Enflasyonist Ortamda Yabancı Sermayeli Mevduat Bankalarının Öz Sermaye Kârlılığına Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 61 - 80, 15.01.2025

Ersan Özgür

https://doi.org/10.59445/ijephss.1594998

Öz

Türkiye’de mevcut faaliyette bulunan yabancı sermayeli mevduat bankaları 2022 yılı itibariyle bankacılık sektöründe toplam aktifler yönünden %20 paya ulaşmış bulunmaktadır. Bu çalışma ile yabancı sermayeli bankaların enflasyonist ortamda öz sermaye kârlılıklarını etkileyen faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Panel veri analizi uygulanması gerçekleştirilen çalışmada bağımlı değişken olarak Net Kâr / Öz Sermaye oranı kullanılmıştır. Çalışmaya göre; bir dışsal değişken olarak enflasyon oranının öz sermaye kârlılığına pozitif etkisinin olduğu ve enflasyon arttıkça öz sermaye kârlılığının da arttığı, 2017 yılında başlayan ve takip eden yıllarda hızla artan yüksek enflasyonlu dönemde ise enflasyonun öz sermaye kârlılığı ile istatistiki olarak anlamlı bir ilişkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen analiz sonuçları değerlendirildiğinde ise, modelin anlamlı ve bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni açıklama gücünün %53.98 oranında olduğu ortaya çıkmıştır. Bağımsız değişkenlerden FGEL ve ENF %1 anlamlılık düzeyinde öz sermaye kârlılığı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı pozitif etkiye sahip iken, FGİD %1 anlamlılık düzeyinde öz sermaye kârlılığı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı negatif etkiye sahiptir. Bu çalışma ile enflasyon düzeyinin bankaların öz sermaye kârlılığını nasıl etkilediği, enflasyonun istikrarlı olduğu dönemle yüksek seyrettiği dönem arasında farklılık bulunup bulunmadığı ile seçilen faktörlerin kârlılığa ne miktarda ve hangi yönde etkide bulunduğu hususunda literatüre katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı Sermayeli Bankalar, Öz Sermaye Kârlılığı, Panel Veri Analizi.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Çalışma, kamusal, özel, ticari nitelikte ya da kâr amacı gütmeyen herhangi bir kurumdan destek alınmadan hazırlanmıştır.

Determination of Factors Affecting Profitability of Equity Capital of Foreign Capital Deposit Banks in an Inflationist Environment

Öz

As of 2022, foreign-capital deposit banks operating in Türkiye have reached a 20% share in the banking sector in terms of total assets. In this study, it is aimed to determine the factors affecting the return on equity of foreign-capital deposit banks in the inflationary environment. In the study, where panel data analysis was applied, Net Profit / Equity ratio was used as the dependent variable. According to the study; it has been concluded that the inflation rate as an external variable has a positive effect on the return on equity and that the return on equity increases as inflation increases, but during the period of high inflation that started in 2017 and increased rapidly in the following years, inflation rate did not have a statistically significant relationship with return on equity. When the results of the analysis were evaluated, it was revealed that the explanatory power of the model and independent variables was 53.98%. While the independent variables, FGEL and ENF have a statistically significant positive effect on return on equity at the 1% significance level, FGID has a statistically significant negative effect on return on equity at the 1% significance level. It is evaluated that this study will contribute to the literature on how the inflation level affects banks' equity profitability, whether there is a difference or not between the period when inflation is stable compared to the period when it is high, and to which amount and in what direction the selected factors affect profitability.

Anahtar Kelimeler

Foreign Capital Banks, Return On Equity, Panel Data Analysis

Etik Beyan

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Destekleyen Kurum

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

Kaynakça

• Athanasoglou, P., Brissimis, S., and Delis, M. (2008). Bank-Specific, Industry-Specific and Macroeconomic
• Determinants of Bank Profitability. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 121-136.
• Ata, A. (2009). Kriz Sonrası Türkiye’de Mevduat Bankaları Kârlılığına Etki Eden Faktörler. İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 137-151.
• Atasoy, H. (2007). Türk Bankacılık Sektöründe Gelir Gider Analizi̇ ve Karlılık Performansının Belı̇rleyı̇cı̇lerı̇, [Yayınlanmamış Uzmanlık Yeterlilik Tezi], Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yayınları, Ankara.
• Aydın, Y. (2019). Türk bankacılık sektöründe kârlılığı etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 181-189.
• Çınar, M. (2022). Panel Veri Ekonometrisi Stata ve EViews Uygulamalı, Bursa: Ekin Basım Yayın
• Delikanlı, İ.U. (2018). Bankacılık ve Sigortacılığa Giriş, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Demirel, B. L., Koçyiğit, S. Ç., ve Kevser, M. (2021). Makroekonomik değişkenler ve içsel faktörler ile bankaların finansal performansı arasındaki ilişki: Türkiye için ampirik bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 598-611.
• Demirhan, D. (2010). Türkiye’deki Mevduat Bankalarının Finansal Yapıya İlişkin Kararlarının Kârlılığa Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45, 157-168.
• Demirgüç-Kunt, A. ve Huizinga H. (1999). Ticari Banka Faiz Marjları ve Kârlılığının Belirleyicileri: Bazı Uluslararası Kanıtlar. Dünya Bankası Ekonomi İncelemesi, 13(2), 379–408, https://doi.org/10.1093/wber/13.2.379
• Gökbulut, R. İ. (2009). Hissedar Değeri ile Finansal Performans Ölçütleri Arasındaki İlişki ve İMKB Üzerine Bir Araştırma, [Yayımlanmamış Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gujarati, D. N.(2003). Basic Econometrics, New York: McGraw-Hill
• Güneş, N. (2015). Banka kârlılığının belirleyicileri: 2002-2012 dönemi Türk mevduat bankaları üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 265–282.
• Güriş, S. (2015), Panel Veri Modelleri, İstanbul:.Der Yayınları
• Hoffmann, P. S. (2011). Determinants of the Profitability of the US Banking Industry. International Journal of Business and Social Science, 2(22), 255-269.
• Kantar, M.A. ve Öndeş, T. (2022). Enflasyonun İşletmelerin Finansal Faaliyetlerine ve Finansal Oranlarına Etkisinin Teorik Çerçevesi. Global Journal of Economics and Business Studies, 11(21), 39-47.
• Kasım, M. (2019). İslam İşbirliği Teşkilatı ülkelerinde sermaye piyasalarının gelişmişliğini etkileyen faktörlerin panel veri analizi ile incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Süleyman Demirel Üniversitesi/Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Kaya, Y.T. (2002). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri 1997-2000. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, MSPD Çalışma Raporları :2002/1.Ankara
• Kocaman, B.E., Hazar, A. ve Babuşçu, Ş. (2018). Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Kredilerin Yapılandırılmasının Banka Karlılığı Üzerine Etkileri. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi. 3(3), 226-242.
• Koyuncu C. ve Şahan, D., (2011). Türkiye’de Yabancı Bankaların Varlığının Yatırım ve GSMH Üzerindeki Etkisinin Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 259-270
• Kurt, D. (2023). Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Belirleyen Faktörlerin Panel Veri Analizi, [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Saldanlı, A.ve Aydın M. (2016). Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Faktörlerin Panel Veri Analizi İle İncelenmesi, Türkiye Örneği. Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, 24, 1-9.
• Sarıtaş, H., Uyar, S.G.K. ve Gökçe, A. (2016). Banka kârlılığı ile finansal oranlar ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin sistem dinamik panel veri modeli ile analizi: Türkiye araştırması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 11(1), 87–108.
• Taşkın, F.D., (2011). Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler, Ege Akademik Bakış,11/(2), 289 – 298
• Tatoğlu, F.Y. (2013). İleri panel veri analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tatoğlu, F.Y. (2020). Panel veri analizi. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Ders Notları. http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/ekonometri_ue/panelverianalizi.pdf, 10 Ocak 2021 tarihinde alınmıştır
• Tunay, K. B., ve Silpar, A. M. (2006). Türk Ticari Bankacılık Sektöründe Karlılığa Dayalı Performans Analizi-I. TBB Araştırma Tebliğleri Serisi 1. Ankara
• Türkiye Bankalar Birliği. (2023). Türkiye'de bankacılık sistemi seçilmiş rasyolar 2002-2012. Rapor Kodu: YT05. İstanbul
• Türkiye Bankalar Birliği (2005) Türkiye’de Yabancı Bankalar, Bankacılar Dergisi, 52, 3-9
• Türkiye Bankalar Birliği (2023). Türkiye'de bankacılık sistemi seçilmiş rasyolar 2012-2022. Rapor Kodu: YT05. İstanbul
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2018) On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Enflasyonla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu Yayın No: KB: 3017 - ÖİK: 798
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). İstatistik Veri Portalı, https://data.tuik.gov.tr/ 25 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır
• Trujillo‐Ponce, A. (2013). What Determines The Profitability of Banks Evidence from Spain. Accounting & Finance, 53(2), 561-586
• Wooldridge, J. M. (2012), Introductory Econometrics: A Modern Approach, South-Western: Cengage Learning.