Ayvacık İlçesi El Sanatı Üretimlerinin Sürdürülebilirliğinin Sağlanmasına Yönelik Öneriler

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1 - 17, 02.07.2025

Aslı Aksoy , Çiğdem Özkan

https://doi.org/10.59445/ijephss.1669609

Abstract

Kültürel kimliğin taşıyıcı ve yansıtıcısı, etnografyanın ve genel anlamda kültür tarihinin bir parçası olan el sanatları, endüstri devrimi sonrasında ve günümüzün küreselleşme eğilimleriyle birlikte, ülkemizde de sürdürülebilirliğini giderek yitirmektedir. Bu çalışmanın amacı, Çanakkale ili Ayvacık ilçesine bağlı Köy’lerde sürdürülen el sanatı üretimlerinin tanımlanması ve bölgeye özgü turistik ürün potansiyelinin belirlenmesiyle ülkemizin kültürel mirasının sürdürülebilirliğine katkı sunmaktır. Ayvacık ilçesinde sürdürülen turistik el sanatı üretimleri ile ilgili veriler, yörenin el sanatları üreticileri ile görüşmeler yapılarak, alan araştırması yöntemi ile derlenmiştir. Elde edilen veriler, döküman incelemesi ile desteklenerek betimsel analiz tekniği ile analiz edilmişlerdir. Araştırma sonucunda, yörede halen iç ve dış pazara yönelik üretimi sürdürülen Yörük halı-kilim dokumaları, Babakale bıçakları, Tamış Köy ’ünde sarma tekniğiyle ve Ahmetçe Köyü’nde de hesap işi teknikleriyle tekstiller üzerine dekoratif amaçlı yapılan nakış işlerinin turistik anlamda değerlendirilebilecek el sanatları ürünleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayvacık halı ve kilim dokumalarının yörede kurulu kooperatiflerin kapanmasıyla başlıca pazarlarını yitirerek tükenme noktasına geldikleri görülmektedir. Ahmetçe Köy ’ünde yapılan hesap işi nakışlar ve Tamış Köy ’ünde mendiller üzerine uygulanan sarma işleri günümüzde turistik sektöre hizmet eden küçük el sanatı üretimleridir. 19. Yüzyıldan itibaren üretilen Babakale bıçaklarının ise günümüzdeki tek ustası Doğan Tosun’dur. Geçmişte dış pazarda rağbet gören Babakale bıçakları günümüzde arz talebi karşılayamadığı için sadece internet üzerinden kurulan siteler aracılığıyla yurt içine siparişle çalışılmaktadır.

Keywords

Geleneksel el sanatları , turistik el sanatları , sürdürülebilir turizm , ayvacık

Ethical Statement

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur. Çalışmaya dair Etik Kurul Raporu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurul Komisyonu tarafından 21.03.2025 tarih ve 13/80 sayılı karar ile alınmıştır.

Supporting Institution

Çalışma, kamusal, özel, ticari nitelikte ya da kâr amacı gütmeyen herhangi bir kurumdan destek alınmadan hazırlanmıştır.

Suggestions For Ensuring The Sustainability Of Handicraft Production in Ayvacık District

Abstract

The aim of this study is to contribute to the sustainability of our country's cultural heritage by defining the handicraft productions carried out in the villages of Ayvacık district of Çanakkale province and determining the touristic product potential specific to the region. Data on touristic handicraft productions carried out in Ayvacık district were compiled by field research method by interviewing the handicraft producers of the region. The obtained data were analyzed by supporting with document review technique. As a result of the research, it was concluded that Yörük carpet-rug weavings, Babakale knives, embroidery works made for decorative purposes on textiles with wrapping technique in Tamış village and with counting technique in Ahmetçe village, which are still produced for domestic and foreign markets in the region, are handicraft products that can be evaluated in a touristic sense. It is seen that Ayvacık carpet and kilim weavings have lost their main markets and are on the verge of extinction with the closure of cooperatives established in the region. The calculating embroidery made in Ahmetçe village and the wrapping work applied on handkerchiefs in Tamış village are small handicraft productions that serve the touristic sector today. The only master of Babakale knives produced since the 19th century is Doğan Tosun. Babakale knives, which were popular in foreign markets in the past, are now only produced by ordering domestically through websites established on the internet because supply cannot meet demand.

Keywords

traditional handcraft , touristic handcraft , sustainable tourism , ayvacık

Ethical Statement

It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited. The Ethics Committee Report regarding the study was taken by Çanakkale Onsekiz Mart University, Social and Human Sciences Ethics Committee Commission with the decision numbered 13/80 and dated 21.03.2025.

Supporting Institution

This research received no specific grant from any funding agency in the public, commercial, or not-for-profit sectors.

References

• Altıntaş, K.M. (2016). Kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel Türk el sanatkarlarının karşı karşıya bulunduğu ticari sorunların analizi. Bilig, 77, 157-182.
• Arı, Y. (2014). Coğrafyada saha öğretimi ve saha araştırmaları, Y. Arı ve İ. Kaya (Ed.), Coğrafya Araştırma Yöntemleri, içinde (ss.303-317), Coğrafyacılar Derneği.
• Akpulat, N. A. & Polat Üzümcü, T. (2020). Geleneksel Türk el sanatlarının yaratıcı turizm kapsamında değerlendirilmesi: Ödemiş yerel halkının bakış açısı. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(51), 584-597.
• Aksoy, A. & Özkan, Ç. (2024). Çanakkale-Ayvacık halılarının güncel sorunları ve kültürel miras turizmi bağlamında sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik öneriler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 289-306.
• Belber, B. G. & Duman, D. (2023). Sürdürülebilir turizmde geleneksel el sanatları ürünlerinin rolü ve önemi: Hatay İl’inde bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1): 31-48.
• Buschfeld D, Dilger B & Heb LS. (2011). Identification of Future Skills Needs in Micro and Craft (Type) Enterprises up to 2020. Final Report. Germany: Wilke, Maack und Partner.
• Can, M. (2013). Geleneksel Türk el sanatlarının turizme ve ekonomiye katkısı. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5 (2), 259-266.
• Çelik, S., & Toprak, L. S. ( 2018). Şırnak geleneksel el sanatlarının turistik ürün olarak değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5): 687–692.
• Dönmez, Y. , Kocakaya. E. (2022). Kültür turizmi kapsamında geleneksel el sanatlarının turizme olan etkileri: Amasra örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 103-121.
• Ekici, S.U. & Avcıkurt, C. (2023). Balıkesir somut olmayan kültürel miras unsurlarından el sanatlarının kırsal turizm kapsamında değerlendirilmesi. ROMAYA/Researches on Multidisiplinary Aproaches, 3(1): 35-49.
• Fırat, M., Aksoy Karadeniz, A. & Gözükızıl, Ö. (2014). Çanakkale el sanatları. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları No: 114.
• Gormsen, E. (1990). Kunsthandwerk in der dritten welt unter dem einfluss des tourismus. Geographische Rundschau, 42 (1): 42-47.
• Gormsen, E. (1992). Mexıko - Das Bedeutendste Tourıstenzıel Der Tropen. In: Mexiko heute : Politik, Wirtschaft, Kultur, (Ed. Dietrich Briesemeister; Klaus Zimmermann). (ss. 221-250) Frankfurt: Veröffentlichungen des Ibero-Amerikanischen Instituts Preußischer Kulturbesitz. ISBN 3-89354-543-3.
• Kara, T. & Atasoy, E. (2018). Eğitim coğrafyası perspektifinden Çanakkale İl’i, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Dergisi, 22(2), 1233-1257.
• Köşker, H. & Karacaoğlu, S. (2019). Turizm bağlamında geleneksel Türk el sanatı lületaşı işlemeciliğinin değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 991-1014.
• Mukherjee, S., Mukherjee, M. & Bhattacharya, S. (2016). Exploring the potentials of handicraft as a promotional tool for West Bengal tourism. PARIPEX-Indian Journal of Research, 5(1), 239-244.
• Mustafa, M. (2011), Potential of sustaining handicrafts as a tourism product in Jordan. International Journal of Business and Social Science, 2(2), 145-152.
• Oyekunle, O.A. & Sirayi M. (2018). The role of creative industries as a driver for a sustainable economy: A case of South Africa. Creative Industries Journal, 11(3): 225-244.
• Özdemir, M. (2023). El sanatlarında sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm örnekleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (141): 17-33.
• Soysaldı, A. (2021, Ekim 21-24). Kıbrıs el sanatları ve etnografyası sözlü bildiri. 9. Uluslararası Türk kültürü kongresi, Yurt dışı Türk kültür varlıkları, Ankara.
• The South African Craft Industry Report (CIGS). (1998). Report to The Department of Arts,Culture, Science and Technology. https://www.gov.za/sites/default/files/gcis_document/201409/cigs0.pdf
• United Nations Industrial Development Organisation (UNWTO). (2009). Creative Industries and Micro & Small-Scale Enterprise Development A Contribution to Poverty Alleviation. Project XP/RAS/05/002. UNIDO: Austria.
• United Nations World Tourism Organization (UNWTO). (2018). Tourism and handicraft: a report on the international conference on tourism and handicrafts. World Tourism Organization, Madrid, Spain. Upadhyay, P. (2020). Promoting employment and preserving cultural heritage: A study of handicraft products tourism in Pokhara, Nepal. Journal of Tourism & Adventure, 3(1): 1-19.
• Wang, Y., Alli, H. & Ishak, S.M. (2023). Sustainable Tourism Souvenirs: Fostering Cultural Heritage Preservation Through Local Handicraft Product. Journal of Tourism, Hospitality and Environment Management (Jthem), 8 (34): 45-53.