GÜNÜMÜZ TEKSTİL SANATINDA TÜRKİYE ÖZELİNDE SANAT YÖNETİMİ KAVRAMI VE KÜRATÖRLÜK

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 151 - 173, 31.07.2020

Özlem Erzurumlu Jorayev

Öz

İnsanoğlunun örtünmek ve dış etkilerden korunmak için geliştirdiği tekstil üretim tekniklerinin kullanımı yüzyıllardır devam etmektedir. Geleneksel yöntemlerle ya da endüstriyel üretimle elde edilen tekstil ürünler günlük yaşamın önemli bir parçası olmuştur. Tekstil kapsamında, bazı örnekler el sanatları geleneği ile kendine has renk, motif ve tarzda üretilirken, geleneksel ürünlerin dışında yer alan, ancak zaman içerisinde maddi işlevsellik kaygısı güdülmeden, teknolojinin imkânlarından yararlanılarak üretilmiş, görsel ve kavramsal değerleri içinde barındıran bir sanat nesnesine dönüşmüş örnekler de bulunmaktadır. Plastik Sanatların bir dalı olan tekstil sanatının, tekstilin insanlar üzerindeki duyumsal etkisi göz önünde bulundurulduğunda, kavramsal anlatımda önemli bir ifade aracı olarak kullanıldığı görülmektedir. Sanat yönetimi; eserin üretilmesinden itibaren başlayan ve izleyici ile buluşmasına kadar geçen süreçte ekonomik boyutun planlanması, sponsor bulunması, sergi mekânının ayarlanması, davetiye ve katalog hazırlığı, serginin basında tanıtılması, eserlerin sergilenmesi ve satılabilirliği gibi bir çok eylemi içinde bulunduran bir süreçtir. Plastik Sanatlarda bu süreci yöneten kişilere küratör denilmektedir. Sanat eseri olarak alınıp satılması, tekstil sanat eserini ticari bir ürüne dönüştürebilmektedir. Tüm bu noktalar göz önüne alındığında, tekstil sanatçısı ile küratör arasında bir bağ oluşmaktadır. Yapılan bu çalışma ile Türkiye özelinde günümüzde tekstil sanatçısı ve küratör ilişkisinin değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Çalışma kapsamında, Türkiye özelinde günümüz tekstil sanatında sanat yönetimi kavramı ve küratörlük irdelenirken, saptanan isimler üzerinden alanında uzman tekstil sanatçıları, akademisyenler ve küratörler ile sözlü görüşmeler yapılarak tespitlerde bulunulmuştur. Sanat yönetimi kavramı ve küratörlük konusunda akademisyen Mehmet Emin Kahraman ile, bir küratör gözünden tekstil sanatçısı ve küratör ilişkisi irdelenirken Türkiye’nin öncü küratörlerinden Beral Madra‘nın görüşlerine yer verilmiş, edinimler aktarılmıştır. Ayrıca alanında eser üreten tekstil sanatçıları ile yapılan sözlü görüşmelerle, günümüz sanat ortamında tekstil sanatçısı açısından, küratör ile ilişkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanat Yönetimi, Küratörlük, Tekstil Sanatı, Lif Sanatı, Plastik Sanatlar

ART MANAGEMENT AND CURATORSHIP IN TODAY’S TEXTILE ART AS SPECIFIC TO TURKEY

Öz

Use of textile production techniques, developed by the humanity for sheltering and protection from the external factors, has been preserved for centuries. Produced with traditional or industrial methods, the textile products has become a vital part of our daily lives. While some of the examples are conferred to have been produced with unique colors, motives and style through handicrafts traditions in context of textile, there are also certain examples which are not categorized under traditional products, yet being produced by means of benefiting from technological opportunities without concerning for the material functionality in time, while also transforming into a piece of art with visual and conceptual values in them. As a branch of plastic arts, it can be seen that the textile art is used as a crucial tool for conceptual expression given the sensorial effect of textile on people. Art management is a process starting from the production of an artwork until it meets to the audience, comprising of a number of actions including the planning of economic aspects, finding a sponsor, arranging the exhibition space, preparing the invitations and catalogues, introducing the exhibition on press, exhibiting the artworks and carrying out the required procedures for selling the same. Curator is the person who directs all this process in plastic arts. Purchasing and selling a textile product as an artwork turns it into a commercial product. Considering all these aspects into consideration, a bind is established between the textile artist and the curator. In this study, it is aimed at analyzing the relation between the textile artist and the curator under today’s conditions as specific to Turkey. While analyzing the terms art management and curatorship in today’s textile art as specific to Turkey within the scope of the study, various observations have been made through the verbal interviews with the acknowledged expert textile artists, academicians and curators. While examining deeply the relation between the textile artist and the curator from the perspective of a curator, Mehmet Emin Kahraman, who is an academician on art management, and curatorship, the views of Beral Madra, who is one of the leading curators in Turkey, have been included in the study, thus quoting her various achievements. Moreover, the relation with the curator has been examined within the perspective of a textile artist in today’s art environment through the verbal interviews held with textile artists producing pieces of art in their expertise areas.

Anahtar Kelimeler

Art Management, Curatorship, Textile art, Fiber Art, Plastic Arts

Kaynakça

• Akbostancı, İ. (2010). Türkiye’de Lif Sanatı Alanındaki Yenilikçi Yaklaşımlarda Tekstil El Sanatlarına Ait Değerlerin Türk Tekstil Sanatçıları İçin Önemi. IV. Uluslararası Türk Kültürü İle Sanatları Kongresi/Sanat Etkinlikleri Bildiri Kitabı içinde (335-340). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Arslan, Cafer. (2010). Küreselleşmenin Doğu, Batı Tekstil Sanatlarına Etkileri ve Yeni Yaklaşımlar. Uluslararası Sempozyum Batı’nın Doğusu-Doğu’nun Batısı; Sanat ve Tasarımda Yeni Yaklaşımlar Bildiri Kitabı içinde (89-93). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Cevizci, Ahmet. (2013). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Constantine, M. & Larsen, J. L. (1972). Beyond Craft: The Art Fabric. New York, London: Van Nostrand Reinhold.
• Gür Üstüner, S. (2019). Türkiye’de Tekstil Sanatının Bugünü. Uluslararası Kültür, Sanat ve Toplum Sempozyumu Bildiri Kitabı içinde (1037-1066). Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Tekcan Şahinoğlu, E. (2004). “Sanat Yönetimi ve Kurumsal Örneklem Olarak Sanat Müzeleri”; Akademist Dergisi sayı; 8.
• Aysun, E. A. (2014). Sanat Yönetimi Üzerine Konuşmalar. İstanbul: YKY Yayınları.
• Dölen, E. (1992). Tekstil Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Ersoy, A. (1995). Sanat Kavramlarına Giriş. İstanbul: Yorum Sanat Yayıncılık.
• Erbay, F. (1996). Sanatın Yönetimi. İstanbul: Sanatta Yeterlilik Tezi, Tez danışmanı: Doç. Dr. İsa Başlıoğlu.
• Kahraman, M. E. (2012). Reklam Ajanslarındaki Sanat Yönetmeninin Özelliklerinin Belirlenmesi ve Bir Taslak Program Önerisi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fotoğraf 1: Batik Tekniği ile Uygulanan Yapıt, Reyhan Kaya, 1975. (Gür Üstüner, 2019, s.1044).
• Fotoğraf 2: Kaya’nın İstanbul Intercontinental Oteli’nin Roof’una uygulanan eseri. (Gür Üstüner, 2019, s.1044)
• Fotoğraf 3: Aynadan İçeri Sergisinden Görüntü, Füsun Onur, 2014. https://www.arter.org.tr/fusunonur (Erişim Tarihi: 21.06.2020)
• Fotoğraf 4: Alkım, Esin Sarıoğlu, 2019. (Esin Sarıoğlu Arşivinden)
• Fotoğraf 5: Ve... Yer Yüzü İçin Dans Etmeye Başlar Kadın, Emine Gül Bolulu, 2015. (Emine Gül Bolulu Arşivinden)
• Fotoğraf 6: Analitik, Biret Tavman, 2010. (Biret Tavman Arşivinden)
• Fotoğraf 7: Adsız, Semra Gür Üstüner, 2017. (Semra Gür Üstüner Arşivinden)
• Fotoğraf 8: Masal Mekânında Kadın Olmak, Yüksel Şahin, 2015. (Yüksel Şahin Arşivinden)
• Fotoğraf 9: Soprano, Yüksel Şahin, 2015. (Yüksel Şahin Arşivinden)
• Fotoğraf 10: Beyaz Örtü – XXVI ve Beyaz Örtü – XXVII, İdil Akbostancı, 2013. (Yüksel Şahin Arşivinden)
• Fotoğraf 11: Kara Liman, İdil Akbostancı, 2017. https://www.galleryapel.com/popup_image. php?file=images/userfiles/1489667712.jpg&ysize=400 (Erişim Tarihi: 27.06.2020)
• Fotoğraf 12-13: Sürgün Kayıkları, Emine Gül Bolulu, 2011. (Emine Gül Bolulu Arşivinden)
• Fotoğraf 14-15: İçin Dışa Kemalatı, Emine Gül Bolulu, 2019. (Emine Gül Bolulu Arşivinden)
• Fotoğraf 16-17: Çukurova’da Hayat Pamuk İpliğine Bağlıdır, Doğal ve Yapay Çevrede Lif Sanatı Uygulaması, 2016. (Kemal Can Arşivinden)
• Fotoğraf 18: Oralarda Bir Yerde, Issızlığın Ortasında, Kemal Can, 2007. (Kemal Can Arşivinden)
• Fotoğraf 19: Suyun Üstünde Kanatlar, Kemal Can, 2018. (Kemal Can Arşivinden)