18.YY Osmanlı Dönemi Galatası’nda yaşayan bir müderristen geriye kalanlar: Esseyid Mehmed Efendi’nin Terekesi

Year 2017, Volume: 3 Issue: 2, 667 - 674, 27.02.2017

Nisa Öktem

https://doi.org/10.24289/ijsser.284814

Abstract

Terekeler, bir bölgenin sosyo-ekonomik ve kültürel fotoğrafını ortaya
koyabilmek açısından tarihsel bir veri olarak kullanılan birincil kaynakların
başında gelmektedir. Bu kaynaklar bazen müstakil olarak tanzim edilmiş
defterler halinde olup, bazen de şer’iyye sicilleri içerisinde yayılmış olarak
yer alan belge türleridir. Tereke kayıtları, incelenen döneme ve bölgeye ait
kitap kültürü ve entelektüel düzey hakkında araştırmacılara önemli bilgiler
vermektedir. Bu çalışma, 18.yy’da Osmanlı döneminde Galata’da Kasımpaşa
bölgesinde yaşamış olan Esseyid Mehmed isimli müderrissin 324 no’lu Galata
mahkemesi kayıtlarında yer alan terekesinden yola çıkarak kısaca hayatı ve
özellikle terekesinde yer alan kitaplarının analizinden hareketle kültürel ve
entelektüel yönüne ışık tutmayı amaçlamaktadır. Makalede öncelikle terekenin
orijinal metnine dayanarak müderrisin hayatı hakkında kısa bir bilgi verilecek
ve daha sonra terekenin genel değerlendirmesi yapılacaktır. Şahsın müderrislik
mesleğine mensub olmasından yola çıkılarak bu değerlendirmede muhallefât
listesindeki diğer eşyalarından ziyade kitapları üzerinde daha çok durulacaktır
ve bu sayede bu çalışmanın esasen döneminin kitap kültürüne bir nebze de olsa
ışık tutması amaçlanmaktadır.    

Keywords

Müderris, Galata, tereke, kitap, kitap kültürü

Rest from a muderris living in Galata in the 18th Century Ottoman Period: The Estate of Esseyid Mehmed Efendi

Abstract

Estates are one of the
primary sources used as a historical data to reveal the socio-economic and
cultural photo of a region. These sources are document types which are either
issued in the form of records as detached, or commonly used in Kadı Registers.
Estate records provide significant information for researchers about book
culture and intellectual level. This study aims to shed light to cultural and
intellectual aspects of the muderris named Esseyid Mehmed who lived in
Kasımpaşa region of Galata in the 18th century Ottoman period via his estate record.
Firstly, brief information will be given about Esseyid Mehmed’s life and then a
general evaluation of the estate will be done in this article. Since he is a
muderris, his books will be emphasized more than his other items in his
inheritance record and thanks to this, this study aims to shed light to book
culture of his period as soon as possible.

Keywords

Galata, Muderris, estate, book, book culture

References

• - Hızlı, M. (2008). Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 17 (1) , 25-46.
• - Karataş, A. İ. (1999). Tereke Kayıtlarına Göre XVI.yy’da Bursa’da İnsan-Kitap İlişkisi, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 8 (8), 317-328.
• - Maydaer, S. (2011). XVI.yy’da Bir Osmanlı Müderrisi: Mevlâna Muslihiddin Efendi ve Mirası, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 20 (1), 117-155.
• - Muhacir, E. (2013). XVII. Yüzyılda Üsküdar’da Kitap Kültürü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi/Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• - Saltık, E. (2007). Osmanlı Sosyal Hayatında Kitap. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.