Cyanotype on Waste Paper: Surface, Meaning and Memory in a Sustainable Art Practice

Year 2025, Volume: 10 Issue: 3, 354 - 379, 20.09.2025

Bengisu Çaygür

Abstract

In an era where climate crisis and sustainability debates are fundamentally transforming artistic production, analog photographic methods have become critical tools offering environmental responsibility and creative alternatives. This research examines the Cyanotype process, developed by Sir John Frederick William Herschel in 1842, within the framework of sustainable art practices, revealing the artistic and conceptual potential of waste paper as photographic surfaces.
The research proposes an approach that repurposes paper—now part of the "throwaway culture" of contemporary consumer society—for artistic production. Cyanotype's non-toxic chemical composition, low energy requirements, and applicability to diverse surfaces position this method as an environmentally friendly production model. In this context, the research redefines photographic surfaces from passive carriers to active components in meaning-making. Through upcycling approaches, waste materials are repositioned as photographic support within artistic production.
During the practical process conducted between 2022-2025, Cyanotype prints were created on ninety-two different waste paper surfaces using the same digital negative. These materials were systematically classified into four categories—industrial packaging waste, kraft-based raw waste, waste with different forms, and memory-laden objects—and analyzed under controlled conditions. Each surface's absorption, texture, color, and chemical reaction properties were examined in detail, evaluating how everyday objects such as packaging, tissues, envelopes, tickets, and gift wraps carrying cultural and personal memory traces affected the printing process. Results demonstrated that different surface properties directly influenced print quality and that traces carried by surfaces added personal and cultural memory layers to the prints.
The conceptual dimension of the research materialized through the triptych art project titled "18022024:2020." This work executed Cyanotype applications using gift wraps from the artist's final shared moments with her grandmother as photographic surfaces with digital negatives, interrogating the relationship between material and narrative in the context of grief and memory. These materials—physically deemed worthless yet emotionally charged—functioned both as medium and metaphor, making visible the transformative power of loss.
This study contributes originally to alternative photographic practices and sustainable art literature by developing upcycling-focused visual research methodologies. Positioning Cyanotype as a representative of the "slow photography" approach, the research proposes a critical art practice that intersects material consciousness, environmental sensitivity, and creative transformation against the speed and waste-oriented logic of digital culture.

Keywords

Cyanotype , Alternative photographic process , Photographic surface , Paper , Sustainable art , Upcycling , Memory

Atık Kâğıt Üzerine Cyanotype: Sürdürülebilir Sanat Pratiğinde Yüzey, Anlam ve Hafıza

Abstract

İklim krizi ve sürdürülebilirlik tartışmalarının sanatsal üretimi köklü biçimde dönüştürdüğü çağımızda, analog fotoğraf yöntemleri çevresel sorumluluk ve yaratıcı alternatifler sunan kritik araçlar haline gelmiştir. Bu araştırma, Sir John Frederick William Herschel tarafından 1842'de geliştirilen Cyanotype (Siyanotip) yöntemini sürdürülebilir sanat pratiği çerçevesinde ele alarak, atık kâğıtların fotografik zemin olarak sanatsal ve kavramsal potansiyelini ortaya koymaktadır.
Araştırma, günümüzün tüketim kültürü karşısında "kullan-at" kültürünün bir parçası haline gelen kâğıdı sanatsal üretimde yeniden işlevlendiren bir yaklaşım önermektedir. Cyanotype'ın toksik olmayan kimyasal yapısı, düşük enerji gereksinimi ve farklı yüzeylere uygulanabilirliği, bu yöntemi çevre dostu bir üretim modeli olarak konumlandırmaktadır. Bu bağlamda araştırma, fotografik zemini pasif bir taşıyıcı olmaktan çıkararak, anlam yaratımında aktif rol oynayan bir bileşen olarak yeniden tanımlamaktadır. İleri dönüşüm (upcycling) yaklaşımıyla değerlendirilen atık malzemeler, fotoğraf taşıyıcısı olarak sanat üretimi içinde yeniden konumlandırılmaktadır.
2022-2025 yılları arasında gerçekleştirilen uygulamalı süreçte, aynı dijital negatif kullanılarak doksan iki farklı atık kâğıt yüzey üzerine Cyanotype baskılar elde edilmiştir. Bu malzemeler; endüstriyel ambalaj atıkları, kraft yapıdaki ham atıklar, farklı formlara sahip atıklar ve anlam yüklü hafıza nesneleri olmak üzere dört kategoride sistematik olarak sınıflandırılmış ve kontrollü koşullarda analiz edilmiştir. Her yüzeyin emicilik, doku, renk ve kimyasal tepki özellikleri detaylı biçimde incelenmiş; ambalajlar, peçeteler, zarflar, biletler ve hediye paketleri gibi gündelik nesnelerin taşıdığı kültürel ve kişisel hafıza izlerinin fotoğraf üretimine olan etkisi değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, farklı yüzey özelliklerinin baskı kalitesini doğrudan etkilediğini ve yüzeylerin taşıdığı izlerin baskılara kişisel ve kültürel hafıza katmanları eklediğini göstermiştir.
Araştırmanın kavramsal boyutu "18022024:2020" başlıklı triptik sanat projesiyle somutlaştırılmıştır. Bu çalışma, sanatçının anneannesiyle son paylaştığı anlara ait hediye paketlerini fotoğraf yüzeyi olarak kullanarak dijital negatif ile Cyanotype uygulamaları gerçekleştirmiş, malzeme ve anlatı arasındaki ilişkiyi yas ve bellek bağlamında sorgulamıştır. Fiziksel olarak değersiz görülen fakat duygusal açıdan yüklü bu malzemeler, hem araç hem de metafor işlevi görerek kaybın dönüşümsel gücünü görünür kılmıştır.
Bu çalışma, ileri dönüşüm odaklı görsel araştırma yöntemleri geliştirerek alternatif fotoğraf pratiklerine ve sürdürülebilir sanat literatürüne özgün katkılar sunmaktadır. Cyanotype'ı "yavaş fotoğraf" yaklaşımının bir temsilcisi olarak konumlandıran araştırma, dijital kültürün hız ve atık odaklı mantığına karşı malzeme bilinci, çevresel duyarlılık ve yaratıcı dönüşümün kesişiminde yer alan eleştirel bir sanat pratiği önermektedir.

Keywords

Cyanotype , Alternatif fotoğraf yöntemi , Fotografik yüzey , Kâğıt , İleri dönüşüm , Sürdürülebilir sanat , Hafıza

References

• Anderson, C. Z. (2019). Cyanotype: The Blueprint in Contemporary Practice. Routledge.
• Bendandi, L. (2015). Experimental Photography: A handbook of techniques. Thames & Hudson Ltd.
• Blacklow, L. (2018). New Dimensions in Photo Processes: A Step-by-Step Manual for Alternative Techniques (5th ed.). Routledge.
• Brown, A. (2014). Art and Ecology Now. Thames & Hudson.
• Çaygür, B. (2022-2025). Otoportre, fotoğraftan dijital negatif (Lazer Negatif Baskı-OHP/Asetat) kullanılarak atık kâğıtlar üzerine Cyanotype uygulamaları [Görsel 1-92].
• Çaygür, B. (2024). 18022024:2020, Hazır nesne üzerine Cyanotype, Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa Kampüsü Sanat ve Tasarım Fakültesi Taş Kışla "Zihinde Çözülen Problemler" sergisinde yer alan bir fotoğraf projesidir [Görsel 93-95].
• Çaygür, B., ve Burcu, B. (2023). Cyanotype baskı yönteminin kâğıt üzerine uygulanması: "Mağrur" projesi örneği. The Journal of Academic Social Science, 11(147), 576-593. doi:10.29228/ASOS.73865
• Gernsheim H., ve Gernsheim A., (1955). The History of Photography from the Earliest Use of the Camera Obscura in the Eleventh Century Up to 1914. Oxford University Press.
• Green, B. C. (2008). Wet collodion negative. In J. Hannavy (Ed.), Encyclopedia of Nineteenth-century Photography (s. 1485-1486). Routledge.
• Görgülü, E. (2021). Fotoğraf Sanatında Görsel Bir Dil Olarak Yazının Kullanımı. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 11(1), 32-56.
• Güneş, S., ve Demirarslan, D. (2020). Sürdürülebilirlik ve Mobilya Tasarımında Çevreci Yaklaşımlar. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(6), 81-99.
• Güngör Di Savino, A. (2023). Çevresel sürdürülebilirlik kapsamında 59. Venedik Bienali ve sanatçı çalışmaları. Erciyes Akademi, 37(4), 1852-1870. doi:10.48070/erciyesakademi.1381300
• Herschdorfer, N. (2018). The Thames & Hudson Dictionary of Photography. Thames & Hudson.
• Hirsch, R. (2017). Seizing the Light : A Social & Aesthetic History of Photography (3rd ed.). Routledge.
• James, C. (2016). The Book of Alternative Photographic Processes (3rd ed.). Cengage Learning.
• Museum of Modern Art. (t.y.). Readymade. https://www.moma.org/collection/terms/readymade
• Osterman, M. (2008). The Technical Evolution of Photography In the 19th Century. In M. R. Peres (Ed.), The Concise Focal Encyclopedia of Photography : From the First Photo on Paper to the Digital Revolution (pp. 27-36). Elsevier.
• Post, M. (2023). Alternative Process Photography for the Contemporary Photographer. Routledge.
• Pritchard, M. (2008). Paper and Photographic Paper. In J. Hannavy (Ed.), Encyclopedia of Nineteenth-century Photography (s. 1051-1053). Routledge.
• Stulik, D. C., ve Kaplan, A. (2013). The atlas of analytical signatures of photographic processes: Cyanotype. The Getty Conservation Institute. https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/atlas_cyanotype.pdf
• Ware, M. (2008). Cyanotype. In J. Hannavy (Ed.), Encyclopedia of Nineteenth-century Photography (pp. 360-361). Routledge.
• Ware, M. (2020). Cyanomicon – History, Science and Art of Cyanotype: Photographic Printing in Prussian Blue. https://www.mikeware.co.uk/downloads/Cyanomicon.pdf
• Webb, R., ve Reed, M. (1999). Spirits of Salts. Argentum.