2010-2019 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE’DE YÜKSEK DİN ÖĞRETİMİ -SAYISAL DEĞİŞİMLER VE SONUÇLARI-

Yıl 2021, Sayı: 6, 5 - 28, 31.12.2021

Elif Sobi

Öz

Türkiye’de Yüksek din öğretimi 2000 yılların başından bu yana birçok açıdan değişikliğe uğramıştır. Din alanında hizmet edecek elemanların yetiştirildiği bu kurumlar, geçmişte nitelik ve nicelik açısından olumsuz durumlara maruz kalırken, yaklaşık son on yıllık dönemde ise tam tersine nitelik ve niceliği artırmaya yönelik birtakım çabalara şahit olmuştur. Özellikle son 20 yıl içerisinde yüksek din öğretimine karşı tutumun farklılaşması gibi, onun problemleri ve sorunları da farklılaşmıştır. 28 Şubat sürecinin hemen sonrasında fakülte sayılarının azaltılması, öğrenci kontenjanlarının düşürülmesi gibi yüksek din öğretiminde yapılan kısıtlamalar sorun olarak dile getirilirken, bugün de nicelik olarak artışın, niteliği düşürmesi, öğrenci kalitesizliği, öğretim elemanı istihdam yetersizliği gibi sorunlar tartışılmaya başlanmıştır. Bu dönem içerisinde yüksek din öğretiminde gerçekleşen değişim ve dönüşüm, onun sorunlarının ve problemlerinin de değişmesine sebep olmuştur. Yani 1990’ların sonundaki kısıtlamalar kısa bir süre içerisinde yerini ayrıcalıklara bırakmış olsa da bu kurumların sorunları azalmamış, sadece yönünü değiştirmiştir. Bu doğrultuda yüksek din öğretiminin güncel problemleri noktasında bir şeyler yapılmazsa, söz konusu kurumların geleceğine umutla bakmamız mümkün gözükmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, Din Eğitimi, İlahiyat Fakültesi, Yüksek Din Öğretimi

HIGHER RELIGIOUS EDUCATION IN TURKEY BETWEEN THE YEARS 2010-2020 -NUMERICAL CHANGES AND THEIR CONSEQUENCES-

Öz

Since the beginning of 2000 Higher religious education in Turkey has changed in many ways
While these institutions, where personnel to serve in the field of religion are trained, have been exposed to negative situations in terms of quality and quantity in the past, on the contrary, they have witnessed some efforts to increase quality and quantity in the last decade. Especially in the last 20 years, as the attitude towards higher religious education has changed, its problems and problems have also differed. Immediately after the February 28 process, the restrictions in higher religious education such as the reduction of the number of faculties and the reduction of student quotas were cited as a problem, and today, problems such as the increase in quantity, lowering the quality, poor quality of students, insufficient teaching staff have started to be discussed. The change and transformation that took place in higher religious education during this period caused its questions and problems to change. In other words, although the restrictions at the end of the 1990s were replaced by privileges in a short time, the problems of these institutions did not decrease, they only changed their direction. In this direction, if nothing is done about the current problems of higher religious education, it does not seem possible to look at the future of these institutions with hope. In this study, which deals with the subject of higher religious education with its quantitative dimension, document analysis method, one of the qualitative research methods, was used. In this study, it is aimed to determine the quantitative changes and transformations that emerged as a result of the legal regulations on higher religious education in Turkey between the years 2010-2020 and their positive-negative results.

Anahtar Kelimeler

Higher education, higher religious education, religious education, faculty of theology

Kaynakça

• Ahmet Kuru, Pasif ve Dışlayıcı Laiklik- ABD, Fransa ve Türkiye (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011), 190.
• Altaş, Dilek. “Üniversite Öğrencileri Memnuniyet Araştırması”. Marmara Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21/1 (2006), 439-458.
• Altıntaş, Emine Pınar. Yükseköğretim Sisteminde Hizmet Kalitesi ve Öğrenci Memnuniyeti Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Aşıkoğlu, Nevzat Yaşar. “Yüksek Öğretimde Din Eğitimi ve Öğretimi”. Din Eğitimi El Kitabı. ed. Recai Doğan vd. 215-232. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Ayhan, Halis. Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Bahçekapılı, Mehmet. Türkiye’de Din Eğitiminin Dönüşümü (1997-2012). İstanbul: İlke Yayınları, 2012.
• Diyanetsen.org. “9500 Sözleşmeli Personel Dağılımı Belli Oldu! Başvuruları Başladı”. Erişim 17 Eylül 2019. http://www.diyanetsen.org.tr/9500-sozlesmeli-personel-dagilimi-belli-oldu-basvurulari-basladi
• Doğan, Didem. “Yeni Kurulan Üniversitelerin Sorunları ve Çözüm Önerileri”. Yüksek Öğretim ve Bilim Dergisi 3/2 (2013), 108-116.
• Doğan, Recai, “İlahiyat Fakültelerinin Eğitim Anlayışı”. Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? Sorunlar ve Çözümleri. ed. Süleyman Akyürek. 351-370. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Ev, Halit. “Yükseköğretimde Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü vd. 251-287. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık, 2012.
• Gümüş, Arife. “Siyasal Bir Kurgu Olarak Türkiye’de Eğitim Politikaları”. Türkiye’de Eğitim Politikaları. ed. Arife Gümüş. 1-14. Ankara: Nobel Yayınları, 2015.
• Günay, Durmuş - Günay, Aslı. “1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler”. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi / Journal of Higher Education and Science 1/1 (2011), 1-22.
• Gür, Bekir S. - Özoğlu, Murat. “Türkiye’de Yükseköğretim Politikaları: Erişim, Kalite ve Yönetim, Türkiye’de Eğitim Politikaları. ed. Arife Gümüş. 299-322. Ankara: Nobel Yayınları, 2015.
• Kayadibi, Fahri. “Eğitim Kalitesine Etki Eden Faktörler ve Kaliteli Eğitimin Üretime Katkısı,”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (2001), 71-94.
• Keyifli, Şükrü. “Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Fakülte Tercihini Etkileyen Faktörler: DEÜ İlahiyat Fakültesi Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/66 (2019), 1344-1358.
• Kirman, M. Ali - Demir, Rıdvan. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Beklenti ve Sorunları: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Örneği”. ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2018), 1-21.
• Korkmaz, Mehmet. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Bu Okulu Tercih Süreçleri”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/16 (2013), 7-40.
• Köylü, Mustafa. “Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi: Nicelik mi Nitelik mi?”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2013), 21-44.
• Köylü, Mustafa. “Öğretim Elemanlarının Niteliği”. Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? Sorunlar ve Çözümleri. ed. Süleyman Akyürek. 312-324 .İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Mebpersonel.com. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliğinde Yıllara Göre Atama Sayıları”. Erişim 24 Eylül 2019. http://www.mebpersonel.com/ogretmen-atamalari/din-kulturu-ve-ahlak-bilgisi-ogretmenliginde-yillara-gore-atama-sayilari-h224530.html
• Memurlar.net. “40 Bin Öğretmen Ataması Sonucu Oluşan Minimum Puanlar”. Erişim 24 Eylül 2019. https://www.memurlar.net/haber/282703/40-bin-ogretmen-atamasi-sonucu-olusan-minimum-puanlar.html
• Nazıroğlu, Bayramali. Türkiye’de İlahiyat Eğitimi .Ankara: STS Yayıncılık, 2016.
• Nazıroğlu, Bayramali. “İlahiyatın Temel Sorun Alanları”. Türkiye’de Yüksek Din Öğretimi- Kurumsallaşma-Sorunlar-Beklentiler. ed. İbrahim Turan - Faruk Sancar. 141-152. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Osmanoğlu, Cemil. “Türkiye’de Yüksek Din Eğitimi ve Kurumsal Yabancılaşma: İlahiyat Fakültesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 (2017), 197-262.
• Öcal, Mustafa. “İmam- Hatip Liselerinde Din Eğitimi”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü vd. 209-250. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık, 2012.
• Öcal, Mustafa. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
• ÖSYM, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. “Tablo 4 Merkezi Yerleştirme ile Öğrenci Alan Yükseköğretim Lisans Programları-2005”. Erişim 19 Eylül 2019. https://www.osym.gov.tr/TR,1647/2005-osys-yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html
• ÖSYM, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. “Tablo 4 Merkezi Yerleştirme ile Öğrenci Alan Yükseköğretim Lisans Programları-2006”. Erişim 5 Eylül 2019. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/arsiv/2006_YERLESTIRME_KLVZ/6_TABLO4_.pdf
• ÖSYM, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. “Tablo 4 Merkezi Yerleştirme ile Öğrenci Alan Yükseköğretim Lisans Programları-2010”. Erişim 19 Eylül 2019. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2010/OSYS/Kilavuzlar/TercihKilavuzu/2010_OSYS_Tablo4.pdf
• ÖSYM, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. “Tablo 4 Merkezi Yerleştirme ile Öğrenci Alan Yükseköğretim Lisans Programları-2020”. Erişim 30 Aralık 2020. http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/tablo4_13082020.xls
• ÖSYM, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi. “2020 Yükseköğretim Kurumları Sınavı-Yükseköğretim Kontenjanları Kılavuzu”. Erişim 2 Ocak 2021. https://www.osym.gov.tr/TR,19431/2020-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html
• Özcan, Yusuf - Yapıcı, Asım. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2016), 113-142.
• Özdemir, Şuayip - Karateke, Tuncay. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kopya Çekme Davranışları -Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/2 (2017), 151-169.
• Öztürk, Mustafa. “İlahiyat’ın Adı ve Amaçları”. Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? Sorunlar ve Çözümleri. ed. Süleyman Akyürek. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Resmi Gazete. “Bazı Yükseköğretim Kurumlarına Bağlı Olarak Enstitü, Fakülte ve Yüksekokul Kurulması, Kapatılması ve Adlarının Değiştirilmesi Hakkında Karar (Karar Sayısı: 1157)”. Erişim 15 Eylül 2019. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/06/20190625.pdf
• Resmi Gazete. “Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”. Erişim 15 Eylül 2019. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150423-2.htm
• Serpil Akmeşe, İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine Ait Tutumları ve Kaygıları Üzerine Bir İnceleme (Marmara Üniversitesi Örneği 2017-2018). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• SETA, Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. “2018 Yükseköğretim Kurumları Sınavı Yerleştirme Sonuçları Üzerine Değerlendirme”. Erişim 3 Eylül 2019. https://setav.org/assets/uploads/2018/09/P211-YKS-EgitimVeSosyal.pdf
• Şahin Kızılabdullah, “Dün, Bugün ve Gelecek Üçgeninde İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Eğitimi Programları”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplu- Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/13 (Haziran 2016), 32.
• Şenatalar, Burhan. “Siyasal Boyutuyla Eğitim Sorunları”. Türkiye’de Siyasal Yaşam- Dün, Bugün, Yarın, drl. Mehmet Kabasakal. 221-252. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Turan, İbrahim - Nazıroğlu, Bayramali. “İlahiyat Fakültesine Yeni Gelen Öğrencilerin Sorun ve Beklentileri: OMÜ İlahiyat Fakültesi Örneği”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8/36 (2015), 466-478.
• Yapıcı, Asım. “Müzakereler”, Bugünün İlahiyatı Nasıl Olmalıdır? Sorunlar ve Çözümleri. ed. Süleyman Akyürek. 371-374. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Yeni Şafak. “25 Bin Yeni Öğretmen”. Erişim 24 Eylül 2019. https://www.yenisafak.com/arsiv/2000/agustos/28/g2.html
• YÖK, Yükseköğretim Kurulu. “Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi”. Erişim 28 Aralık 2020. https://istatistik.yok.gov.tr