler. https://pngmerkezdotorg.wordpress.com/2020/06/14/yapisal-duzensizlikler adresinden alındı. 28 Şubat 2025 tarihinde erişildi.

ADVERSE EFFECTS OF SOFT STORY IRREGULARITY ON REINFORCED CONCRETE STRUCTURES

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 61 - 69
https://doi.org/10.70669/ijedt.1665627

Abstract

It is known that the structural irregularities in the earthquake regulations in force in our country have a very high impact on the heavy damage of the structures in the earthquake and the high number of loss of life and property losses. As a result of the studies and analyzes carried out in the field after the earthquake, it has been determined that irregular structures have less earthquake resistance and suffer greater damage. Architectural designers and other professional groups involved in the application phase in the construction sector should have knowledge about structural irregularities and understand their importance in earthquake resistant building design. It should be ensured that they follow the design and implementation stages of the buildings in detail in this context. The definition and calculation formulas of structural irregularities are included in the Turkish Building Earthquake Code (TBDY 2018). Designers should avoid irregular building design by investigating these calculations and design factors that cause irregularity. The definition and calculation formulas of structural irregularities are included in the Turkish Building Earthquake Code (TBDY 2018). In this study, soft story irregularity, which is one of the types of vertical structural irregularities, is analyzed. The definition of soft story irregularity in the regulation and calculation method are explained. The design factors that cause soft story irregularity and the effects of these misapplications on the earthquake resistance of the structures have been researched and added to the sources that contain important information on this subject. The factors causing soft storey irregularity and preferable design recommendations for taking precautions are expressed in detail by tabulating with visuals. In this study, soft storey irregularity, which is one of the structural irregularities frequently encountered in earthquakes, was investigated. This irregularity, which is a type of vertical irregularity, is also known as inter-story stiffness irregularity. The definition and calculation of soft story irregularity, design factors that cause this irregularity, and applicable design approaches to prevent irregularity are analyzed and explained. Necessary precautions should be taken in this regard for earthquake resistant building design.

References

  • Abuselidze, G. (2022). Doğrusal analiz yöntemleriyle betonarme çerçeve tipi yapıların yapısal davranışlarının incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
  • Altuntaş, N., İpek, C. (2023). Depreme maruz betonarme yapılarda yumuşak kat düzensizliğinin incelenmesi. Ases Uluslararası Afet Kongresi, Kayseri.
  • Arı, A. C., Korkmaz, S. Z. (2020). Crıterıa affectıng strengthenıng of structures and a crıtıcal dıscussıon regardıng the role of current technologıes ın determınıng the damages caused by earthquakes. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 7(60), 2843–2859. https://doi.org/10.26450/jshsr.2094
  • AUTOCAD V2024, (1982). Computer Aided Design, AutoDesk, California, USA.
  • Avcı, I. (2018). Orta yükseklikteki betonarme binada yumuşak kat düzensizliğinin doğrusal elastik olmayan dinamik analizle araştırılması. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
  • Bayülke, N. (2003). Betonarme yapının dolgu duvarı. Türkiye Mühendislik Haberleri, 4(426), 85-98.
  • Çelebi, O., Beyen, K. (2018). Betonarme binaların depreme karşı davranışında dolgu duvarların ve sönümleyici sistemlerin etkisi. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 9-25.
  • Ertürkmen, D. (2023). Düzensiz geometriye sahip betonarme bir binada değişen zemin sınıfının taban kesme kuvvetleri ve yapısal düzensizlikler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Ases II. Uluslararası Afet Kongresi, Kahramanmaraş.
  • Hünük, T. (2006). Betonarme yapılarda depreme dayanıklılığı sağlayan mimari tasarım ölçütlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
  • İnan, T., Korkmaz, K (2012). Düşey doğrultudaki yapı düzensizliklerinin incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28(3):240-248.
  • Nakipoğlu, A. (2018). Katlar arası rijitlik düzensizliği bulunan betonarme yapıların güçlendirilmesi üzerine deneysel bir çalışma. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
  • Öz, R. (2014). Zayıf kat düzensizliğinin betonarme binaların deprem davranışına kaba incelenmesi. Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Karabük.
  • Özkaya, E. (2018). Binalarda yumuşak kat oluşumunda dolgu duvarların etkisinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı Yapı Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
  • Özmen, H. B., İnel, M., Bilgin, H. (2007). Betonarme Elemanların Doğrusal Ötesi Davranışlarının Modellenmesi. Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul.
  • Şensoy, E. Z. (2018). Betonarme yapılarda yumuşak kat etkilerinin doğrusal elastik olmayan analizle belirlenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye.
  • TBDY, (2018). Türkiye bina deprem yönetmeliği. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ankara.
  • TS500, (2000). Betonarme yapıların tasarım ve yapım kuralları, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
  • Uzunömeroğlu, N. N. (2019). Betonarme yapı tasarımında yapı formu ve kat yüksekliğinin yumuşak kat düzensizliğine etkisi ve maliyet araştırması. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • URL 1: Wordpress, (2020). Yapısal düzensizlikler. https://pngmerkezdotorg.wordpress.com/2020/06/14/yapisal-duzensizlikler adresinden alındı. 28 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
There are 19 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Architecture (Other)
Journal Section Research Paper
Authors

Aslı Akdemir 0000-0002-8950-8745

Tuğba İnan Günaydın 0000-0003-0861-4835

Early Pub Date June 12, 2025
Publication Date
Submission Date March 25, 2025
Acceptance Date May 15, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 7 Issue: 2

Cite

APA Akdemir, A., & İnan Günaydın, T. (2025). Yumuşak kat düzensizliğinin betonarme yapılar üzerindeki olumsuz etkileri. Uluslararası Mühendislik Tasarım Ve Teknoloji Dergisi, 7(2), 61-69. https://doi.org/10.70669/ijedt.1665627