TÜRKİYE’DE ESNAF SİCİL AÇILIŞ-KAPANIŞ İLİŞKİSİ VE ESNAF İŞSİZLİK SİGORTASI İHTİYACI ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2023, , 122 - 132, 15.04.2023

Hakan Özcan

https://doi.org/10.59445/ijephss.1204065

Öz

Sosyal güvenlik, bireylerin ve toplumun temel yapısını oluşturan ailelerin; iş kazaları, meslek hastalıkları, hastalık, ölüm, analık, işsizlik ve ailenin kurulması aşamasında oluşabilecek sosyal ile ekonomik problemlere karşı bireylerin kendilerini korumasıdır. Ülkemizde yürürlükte olan 4A sigortalıları için, İşsizlik sigortası benzeri bir uygulamanın, işletmeyi kapatma durumunda olan esnaf işletmesi için işsiz kaldıkları dönemler için sosyal güvenceyi oluşturulmaya yönelik bir sigortacılık sistemi kurulması hedeflenmiştir. Bu çalışma Türkiye’de esnaf sicil açılış-kapanış ilişkisini ve “Esnaf İşsizlik Sigortası” ihtiyacını incelemek üzere yapılmıştır. Ülkemizde yürürlükte olan işsizlik sigortasına benzeyen bir sistem, işyerini kapatmak zorunda kalan esnaflar için de uygulamaya konulmuştur. Çalışmada Türkiye’de 2005-2021 dönemi esnaf açılış ve kapanış sayıları arasındaki ilişki incelenerek esnaf işsizlik sigortasına olan ihtiyaç durumunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonucunda 2005-2017 yılları arasında esnaf; tecil, tadil ve terkin işlemleri arasında anlamalı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Bu durumun özellikle 2005,2006,2015,2016 ve 2017 yıllarındaki ortalamanın çok üzerindeki işlemlerden kaynaklandığı düşülmektedir. Ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik pek çok kriz esnafın ticari hayatını yakından ilgilendirmektedir. Açılan ve kapanan esnaf sayıları arasında anlanmalı bir ilişki bulunmasa dahi; esnafın işletmesini kapattığı dönemler için işsizlik sigortası önemli bir can simidi olacaktır. İşsizlik ödeneği esnafın zor günlerini daha kolay atlatmasına destek olacak ve yeni bir iş kurabilmesi için kendisini cesaretlendirebilecektir. Ekonomik ve sosyal sorunların yaşandığı dönemlerde, Devlet’in sağlayacağı mali destek; uygulamanın etkin kullanımı ve devamlılığına büyük katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

İŞSİZLİK, ESNAF, SİGORTA

THE RELATIONSHIP OPENING-CLOSING THE TRADESMAN REGISTRY IN TURKEY AND A STUDY ON THE NEED FOR UNEMPLOYMENT INSURANCE

Öz

Sosyal güvenlik, bireylerin ve toplumun temel yapısını oluşturan ailelerin; iş kazaları, meslek hastalıkları, hastalık, ölüm, analık, işsizlik ve ailenin kurulması aşamasında oluşabilecek sosyal ile ekonomik problemlere karşı bireylerin kendilerini korumasıdır. Ülkemizde yürürlükte olan 4A sigortalıları için, İşsizlik sigortası benzeri bir uygulamanın, işletmeyi kapatma durumunda olan esnaf işletmesi için işsiz kaldıkları dönemler için sosyal güvenceyi oluşturulmaya yönelik bir sigortacılık sistemi kurulması hedeflenmiştir. Bu çalışma Türkiye’de esnaf sicil açılış-kapanış ilişkisini ve “Esnaf İşsizlik Sigortası” ihtiyacını incelemek üzere yapılmıştır. Ülkemizde yürürlükte olan işsizlik sigortasına benzeyen bir sistem, işyerini kapatmak zorunda kalan esnaflar için de uygulamaya konulmuştur. Çalışmada Türkiye’de 2005-2021 dönemi esnaf açılış ve kapanış sayıları arasındaki ilişki incelenerek esnaf işsizlik sigortasına olan ihtiyaç durumunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonucunda 2005-2017 yılları arasında esnaf; tecil, tadil ve terkin işlemleri arasında anlamalı bir ilişkiye rastlanılmamıştır. Bu durumun özellikle 2005,2006,2015,2016 ve 2017 yıllarındaki ortalamanın çok üzerindeki işlemlerden kaynaklandığı düşülmektedir. Ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik pek çok kriz esnafın ticari hayatını yakından ilgilendirmektedir. Açılan ve kapanan esnaf sayıları arasında anlanmalı bir ilişki bulunmasa dahi; esnafın işletmesini kapattığı dönemler için işsizlik sigortası önemli bir can simidi olacaktır. İşsizlik ödeneği esnafın zor günlerini daha kolay atlatmasına destek olacak ve yeni bir iş kurabilmesi için kendisini cesaretlendirebilecektir. Ekonomik ve sosyal sorunların yaşandığı dönemlerde, Devlet’in sağlayacağı mali destek; uygulamanın etkin kullanımı ve devamlılığına büyük katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

SİGORTA, ESNAF, İŞSİZLİK

Kaynakça

• Acınan, H. (2005). Sigortanın Temel Prensipleri. Güneş Sigorta Yayınları. İstanbul.
• Ahilik Sandığı Kanunu. (2017). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4447.pdf , 20.02.2023
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Sakarya Yayıncılık. Sakarya.
• Arseven, H. (1987). Sigortanın tarihçesi ve geri kalmışlığımızın sebepleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 43(1-4), 415-431
• Dilik, S. (1992). Sosyal Güvenlik. Yükseköğretim Kurulu Matbaası. Ankara.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Yaklaşım, Yöntem ve Teknikler. Anı Yayıncılık. Ankara
• Erdoğan, Z. (2004). Sosyal Güvenlik Nedir? http://www.iscikonseyi.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1501 , 20.02.2023
• Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu (2005). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/06/20050621-1.htm 20.02.2023
• Esnaf ve Sanatkârlar Sicili Yönetmeliği. (2018). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181214-2.htm , 20.02.2023
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. Ankara.
• Güvercin, C. H. (2004). Sosyal Güvenlik Kavramı ve Türkiye’de Sosyal Güvenliğin Tarihçesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2(57), 90-93.
• Güzel, A., Okur, A. R., & Caniklioğlu, N. (2016). Sosyal Güvenlik Hukuku (16 b.). Beta Yayıncılık. İstanbul.
• İş Yasası. (1936). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/3330.pdf , 20.02.2023
• İşsizlik Sigortası Kanunu. (1999) https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4447.pdf , 20.02.2023
• Kaptan, R. (2021) Türkiye'de işsizlik sigortası uygulamaları ve sistemin sürdürülebilirliği, Yalova Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Özel Hukuk Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Yalova.
• Metin, T., Baylan, M. & Günalan, M. (2022). Esnafların Ahilik Sandığı Uygulamasına Karşı Tutumları: Kahramanmaraş Örneği. Journal Of Economics And Research , 3 (1) , 38-54 . Doı: 10.53280/Jer.1080047
• Öner, İ. (2006). Türkiye'de İşsizlik Sigortası ve İşsizlik Sigortası Fonu: Kuruluşu Gelişimi ve Denetimi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bankacılık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Özağaçkaya, M (2017). Ahilik ve sosyal hizmet, Yalova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı, Sosyal Hizmet Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Yalova
• Özdamar, M., Çakar, E., & Göktaş, M. (2011). Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Emeklilik ve Primsiz Rejim. Yaklaşım Yayıncılık. Ankara.
• Özdemir, M. Ç. (2018). İradi İşsizlik. Sakarya Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Seçme Yazılar II, 113-150.
• Özsungur, F. (2014). Ticaret sicili müdürlüklerinin resmî kurumlara bildirim yükümlülükleri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 63, 623-642.
• Patton, M.Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. Sage Publishing.London.
• Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu. (2006). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5502-20140910.pdf , 20.02.2023
• Tesk Resmi İstatistikleri. https://www.tesk.org.tr/view/mevzuat/liste.php?Guid=902743d2-11e2-11ea-9eaf-000c29b32a85, 20.02.2023
• Tuncay, A. C., & Ekmekçi, Ö. (2012). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. Beta Yayınevi. İstanbul.
• Turbay, M. (2022). İşsizlik Sigortası ve Türkiye'de İşsizlik Sigortası Uygulamasının Gelişimine Yönelik İnceleme, Düzce Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sigortacılık Bilim Dalı, Yüksel Lisans Tezi, Düzce
• Yayla, Ş. (2019). Sigortacılık ve Türkiye’de Sigorta Sektörünün Durumu, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl:24, Sayı:94, ss.107-125
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Ankara.
• Yılmaz, H. (2022) Ahilik (İşsizlik) Sigortasının Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde (KOBİ) Mali ve Sosyal Boyutunun İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma, İstanbul Okan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Muhasebe ve Denetim Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Zaim, S. (1968). Çalışma Ekonomisi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları. İstanbul.