Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Mektuplaşmaları -1-

Yıl 2020, Sayı: 14, 27 - 72, 31.12.2020

Necmi Atik

Öz

Son devir Osmanlı âlimlerinin seçkinlerinden olan Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır “Müfessir Elmalılı” ünvanıyla meşhur olmasına rağmen onun, dil, fıkıh, kelam, felsefe, mantık, hukuk, edebiyat ve sanat alanlarında da telif eylediği ve tercümesini yaptığı önemli eserleri bulunmaktadır. Elmalılı’nın ilmî ve edebî özellikleri yanında, siyâsî kimliğinin de bulunması onun geniş bir çevreye sahip olmasına zemin hazırlamış ve çevresiyle döneminin en önemli haberleşme vâsıtası olan mektuplaşmalarla irtibatını devam ettirmiştir. O, uzakta yaşayan ailesine, arkadaşlarına özel mektuplarının yanında, vazife aldığı resmî dâireler ve idarecilerine mektuplar yazmış, cevabî mektuplar almış ve en önemlisi bu mektupların bir kısmını arşivlemiştir.
İki bölüm halinde çalışacağımız söz konusu mektuplar; 1. “Elmalılı ile Diyanet İşleri Reisliği Arasındaki Mektuplaşmalar” 2. “Elmalılı ile Şahıslar Arasındaki Mektuplaşmalar” 3. “Elmalılı ile Akrabaları Arasındaki Mektuplaşmalar” ana başlıkları ile ele alınıp değerlendirilecektir. İlk bölüm, “Elmalılı ile Diyanet İşleri Reisliği Arasındaki Mektuplaşmalar” üzerine olacaktır. Söz konusu mektuplar üzerinde durularak, Elmalılı’nın hayatına, Diyanet İşleri Reisliği ile olan ilişkilerine, yazdığı meâl ve tefsire ve yaşadığı döneme farklı açılardan ışık tutulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ahmet Hamdi Akseki, Rıfat Börekçi, Mehmet Akif Ersoy.

Letters Of The Apple Muhammed Hamdi Yazır -1-

Öz

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, who was one of the elite of Ottoman scholars of the last period, is famous with the title of "Müfessir Elmalılı", but he also has important works in the fields of language, fiqh, theology, philosophy, logic, law, literature and art. Besides the scientific and literary characteristics of Elmalılı, the fact that he had a political identity paved the way for him to have a wide circle and he continued his contact with his environment with the correspondence which was the most important communication tool of his period. In addition to his private letters to his family and friends who lived far away, he wrote letters to the official offices and administrators he took office, received responsive letters and most importantly, archived some of these letters.
These letters, which we will work in two parts; 1. "Correspondence between Elmalılı and the Directorate of Religious Affairs" 2. "Correspondence between Elmalılı and Individuals" 3. "Correspondence between Elmalılı and His Relatives" will be discussed and evaluated with the main headings. The first part will be on “Correspondence between Elmalılı and the Directorate of Religious Affairs”. By focusing on these letters, we will try to shed light on Elmalılı's life, his relations with the Directorate of Religious Affairs, his work and commentary, and the period he lived in.

Anahtar Kelimeler

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Presidency of Religious Affairs, Ahmet Hamdi Akseki, Rıfat Börekçi, Mehmet Akif Ersoy.

Kaynakça

• Atik, Necmi, “Elmalılı’nın Kendi El Yazması ile Türkçe Konusundaki Makâlesi”, İlahiyat Araştırmaları Dergisi, Aralık 2016, s. 01-51.
• Atik, Necmi, “Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın İkinci Meâli”, İlâhiyât Araştırmaları Dergisi, Ankara 13. Sayı, Haziran 2020, s. 183-222.
• Atik, Necmi, Mehmet Akif Ersoy’un Kur’ân Meâli, Büyüyen Ay Yay., İstanbul 2016.
• Bolay, Süleyman Hayri, “Akseki, Ahmet Hamdi”, DİA, İstanbul 1989, c. 2, s. 293-95
• Çakır, Ömer, Türk Edebiyatında Mektup (Basılmamış doktora tezi), Gazi Ünv. Sosyal bilimler Ens. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara 2005.
• Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi 030 10 26 149 18.
• Elmalılı’nın Torunu Mehmet Hamdi Yazır Özel Arşivi.
• Ertan, Veli, “Börekçi, Rıfat”, DİA, İstanbul 1992, c. 6. S. 325-26.
• Kara, İsmail, “Yaltkaya, Mehmet Şerafettin”, DİA, İstanbul 2016, c. 43, s. 308-310.
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili: Yeni Meâlli Türkçe Tefsir, İstanbul, Dİ Reisliği Neşriyatı, 1935.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili (Tıpkı Basım), DİB Yayınları, İstanbul 2015.
• Yücel, İrfan, “Diyanet İşleri Başkanlığı”, DİA, İstanbul 1994, c. 9, s. 455-460