SCIENTIFIC TENDENCY IN TURKISH TAFSIR (1995-2020 A.D.)

Yıl 2023, Sayı: 10, 39 - 66, 01.07.2023

Abdulkerim Seydaoğlu

Öz

Abstract
With the proclamation of the Republic، the education system in Turkey took on a different identity with the radical change of the Ottoman period education system. The traces of this change have also been directly felt in the field of tafsir. The tradition of writing tafsir in Turkish، which partially existed in the Ottoman scientific tradition، gained momentum in the Republican period with the alphabet reform. Turkish tafsirs، like the previous tafsirs، were generally written in two ways. The first is the commentaries for the public، which are; They are community-oriented interpretations that reveal the aspect of the Qur'an that touch the society، shape individual and social life and at the same time can be understood by people. The second is the tafsirs that have a scientific point of view that requires dominance in the field، which focuses on linguistics and similar fields such as Zemâhşerî and Beydavi، which are equipped with scientific explanations. In many of these tafsir traditions، it is possible to see many different approaches such as traditional، scientific، isharî and social. This study will draw attention to the scientific tafsir approach، which focuses on the tafsir of the verses، which are dealt with specifically on scientific issues that make its presence felt in Turkey، based on the commentaries written in Turkish recently (1995-2020) and will try to reveal the extent of this trend in Turkey in general.

Anahtar Kelimeler

Scientific Tafsir, Tafsir, Turkish Tafsirs, I'jaz, Qur'an

الاتجاه العلمي في التفاسير التركية ما بين (1995-2020م)

Öz

مع إعلان الجمهورية اتخذ نظام التعليم في تركيا هوية مختلفة، وخضع نظام التعليم العثمانية لتغيير جذري. ظهرت آثار هذا التغيير أيضًا بشكل مباشر في مجال التفسير، واكتسب تقليد كتابة التفسير باللغة التركية الموجود جزئيًا في التقليد العلمي العثماني، زخمًا في فترة الجمهورية مع الانقلاب اللغوي اللاتيني. كانت التفاسير التركية كالعادة، تُكتب عمومًا بطريقتين. الأولى التفاسير التي تخاطب عامة الناس وتتحدث عن الحياة الفردية والاجتماعية، ويمكن أن يفهمه الناس من القرآن. والثانية هي التفاسير المكتوبة من المنظور العلمي الذي له ضوابط بحسب اللغة وغير ذلك كما كانت الأمر في التفاسير التقليدية مثل التفسير الزمخشري والبيضاوي وغير ذلك. تشمل هذه التفاسير على العديد من الاتجاهات مثل التقليدية، والعلمية والإشارية والاجتماعية. ستلفت هذه البحث الانتباه إلى منهج التفسير العلمي الذي يرى القرآن مصدر العلم، مع التركيز على تفسير الآيات العلمية من خلال أخذ بعض النماذج من التفاسير المكتوبة باللغة التركية في الفترة الماضية ما بين (1995-2020)، وفي النهاية ستعطي نظرة عامة حول التفسير عن الاتجاه العلمي في تركيا.

Anahtar Kelimeler

تفسير, التفسير العلمي, التفاسير التركية, إعجاز, القرآن

Türkçe Tefsirlerde Bilimsel Eğilim (1995-2020)

Öz

Cumhuriyetinin ilanıyla beraber Türkiye’de eğitim sistemi farklı bir kimliğe bürünmüş Osmanlı dönemi eğitim sistemi köklü bir değişikliğe uğramıştır. Bu değişimin izleri Tefsir alanında da doğrudan hissedilmiş Osmanlı ilim geleneğinde kısmen var olan Türkçe tefsir yazma geleneği harf inkılabıyla beraber Cumhuriyet döneminde hız kazanmıştır. Türkçe tefsirler daha önceki tefsirler gibi genel itibarla iki şekilde kaleme alınmıştır. İlki genel halka yönelik tefsirlerdir ki bunlar; Kur'an'ın topluma dokunan yönünü ortaya çıkaran, bireysel ve toplumsal hayatı şekillendiren ve aynı zamanda insanlar tarafından anlaşılması mümkün olan toplum yönlü tefsirlerdir. İkincisi ise bilimsel izahlarla donatılmış Zemâhşerî (538) ve Beydâvî (685) gibi dil ve edebiyat alanlarına ağırlık veren alana hâkimiyet gerektiren disiplinel bir bakış açısına sahip olan tefsirlerdir. Bu tefsirlerin birçoğu içerisinde geleneksel, bilimsel, işârî, ictimâî, gibi farklı yaklaşımlar barındırmaktadır. Bu çalışma genel olarak son dönemde (1995-2020) Türkçe kaleme alınmış tefsirlerden örnekleme yaparak Türkiye'de önemli ölçüde varlığını hissettiren bilimsel ayetlerin tefsirine ağırlık veren bilimin esaslarını Kur'an'da gören bilimsel tefsir yaklaşımına dikkat çekecek ve son çeyrekte Türkiye'de bu eğilimin boyutunu ortaya koymaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Bilimsel tefsir, Türkçe tefsirler, İcaz, Kur'an

Kaynakça

• Ateş, Süleyman. Kur’an Ansiklopedisi. İstanbul: Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı, 1998.
• Aydar, Hidayet. Hanım Müfessirler. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Babai Ali Ekber. “Bilimsel Tefsir Ekolü, Deliller ve Eleştiriler”. Misbâh: İslamî Düşünce ve Araştırma Dergisi III/9 (2014).
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2013.
• Birışık, Abdulhamit. “Tefsir”. C. 40. Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi, 2011.
• Bulaç, Ali. Kur’ân Dersleri (Dirâsâtu’l-Kur’ân). 7 Cilt. İstanbul: Çıra Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Fecr Yayınları, 1996.
• Çekiç, Celalettin. Tefsiru'l-Kur'ân Usulü'l-Beyan. İstanbul: Cinus Yayınları, 1. Basım, 2017.
• Çelik, Ömer. Hakkın Daveti Kur’an-ı Kerim Meal ve Tefsir. 6 Cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 1. Basım, 2013.
• Çopur, Halil İbrahim. M. Sait Şimşek’in Hayat Kaynağı Kur’an Adli Tefsirinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/Erzurum, 2015.
• Döndüren, Hamdi. Ahkâmul-Kur’ân “Kur'an'ı Kerim’in Fıkhi Tefsiri”. İstanbul: Erkam Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Duman, M. Zeki. Beyânu’l-Hak (Kur’ân-ı Kerim’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri). Ankara: Fecir Yayınları, 1. Basım, 2006.
• Eliaçık, Recep İhsan. Yaşayan Kur’an, Nüzul Sırasına Göre Türkçe Meal-Tefsir. İstanbul: İnşâ Yayınları, 2011.
• Elik, Hasan-Muhammed Coşkun. Tevhit Mesajı (Özlü Kur’an Tefsiri). 1 Cilt. İstanbul: Marmara ilahiyat Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2015.
• ez-Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsir ve’l-Mûfessirûn. Kahire: Mektebetü’l-vehbe, trs.
• Gümüş Sadreddin, Mustafa Çağrıcı; Hayreddin Karaman, İbrahim Kâfi Dönmez. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2006.
• Kalkan, Ahmet. Kavram Tefsiri. İstanbul: Davut Emre Yayınevi, 1. Basım, 2014.
• Karagöz, İsmail. Kur'an'ın Anlamı ve Tefsiri (açıklamalı ve kırık meali), Ankara: Kar Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Küçük, Ali. Besâiru’I-Kur’an. Konya: Adım Matbaacılık ve Ofset, 2016.
• Nursi, Said. çev. Abdulmecid Nursi. İşâretü’l-i’câz. İstanbul, trs.
• Öztürk, Mustafa. Cumhuriyet Türkiyesi’nde Meal ve Tefsirin Serencamı. Ankara: Ankara Okulları, 4. Basım, 2014.
• Öztürk, Mustafa. İlâhî Hitâbın Tefsiri. 2 Cilt. Ankara: Ankara Okulları, 1. Basım, 2018.
• Saruhan, A. Metin. Asr-ı Saadet Kur’an’ı Kerim Türkçe Meali ve Tefsiri (8 Cilt Takım). My kitap, 2010.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 1. Basım, 2012.
• Taşcı, Hüseyin. Kur’ân-ı Kerim’in Rivayet ve Dirayet Tefsiri. İstanbul: Ravza Yayıncılık ve Matbaacılık, 1. Basım, 2015.
• Usta, Muhammet. Çağdaş Türkçe Tefsirlerde İsrâ Suresine Yaklaşımlar. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Ünal, Ali. Allah Kelâmı Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meali Tefsir Özeti, Çağlayan Matbaası İzmir, 2006. İzmir: Çağlayan Matbaası, 1. Basım, 2006.
• Yaban, Seyhan. Çağdaş Türkçe Tefsirlerde Hadîd Suresi’ne Yaklaşımlar: Elmalılı, Ömer Nasuhi Bilmen, Celal Yıldırım, Talât Koçyiğit ve Ömer Çelik’in Tefsirleri Bağlamında. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2021.
• Yılmaz, Hakkı. Nüzul Sırasına Göre Tebyinu’l-Kurân İşte Kur’ân. İstanbul: İşaret Yayınları, 1. Basım, 2007.