THE EFFECT OF TURKISH-GREEK EXCHANGE ON THE FORMATION OF URBAN SPACE IN ANATOLIA, EXAMPLE OF GIRESUN / BULANCAK

Year 2017, Volume: 1 Issue: 2, 122 - 139, 01.12.2017

Selin Karaibrahimoğlu

Abstract

Migration has been
one of the most important factors shaping the social structure in Anatolia
almost in every period. Migration was realized due to various reasons such as
war, infectious diseases, economic or political reasons, irrespective of the
cause of both the immigrant and immigrated to the local people in the first
place, especially in terms of sociological and economic affects. In this
context, the mutual immigration between Greece and Turkey with the agreement
signed in Lausanne after the War of Independence has taken its place in history
as one of the most comprehensive migration movements in the Republican period.
According to this agreement, a compulsory population exchange between the Greek
people living in the borders of the Republic of Turkey and the Turkish people
living within the borders of Greece was carried out and hundreds of thousands
of people started to live in the territories where they were foreigners under
the name of “exchanged”.

They have tried to adapt to their new homeland and
have tried to keep the culture they have; and in this process they have been in
constant interaction with the indigenous people. This situation shaped, or in
other words, transformed the society. Reflections of this transformation, along
with economic, social, political and especially cultural aspects, have brought
new spatial solutions within the city. Different functions have started to take
place in the city, new orientations and priorities have affected urban
development more or less. These changes / transformations and orientations that
took place in the urban space after the exchange were one of the factors that
played a role in shaping the urban space in Anatolia during the Republican
period. For this reason, the study of the changes / transformations and trends
in the city has created the subject of study.

Study area is selected as Giresun province, Bulancak
district.  Because Giresun and the town
of Bulancak are the settlements where the Greek Cypriot population lived in the
past in the Black Sea and after the exchange the “exchanged” people have
settled. The study aims to evaluate the changes / transformations occurring in
the city center urban space after the interchange in the context of the determined
sample in the context of the components constituting the urban space. 

Keywords

Giresun/ Bulancak, City, Urban space, Culture, Exchange of Populations

TÜRK- RUM MÜBADELESİNİN ANADOLU’DA KENTSEL MEKANIN ŞEKİLLENMESİNE ETKİSİ, GİRESUN/BULANCAK ÖRNEĞİ

Abstract

Göç, nedenleriyle
sonuçlarıyla Anadolu’da her dönem toplumsal yapıyı şekillendiren en önemli
etkenlerden biri olmuştur. Kimi zaman savaş, kimi zaman bulaşıcı hastalıklar,
kimi zaman ekonomik ya da politik nedenlerle gerçekleştirilen göç, nedeni ne
olursa olsun hem göç edeni, hem de göç edilen yerdeki yerli halkı başta
sosyolojik ve ekonomik olmak üzere her açıdan etkilemiştir. Bu bağlamda
Kurtuluş savaşı sonrası Lozan’da imzalanan sözleşme ile Yunanistan ile Türkiye
arasında gerçekleştirilen karşılıklı göç (mübadele), Cumhuriyet döneminde
gerçekleşmiş en kapsamlı göç hareketlerinden biri olarak tarihte yerini
almıştır. Bu sözleşmeye göre, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan Rum
halk ile Yunanistan sınırı içerisinde yaşayan Türk halk arasında zorunlu bir
nüfus mübadelesi gerçekleştirilmiş, yüz binlerce kişi bu zorunlu göç sonucu
doğdukları toprakları bırakıp “mübadil” olarak yabancısı oldukları topraklarda
yaşamaya başlamışlardır.

Mübadiller hem yeni
vatanlarına uyum sağlamaya çalışmış, hem de sahip oldukları kültürü yaşatmaya
çabalamışlar; bu süreçte de yerli halk ile sürekli bir etkileşim
içerisinde olmuşlardır. Bu durum toplumsal yapıyı şekillendirmiş, daha net bir
ifadeyle dönüştürmüştür. Bu dönüşümün yansımaları ekonomik, sosyal, politik ve
özellikle kültürel alanda izlenmekle beraber, kentte yeni mekansal
çözümlemeleri de beraberinde getirmiştir. Farklı fonksiyonlar kentte yer almaya
başlamış, yeni yönelimler ve öncelikler az ya da çok kent gelişimini
etkilemiştir. Mübadele sonrası kentsel mekanda meydana gelen bu değişim/dönüşüm
ve yönelimler cumhuriyet döneminde Anadolu’da kentsel mekanın şekillenmesinde
rol oynamış faktörlerden biridir. Bu nedenle kentte yaşanan değişim/dönüşüm ve
yönelimlerin irdelenmesi çalışmanın konusunu oluşturmuştur.

Çalışma alanı olarak Giresun/Bulancak ilçesi
seçilmiştir.  Çünkü Giresun ve ilçesi
Bulancak, geçmişte Karadeniz’de Rum nüfusunun yaşadığı, mübadele sonrası ise
mübadillerin iskan edildiği yerleşimlerdendir. Çalışma, belirlenen örneklem
alanda mübadele sonrası kent merkezi kentsel mekanında meydana gelen değişimlerin/dönüşümlerin
kentsel mekanı oluşturan bileşenler bağlamında değerlendirilmesini
hedeflemektedir. 

Keywords

Giresun/Bulancak, Kent, Kentsel mekan, Kültür, Mübadele

References

• Aktar, A. (2005). Türk-Yunan Mübadelesinin İlk Yılı: Eylül 1922-Eylül 1933, Yeniden Kurulan Yaşamlar: 1923 Türk- Yunan Zorunlu Mübadelesi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Arı, K.(2014a). Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925). İstanbul.Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arı, K. (2014b). Suyun İki Yanı: Mübadele. İstanbul. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Balcı, S.(2012). Giresun Rumları ve Gayrimüslim Bir Belediye Başkanı: Kaptan Yorgi Konstantinidi Paşa. İstanbul.Libra Kitap.
• Cengizkan, A.(2004). Mübadele Konut Ve Yerleşimleri. Arkadaş Yayıncılık.Ankara.
• Çamaltı, Z.(2001). Tarihten Yapraklar:Siyah Beyaz Eski Bulancak Fotoğraflarıyla Geçmişe Yolculuk. Giresun. Bulancak Belediyesi.
• Çamaltı, Z.(2014, 13 Aralık). Bulancak Kültürü Köşesi. Gazete Bulancak. s.4
• Çamaltı, Z.(2016, 20 Aralık). Bulancak Kültürü Köşesi. Gazete Bulancak. s.5
• Çapa, M. (1990). Yunanistan’dan gelen göçmenlerin iskanı. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, s. 49-69.
• Emecen, F.E.(2005) Doğu Karadeniz’de İki Kıyı Kasabasının Tarihi Bulancak- Piraziz. Kitapevi. İstanbul.
• Gültekin, N. (2015).1. Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Kongresi Yerel Peyzajlar ve Koruma Sorunları. 15-17 Ekim. Ankara.
• Güner, Z. (2015).Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin iskan politikası. 5.03.2017 http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/ 2015/01/G%C3%9CNERZek%C3%A2iT%C3%9CRK%C4%B0YEYUNAN%C4%B0STANN%C3%9CFUSM%C3%9CBADELES%C4%B0%E2%80%99NDET%C3%9CRK%C4%B0YECUMHUR%C4%B0YET%C4%B0DEVLET%C4%B0%E2%80%99N%C4%B0N%C4%B0SK%C3%82NPOL%C4%B0T%C4%B0KASI.pdf.
• İpek, N. (2000). Mübadele ve Samsun. Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Karacaer,G. (2006). Türkiye Kent Yasamı ve Mübadiller(1923-1930) Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Karaman, O. (2003).19. ve 20. Yüzyılda Giresun ile çevresindeki madenler ve maden İşletmeciliği. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (1): 63-74.
• Karpat, K.H.(1967). Demokrasi Tarihi. Türk demokrasi tarihi-Sosyal,ekonomik,kültürel temeller. İstanbul
• Özkan, Ö.D. (2017). Kültürel kimliğin yeniden keşfi “Mübadil“ kimliğinin oluşturulması .10.03.2017.http://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/33500781.B%20filename%3DKulturel_Kimligin_Yeniden_Kesfi_Mubadil.doc
• Sepetçioğlu, T.E. (2014). İki tarihsel eski kavram, bir sosyo-kültürel yeni kimlik: mübadele nedir, mübadiller kimlerdir?, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 3, s. 49-83.
• Tekeli, İ. (1980). Türkiye’de Kent Planlamasının Tarihsel Kökenleri. Tamer Gök (der) Türkiye’de İmar Planlaması içinde (s.8-111). Ankara. ODTÜ Mimarlık fakültesi Yayını.
• Tümtaş, S. ve Ergün, C.(2016). Göçün toplumsal ve mekânsal yapı üzerindeki etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.Cilt21. Sayı4. s.1347-1359.