Spotify’da 2022 Yılının Türkçe Popüler Şarkılarının İçerik Analizi: Aşk ve Benmerkezcilik Arasında Salınan Güncel Müziğin Dili

Year 2024, , 141 - 163, 30.04.2024

Orçun Girgin , Ömer Küçük , Onur Uca

https://doi.org/10.37093/ijsi.1344585

Abstract

Bu makalede, 2022 yılında Spotify’da en çok dinlenen Türkçe şarkılar listesi üzerinden günümüz popüler müziğinin dili analiz edilmiştir. Teorik çerçeve olarak, popüler kültüre iki alternatif yaklaşım olan Frankfurt Okulu’nun manipülasyon aracı olarak kitle kültürü teorisinden ve kültürel çalışmalar ekolünün direniş alanı olarak popüler kültür teorisinden yararlanılmıştır. Çalışmada söz konusu listedeki 50 şarkının sözlerine içerik analizi uygulanmıştır. İçerik analizinde araştırılan izlekler; sosyal-politik eleştiri, yabancılaşma (suça yönelim, benmerkezcilik ve sosyal ilişkilere uzaklık kategorileri aracılığıyla), sosyal değişim ve gelecek tasavvuru, tüketim kültürü/metalarla ilişkiler, argo kullanımı, eril bakış açısı ve gelenek (dini inanç ve nostalji kategorileri aracılığıyla) izlekleri olmuştur. İçerik analizinden elde edilen bulgular, incelenen popüler Türkçe şarkılarda aşk ve duygusal ilişkilerin asli tema olarak öne çıktığını göstermektedir. Bu durum, Türkiye’nin eski popüler kültür formu olan arabeskle bir yakınlığı çağrıştırmaktadır. Günümüz popüler müziğinin söylemi, semantik açıdan arabeskten daha yalın kat görünmektedir. Arabeskin aksine, günümüz popüler Türkçe müziğinde sosyal-politik eleştiri öğeleri yok denecek kadar azdır. Şarkı sözlerinin öznesi, tüketim kültürünün sunduğu metalara gömülmüş durumdadır. Bu nedenle, günümüz popüler müziğindeki bireysel yönelimi "benmerkezci bireycilik" olarak adlandırmanın mümkün olduğu ileri sürülmüştür. Son olarak, tüketime ve bedensel hazlara yönelik taleplerin direnişe yönelik içerimleri sorgulanmıştır.

Keywords

Popüler kültür, kitle kültürü, Türkçe popüler müzik, şarkı sözü analizi, benmerkezci bireycilik

Ethical Statement

Bu çalışmada etik ilke ve standartlara uyulduğu beyan edilmiştir.

Supporting Institution

Yazarlar bu çalışma için herhangi bir finansal destek almadıklarını beyan etmiştir.

Content Analysis of Turkish Popular Songs of 2022 on Spotify: The Language of Contemporary Music Between Love and Egocentrism

Abstract

This article examines the discourse of current popular music by analyzing the list of the most-listened Turkish songs on Spotify in 2022. Two competing theories about popular culture serve as the theoretical basis for this article: one from the Frankfurt School, which views mass culture as a means of manipulation, and the other from the Birmingham Center for Cultural Studies, which views popular culture as a field of submission and resistance. The study applies content analysis to the lyrics of fifty songs on the most-listened list. The themes investigated in the content analysis are social-political criticism, alienation (through sub-themes of criminal tendency, egocentrism, and distance from social relations), social change and vision of the future, consumption culture, use of slang, masculine point of view and tradition (through sub-themes of religious belief and nostalgia). The findings obtained from the content analysis show that love and emotional relationships are the main themes in today’s popular Turkish music. This situation evokes an affinity with arabesque, the older popular culture form of Türkiye. The discourse of today’s popular music seems semantically simpler than arabesque. Unlike arabesque, there are almost no elements of social-political criticism in today’s popular Turkish music. The subject of the lyrics is embedded in the commodities offered by consumer culture. Hence, it is proposed that the prevailing individualistic tendency in today’s popular music can be called "egocentric individualism." Finally, the implications of consumption for sociopolitical resistance are questioned.

Keywords

Popular culture, mass culture, Turkish popular music, lyrical analysis, egocentric individualism

Ethical Statement

The authors declare that this article complies with ethical standards and rules.

Supporting Institution

No financial support was received from any person or institution for the study.

References

• Adorno, T. W. (1982). Prisms (Samuel & Shierry Weber, Çev.). The MIT Press. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1967).
• Adorno, T. W. (1992). Notes to literature, Vol. 2 (S. W. Nicholsen, Çev.). Columbia University Press. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1965).
• Adorno, T. W. (2002a). Aesthetic theory (R. Hullot-Kentor, Çev.). Continuum. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1970).
• Adorno, T. W. (2002b). Essays on music (S. H. Gillespie, Çev.). University of California Press.
• Adorno, T. W. (2014). Kültür endüstrisi: Kültür yönetimi (N. Ülner, M. Tüzel & E. Gen, Çev.; 9. bs.). İletişim Yayınları.
• Adorno, T. W. (2016). Negatif diyalektik (Ş. Öztürk, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1966).
• Adorno, T. W. (2017). Metafizik: Kavram ve sorunlar (İ. Serin, Çev.). İthaki Yayınları.
• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği: felsefi fragmanlar (N. Ülner & E. Ö. Karadoğan, Çev.). Kabalcı Yayıncılık. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1944).
• Althusser, L. (2015). Marx için (I. Ergüden, Çev.). İthaki Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1965).
• Arıcan, T. (2021). Türkçe rap’in dönüşüm evrelerinde geçişkenlikler: Direniş, marjinalleşme ve tarz. Eurasian Journal of Music and Dance, (18), 53–69, https://doi.org/10.31722/ejmd.956687
• Ayas, G. (2019). Türk oryantalizminin arabesk tartışmalarına etkisi: Kendini şarklılaştırma, garbiyatçı fantezi ve arabesk müzik. Rast Müzikoloji Dergisi, 7(2), 2091–2121. https://dergipark.org.tr/tr/pub/rastmd/issue/57350/812774
• Bauman, Z. (2005). Bireyselleşmiş toplum (Y. Alogan, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 2001).
• Benjamin, W. (2001). Pasajlar (A. Cemal, Çev.; 3. bs.). Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1982).
• Bilgin, O., & Sarıcı, H. (2018). Türk arabesk müziğinin varoluşçu terapinin temel kavramları açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(3), 201–208.
• Bourdieu, P. (2006). Pratik nedenler: Eylem kuramı üzerine (H. U. Tanrıöver, Çev.). Hil Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1994).
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi (D. F. Şennan & A. G. Berkkurt, Çev.). Heretik Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1979).
• Bourdieu, P., & Darbel, A. (2011). Sanat sevdası: Avrupa sanat müzeleri ve ziyaretçi kitlesi (S. Canbolat, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1966).
• Bozkurt, N. (2013). Eleştiri ve aydınlanma: Felsefe araştırmaları. Sentez Yayıncılık.
• Çetin, N. (2019). Rap müzikte deyimlerin kullanımının Sagopa Kajmer örneği üzerinden metinlerarasılık bağlamında değerlendirilmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(26), 344–358. https://doi.org/10.12981/mahder.562657
• Eagleton, T. (2006). Kuramdan sonra (U. Abacı, Çev.). Literatür Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2003).
• Elliott, A., & Lemert, C. (2011). Yeni bireycilik: Küreselleşmenin duygusal bedelleri (B. Kıcır, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 2005).
• Fiske, J. (2012). Popüler kültürü anlamak (S. İrvan, Çev.). Parşömen Yayıncılık. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1989).
• Goldmann, L. (1999). Aydınlanma felsefesi (E. Arslan, Çev.). Doruk Yayınları.
• Hall, S., Lumley, B., & McLennan, G. (1985). Siyaset ve ideoloji: Gramsci (S. Emrealp, Çev.). Birey ve Toplum Yayınları.
• Hartmann, N. (2021). Schelling: Doğa, özgürlük, mitoloji (S. Günenç, Çev.). Fol Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1960).
• Horkheimer, M. (1998). Akıl tutulması (O. Koçak, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1947).
• Karanfil, İ. (2023). Türkiye’de gangster ve trap hip hop müzik: Yeni nesil rap müziğin “mahalle”si. Journal of Economy Culture and Society, (66), 55-72. https://doi.org/10.26650/JECS2021-994962
• Kodal, M. N. (2023). Popüler kültür öğesi olarak rap müzik parçalarının dilbilimsel açıdan incelemesi. İçinde G. E. Gönül (Ed.), Söylem 2. uluslararası filoloji sempozyumu: Bildiri tam metinleri (ss. 106–122). Günce Yayınları.
• Lull, J. (2000). Popüler müzik ve iletişim (T. İblağ, Çev.). Çiviyazıları Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi 1992).
• Marx, K., & Engels, F. (2013). Alman ideolojisi (T. Ok & O. Geridönmez, Çev.). Evrensel Basım Yayın. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1932).
• Mattelart, A., & Neveu, É. (2007). Kültürel incelemelere giriş (H. Dilli, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin tüketim kültürü üzerindeki etkisi: Teknoloji tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 941–954.
• Neuman, W. L. (2010). Toplumsal araştırma yöntemleri. Nitel ve nicel yaklaşımlar. Cilt 2 (S. Özge, Çev.; 4. bs.). Yayınodası Yayıncılık.
• Özbek, M. (2013). Popüler kültür ve Orhan Gencebay arabeski (11. bs.). İletişim Yayınları.
• Taydaş, O., & Sert, H. (2021). Bir popüler kültür ögesi olarak arabesk müziğin çevreden merkeze yolculuğu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 210–222. https://doi.org/10.52642/susbed.899282
• Touraine, A. (2002). Modernliğin eleştirisi (H. Tufan, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1992).
• Touraine, A. (2011). Eşitliklerimiz ve farklılıklarımızla birlikte yaşayabilecek miyiz? (O. Kunal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal çalışmanın yayımlanma tarihi 1997).
• Yılmaz, Ö. (2017). Türkiye’de modernleşme, popüler kültür ve arabesk. The Journal of Academic Social Science Studies, (58), 511–522. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7200