İşitme Kayıplı Çocukların Eğitim Kurumlarının İç Mekan Tasarım Ölçütlerinin Belirlenmesi: İÇEM Alan Çalışması

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 290 - 322, 20.09.2025

Mert Can Ekiz , Didem Erten Bilgiç

Abstract

İşitme engeli, bireyin gelişimini, sosyal çevresi ile uyumunu ve özellikle iletişim becerilerini yeterince yerine getirememesine neden olan hafif dereceden çok ileri dereceye kadar değişebilen işitme yetersizliği durumdur. İşitme kaybı olan çocukların erken dönemde okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi, okuma yazma eğitimi ve sonrasında işitme kaybı olan çocuklar ile işitme kaybı olmayan yaşıtları arasındaki farkın azaltılması için sağlanan eğitimin içeriği ve eğitim ortamının eğitim içeriğini desteklemesi önemlidir. Eğitim kurumlarının evrensel bir tasarıma sahip olması, işitme kayıplı çocuklar ile işiten çocuklar arasında kaynaştırma eğitim yapılarak işitme kayıplı çocukların eğitimlerinin desteklenmesi ve erken yaşta doğru bir eğitim ile eğitim hayatına kazandırılması iç mekan tasarımlarının içeriği ile ilişkilidir. Kurumların iç mekanlarının doğru ve amacına uygun olacak şekilde tasarlanması, işitme kayıplı çocukların eğitim sürecinde eksiksiz ve doğru bir şekilde eğitim almasını desteklemektedir. Bu çalışma kapsamı, işitme kayıplı çocukların eğitim kurumları iç mekan tasarım ölçütlerinin belirlenmesi ve İşitme Engelli Çocuklar Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi’nde (İÇEM) yapılan alan çalışmasından oluşmaktadır. Çalışmanın yönteminde ilk aşama işitme kayıplı çocuklar ve eğitimleri, mekanda işitsel algı, görsel algı, dokunsal algı üzerine alanyazın araştırması yapılmasıdır. Alan çalışması kısmını, İÇEM’de iç mekanın fotoğraflandırılması, Sınıf(lar)ın rölövelerinin alınarak plan/kesit çizimlerinin yapılması, mekanı kullanan öğretmen ve öğrencilerin gözlenmesi ve eğitmenlere mekana ilişkin mekan algısı kapsamında hazırlanan anketin uygulanması şeklindedir. Veri toplama aracı, fotoğraf ve video analizi, görüşme soruları ve gözlemdir. Verilerin analizi sonucunda; işitme kayıplı çocukların eğitim sürecinde karşılaştığı zorlukları anlamak ve bu zorlukların üstesinden gelmek için iç mekan tasarımında ideal ortamı sağlayacak ölçütler tespit edilmiştir. Literatürde işitme kayıplı çocukların eğitim mekanlarının tasarım ölçütlerine yönelik sınırlı bilgi bulunması, bu araştırmanın önemini arttırmakta ve alanyazına yeni bilgiler kazandırarak işitme kayıplı öğrencilerin eğitim mekanları tasarımı konusunda katkı sunmaktadır.

Keywords

İç Mekan Tasarımı , İÇEM , Eğitim Mekanı , İşitme Kayıplı Çocuklar

Determınıng Desıgn Crıterıa for Educatıonal Spaces of Chıldren Wıth Hearıng Loss: A Case Study of İÇEM

Abstract

Hearing impairment is a condition that varies from mild to profound hearing loss, preventing individuals from fully developing their communication skills, adapting to their social environment, and performing adequately in various aspects of life. Developing early literacy skills in children with hearing loss, providing appropriate reading and writing education, and ensuring that the educational content and environment support their learning are crucial to reducing the gap between children with and without hearing loss.

It is important for educational institutions to adopt a universal design approach to facilitate inclusive education, allowing children with hearing loss to receive education alongside their hearing peers. Providing appropriate early education and designing learning environments to support educational content are key factors in integrating children with hearing loss into the education system. Well-designed interior spaces in educational institutions help ensure that children with hearing impairments receive accurate and comprehensive education.

This study focuses on determining the interior design criteria of educational institutions for children with hearing loss, based on field research conducted at the Educational, Research, and Application Center for Hearing-Impaired Children (İÇEM). The methodology consists of a literature review on hearing-impaired children, their education, and sensory perception in space (auditory, visual, and tactile perception). The field study includes photographing the interior of İÇEM, taking measurements of the classrooms to create plan and section drawings, observing teachers and students using the space, and conducting a survey with educators regarding their spatial perception of the environment.

The data collection methods include photo and video analysis, interview questions, and observation. Through data analysis, design criteria have been identified to create an ideal environment that addresses the challenges faced by children with hearing loss in their educational process. Since there is limited information in the literature regarding the design criteria of educational spaces for hearing-impaired children, this research holds significant value. By contributing new insights to the field, it aims to enhance the design of educational environments for students with hearing impairments.

Keywords

Interior Design , İÇEM , Educational Space , Children with Hearing Loss

References

• Adrian, M., & Adrian, A. R. (2009). School design with acoustics in mind. The ASHA Leader, 14(10), 5–6. https://doi.org/10.1044/leader.FTR7.14102009.5
• Akarsu, F. (1984). Piaget'ye göre çocukta mekân kavramının gelişimi. Mimarlık Dergisi, 22(9), 31-33. Anadolu Üniversitesi, İşitme Engelli Çocuklar Eğitim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (İÇEM). 10 Ekim 2024 tarihinde https://icem.anadolu.edu.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Aslan, F., Aslan, E., & Atik, A. (2015). İç mekanda algı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 5(11).
• Aydın, A. (2016). Eğitim psikolojisi (14. bs.). Pegem Akademi Yayıncılık. ISBN: 978-605-5885-09-0
• Bayazıt, N. T. & Aşıcigil, M. (2007, Temmuz). Sağlıklı ve yaşanabilir çevreler için akustiğin önemi. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi. [Sözel bildiri]. VIII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, İzmir.
• Beer, J., Kronenberger, W. G., Castellanos, I., Colson, B. G., Henning, S. C., & Pisoni, D. B. (2014). Executive functioning skills in preschool-age children with cochlear implants. Journal of speech, language, and hearing research : JSLHR, 57(4), 1521–1534. https://doi.org/10.1044/2014_JSLHR-H-13-0054
• Ceylan, S., 2008. Anaokullarında Kullanılan Mobilyalar. D.P.Ü. Simav Teknik Eğitim Fakültesi, [Lisans Tezi, Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Bölümü]
• Cromwell. (2023, Mart). DeafSpace design. 17 Haziran 2025 tarihinde https://cromwell.com/2023/03/23/deafspace-design/ adresinden erişilmiştir.
• Dudek, M. (2007). A design manual schools and kindergartens. Berlin: Birkhäuser Verlag AG. ISBN: 978-3-7643-7053-4
• Erten Bilgiç, D. & Keskin, E. (2021). Çocuk kütüphanelerinin okul öncesi çocukların görsel algı gelişimine uygun tasarlanması. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), 370-400.
• Erten Bilgiç, D. & Surur, A. S. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan eğitim sistemlerinin mekân biçimlenişine etkisi ve Reggio Emilia eğitim sisteminin mekân tasarımı üzerine denemeler. Megaron, 1, 162-176. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2016.03016
• Erten Bilgiç, D., Şahin E., B. (2020). Üzerinden İncelenmesi. Mimarlık, Planlama ve Tasarım Alanında Akademik Çalışmalar- II. Dr. Seyhan Yardımlı (Ed.). İç Mekân Tasarımının Fenomenolojik ve Gözmerkezci Yöntemlerle Kahve Mekânları (s. 3-20). Ankara Gece Kitaplığı.
• Gallaudet University. (2012). DeafSpace design guidelines: Volume 1. Gerek, A. (2018). İşitme kayıplı bir çocuğun okul öncesi dönemde okumaya hazırlık becerilerinin paylaşılan okuma etkinliği ile desteklenme sürecinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 515628) Genç, T. (2016). İşitme engelli kaynaştırma öğrencilerinin okuma becerilerinin formel olmayan okuma envanteri ile değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 318559) Gür, Ş. Ö., Zorlu T., (2002). Çocuk Mekanları. s. 126. YEM Yayın, ISBN: 978-975-8599-05-9
• Kılıç, F., Dövencioğlu, D. N. (2023). Dokunsal algıda yukarıdan aşağı etkilerden belleğin rolü. Türk Psikoloji Yazıları 26(51). 44–56. https://doi.org/10.31828/tpy1301996120230522m000056
• Klatzky R. L. (2025). Haptic perception and its relation to action. Annual review of psychology, 76(1), 227–250. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-011624-101129
• Kendall Demonstration Elementary School (KDES). 16 Haziran 2025 tarihinde https://kdes.gallaudet.edu/ adresinden erişilmiştir.
• Koç, B. (2012) Çocuklar için tasarlanan mekanlarda bilişsel sınırlar [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 323794)
• Martin, S.H. (2006). The classroom environment and children’s performance-is there a relationship? Spencer, C. ve Blades, M. (Ed.). Children and Their Environments. Cambridge. Cambridge University Press.
• Maryland School for the Deaf . 16 Haziran 2025 tarihinde https://www.acentech.com/project/maryland-school-for-the-deaf/ adresinden erişilmiştir.
• Marzouk, Y. S., El-Sherbiny, E., & Refaat, T. (2024). The architecture design checklist of classrooms for children with cochlear implant in rehabilitation centers. Results in Engineering, 18, Article 102175. https://doi.org/10.1016/j.rineng.2024.102175 Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). Çocuk gelişimi ve eğitimi: İşitme yetersizliği ve kaynaştırma modülü. Özen, Y. (2017). İşitme engelli çocukların topluma uyumu ve rehberliğin önemi. Researcher: Social Science Studies, 5(8), 293-316. Porter, T. 1979 How Architects Visualize. Studio Vista, New York. ISBN-13: 978-0289708767
• Sevinçli, N. & Şahin, B. E. (2022). Okul öncesi eğitim ortamlarında mahremiyet gereksinimine yönelik sessiz oyun mekânlarının tasarımı üzerine bir inceleme. Yakın Mimarlık Dergisi, 6(1), 163-191.
• Siebein, G. W., Gold, M. A., Siebein, G. W., & Ermann, M. G. (2000). Ten ways to provide a high-quality acoustical environment in schools. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 31(4), 376–384. https://doi.org/10.1044/0161-1461.3104.376
• Sivri, H. (1993). Fiziksel ve mekansal çevrenin çocuk davranışına ve gelişimine etkileri, çocuk için oluşturulacak çevrelerde tasarım verilerinin saptanması. [Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]
• Sofuoglu, S. D., & Kuşcuoğlu, M. Ö. (2009). Çocuk ve mobilya. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, I. Ulusal Batı Karadeniz Ormancılık Kongresi Bildiriler Kitabı (Özel Sayı), 1, 101–107.
• Şahin, N. (2012). Engellilere yönelik eğitim yapılarının tasarım prensipleri ve örnekler üzerinde incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. (Tez No: 318559)
• Türk, S. A., & Midilli Sarı, R. (2020). Eğitim yapısı tasarımını duyular üzerinden (yeniden) düşünmek. Sanat Ve Tasarım Dergisi(26), 719-750.
• Wadsworth, B. J. (2015). Piaget’nin Duyuşsal ve Bilişsel Gelişim Kuramı. Pegem Akademi Yayıncılık. ISBN: 978-605-318-023-4
• Walden, R. (2009). Schools for the Future, Design Proposals from Architectural Psychology.Hogrefe, 261 s.