جمال الدِّين الأفغاني رؤاه التفسيرية وأثره في تفسير المنار

Yıl 2021, Sayı: 6, 81 - 108, 31.12.2021

Khaled Abdullah Ali Brıah

Öz

Bu araştırma, Cemaleddin Efganî'nin hayatına birkaç açıdan bakıp üzerinde durur. Bu açılardan biri, muhtelif yerlere aktarılan bir düşünce tarzı olan Tefsîrü'l-Menâr ve Medresetu'l-Menar'a ektisidir. Ayrıca bu araştırma Efganî'nin tasavvur ve düşünce tarzlarına, Kur'an-ı Kerim'in onun hayatını nasıl etkilediğine, onun tefsire görüşüne odaklar. Bununla birlikte Efganî'nin, hidayete, reforma, kalkınmaya, insanı güzel ahlaka teşvik edip ve aynı zamanda insanı boyun eğmeye ve zulümeden uzaklaştıran Nass-ı Kur'ana hizmet etmeyen alt bilim dallar ile meşgul kalan diğer tefsirlere görüşünü araştırır.

Anahtar Kelimeler

جمال الدين الأفغاني, تفسير المنار, الإصلاح الديني, محمد عبده, رشيد رضا

جمال الدِّين الأفغاني آراؤه التفسيرية وأثره في تفسير المنار

Öz

يتناول هذا البحث, سيرة الرَّاحل جمال الدِّين الأفغاني, من زاويةٍ محددة, تتمحور حول أثره في تفسير المنار, ومدرسة المنار, كفكرةٍ انتقلت إلى العديدِ من الأقطار المختلفة, مع التَّركيز على دورِ القرآن الكريم في حياةِ الأفغاني, ونظرته إلى التفسير, ورؤاه وتصوراته, وفي الوقت ذاته رأيه في التَّفاسير الأخرى, واشتباكها مع علومٍ فرعيةٍ لم تخدم النَّص القرآني, الذي يدعو إلى الهدايةِ, والإصلاح, والنهضة بالأمة من كبوتها, والارتقاء بالإنسان إلى حسنِ المكارم, والنأي به عن مسارب الذُّل والخضوعِ للظُّلم. 

Anahtar Kelimeler

جمال الدين الأفغاني, تفسير المنار, الإصلاح الديني, محمد عبده, رشيد رضا

JAMAL AL-DIN AL-AFGANI: HIS IDEAS ABOUT TAFSIR AND AFFECTS OF THEM ON THE TAFSIR AL-MANAR

Öz

This research deals with the biography of the late Jamal al-Din al-Afghani, from a specific angle, without going into the controversies that revolve around his personality and political history, and limiting himself to explaining his impact on the Interpretation of al-Manar and Al-Manar school, as an idea that moved to many different countries, and as its impact was not limited to Egypt only. There is a focus on the role of the Noble Qur’an in the life of Al-Afghani, his view of interpretation, his visions, and his Qur’anic perceptions, and at the same time his opinion on other interpretations, and their clash with sub-sciences that did not serve the Qur’anic text, which calls for guidance, reform, and renaissance for the nation from repression, elevating man to good deeds, and keeping him away from the paths of humiliation, and submission to oppression. It was found that al-Afghani had reformist and da'wah views on the Qur'anic text, despite his lack of dealing with the interpretation of the Holy Qur'an. Upon consideration and reflection, it becomes clear the agreement of the major landmarks in looking at the Noble Qur’an between Professor Jamal Al-Din Al-Afghani and the interpretation of Al-Manar. Which leads to confirm that the interpretation of Al-Manar, in fact, is based on three men: The first of them: Mr. Jamal Al-Din Al-Afghani.

Anahtar Kelimeler

Jamal al-Din al-Afghani, Tafseer al-Manar, religious reform, Muhammad Abduh, Rashid Rida

Kaynakça

• Abdülkadir el-Mağribi, Cemâlüddîn el-Efgānî.. Zikreyât ve Ahadîs, Dâru'l-Maarif bi Mısır.
• Ahmed Amin, (1948). Züamaü'l-İslahî fî'l-Asrî'l-Hâdis, Mektebetü'n-Nahzati'l-Mısriyye.
• Ahmed Amin, (2012) Feyzü'l-Hâtır, Müessetü Hendâvî lî't-Telîmi ve's-Sekâfe.
• Ahmed Dâvûd Şehrûrî, Tefsîrü’l-Merâġī Dirasetün Menheciyye
• Ali Şelş, Cemâlüddîn el-Efgānî beyne Dârîsih, Dâru'ş-Şuruk.
• Elbert Hevrânî, (1986). el-Fikru'l-Arâbî fî Asri'n-Nahza (1798-1939), çev. Abdülkerim Ezkûl, 4.bs. Dâru'n-Nehâr.
• el-Fâzıl İbn Âşûr, (1997). et-Tefsîr ve Ricâlüh, Silsiletü'l-Buhusî'l-İslâmiyye – es-Senetü's-Samine ve'l-Üşrûn – el-Kitabı's-Sânî.
• el-Fikru'l-Arâbîyyü fî Mietî Âm, 1996 yılında Beyrut Amerikan Üniversitesinde Arapça Calışmaları Kurulu konferansının araştırmaları, nşr. Amerikan Üniversitesi (1967) – edt. bşk. Fuad Sarûd, Menşûratü'l-İdi'l-Mievî.
• es-Seyyid Yusud, (1999). Cemâlüddîn el-Efgānî ve's-Savrat'ş-Şamile, el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l-Âmmetü'-lî'l-Kitab, Silsiletü Tarihî'l-Mısriyyin: 151.
• Fadıl Hasan Abbâs, (2016), et-Tefsîr ve'l-müfessirûn, 1.bs. Dârü'n-Nefais.
• Fazıl Ma'bûd, (1980). es-Seyyid Cemâlüddîn el-Efgānî ve Hidmâtühü'd-Dîniyye ve'l-Edebiyye, Peşavir Üniversitesine sunulan bir doktora tezidir.
• Fehd er-Rûmî, (1983). el-Medresetü'l-Akliyyetü'l-Hadîse fî't-Tefsîr, 2.bs. Müessesetü'r-Risale.
• Hayrüddîn b. Mahmûd Ziriklî, (2002). el-Aʿlâm, 5.bs. Dâru'l-ilim lilmelayin.
• Mirzâ Lütfullah Hân Esedâbâdî, (1973) Cemâlüddîn el-Esed Âbâdî (el-Marûf bi'l-Efgānî) çev., thk. ve nşr, Abdünnaim Muhammed Husneyn, Dâru'l-Kitabî'l-lubnanî.
• Muhammed Abduh, (2014). el-ʿUrvetü’l-vüs̱ḳā, Cemâleddîn-i Efgānî, Müessetü Hendâvî.
• Muhammed Amân Sâfî, (1995). Te'sîru Fikrî'l-Afgânî fî Felsefeti İkbal, 1.bs. el-Faruk el-Hadîse li't-Tıbaa ve'n-Neşr
• Muhammed el-Mahzûmî, (1931). Hatıratü Cemâlüddîn el-Efgānî, el-Matbaatü'l-İlmiyye
• Muhammed Mustafa, Esasiyyâtü'l-Menhec ve'l-Hıtâb fî Dersi'l-Kur'an ve Tefsirihi, 2.bs. Merkezü'l-Hadârati li tenmiyeti'l-Fikr el-İslâmî
• Muhammed Ramazân el-Bûtî, (1999). Şaḫṣıyyâtün İstevḳafetnî, Dâru'l-Fikri'l-Muâsir.
• Muhammed Reşîd Rızâ, (1990). Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ḥakîm (Tefsîrü’l-Menâr), el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l-Âmmetü'-li'l-Kitab.
• Muhammed Reşîd Rızâ, (2006). Târîḫu’l-üstâẕi’l-imâm, 2.bs. Dâru'l-Fazile li'n- Neşr ve't-Tevzî
• Muhammed Reşîd Rızâ, el-Vaḥyü’l-Muḥammedî, Müessesetü İzza'd-Dîn li't-Tıbaa ve'n-Neşr.
• Muhammed Umare, (1984). Cemâlüddîn el-Efgānî el-Müftra aleyh, Dâru'ş-Şuruk.
• Muhammed Umare, (2009). el-Afgânî beyne Hekâ'ik't-Târih ve Ekâzîb-i Luvîs İvaz, 1.bs. Dâru's-Selam li't-Tıbaa ve'n-Neşr.
• Mustafa Fevzî b. Abdülaziz Gazâl, (1983). Davetü Cemâlüddîn el-Efgānî fî Mizanî'l-İslâm, Dâru Taybe.
• Nikki R. Keddie, (2021) Cemâlüddîn el-Efgānî – Siretün Siyasiye, çev. Muin el-İmam – Mücab el-İmam, 1.bs. Müntede el-Alakâtü'l-Arabîyye ve'd-Düveliyye.
• Raid Cemil Ükaşe, (2007). Muhammed Reşîd Rızâ – Cühûdüh el-İslâhiyye ve Menhâcühü el-İlmi.
• Seyyid Cemâlüddîn el-Efgānî, (1901). Tetimmetü’l-beyân fî Târih'l-Afgân, Matbaatu'l-Mevsuat.
• Seyyid Hâdî Hüsrev Şâhî, Resa'ilün fî'l-Felsefetî ve'l-İrfan, Merkezü'l- Buhûsî'l-İslâmiyye
• Uheymide en-Neyfer, (2000). el-İnsan ve'l-Kur'an Vechen li Vecih (et-Tafasîru'l-Kur'aniyye el-Muâsire) Kirâetün fî'l-Menhec, 1.bs. Dâru'l-Fikr.