Bir Tarih Kaynağı Olarak Kur’an’da Katl Kavramı ve Tarihî Çerçevesi

Yıl 2020, Sayı: 14, 137 - 160, 31.12.2020

Çevirmen: Mehmet Çakrtaş

Öz

Nefis sahibi varlıkların canına kastedip öldürmek, “katl” kavramıyla ifade edilmiştir. İnsanlar arası ilişkilerde tarihin başlangıcından itibaren katl, bir mesele olarak varlığını korumuştur. Tespit edebildiğimiz kadarıyla katl kavramına dair çalışmalar ansiklopedik mahiyetin ötesine geçmemiştir. Bir adım ötesinde savaşın yer aldığı katl kavramının bütün boyutlarıyla İslam Tarihi’nin en temel kaynaklarından olan Kur’an açısından ortaya konması, özellikle Siyer kaynaklarındaki izdüşümlerinin tespiti bu kadim meselenin çerçevesinin anlaşılmasına değerli bir katkı sağlayacaktır. Makalede bir Tarih ve Siyer kaynağı olarak Kur’an’dan hareketle katl ile ilgili ayetlerin tarihî referanslarıyla tespit edilip Siyer ile ilişkisi ele alınmıştır. Araştırma neticesinde, Kur’an’da katl kavramının savaş da dahil olmak üzere yedi başlıklı bir kategorizasyona tabi tutulabileceği ve bunların önemli bir kısmının Siyer kaynaklarında referans olarak kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, İslam Tarihi, Siyer, Katl

The Term of Katl in The Quran as a Source of Hıstory and Its Hıstorı-cal Framework

Öz

Intentional killing of people is expressed with the concept of "qatl (killing)". This expression is also used in Turkish. Since the beginning of history, the killing has remained an issue in human relations. As far as we can determine, the studies on the concept of killing did not go beyond the encyclopedic nature. The demonstration of the concept of killing where the war takes place one step further, in terms of the Qur'an, which is one of the most basic sources of Islamic History, especially the determination of the projections in the sources of Sirah will make a valuable contribution to the understanding of the framework of this big issue. In the study, starting from the Qur'an as a source of History and Sirah, the historical references of the verses related to the killing were identified with their reference to Sirah. As a result of the research, it was observed that the concept of killing in the Qur'an could be subjected to a sevenheaded categorization, including war, and a significant portion of them were used as reference in Sirah sources.

Anahtar Kelimeler

The Qur’an, The History of Islam, Sirah, Katl (killing).

Kaynakça

• Adnan Demircan. “Cahiliye Araplarında Kız Çocuklarını Gömerek Öldürme Adeti”. İSTEM 2/3 (2004): 9-42.
• Ali Bardakoğlu. “Katl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25: 45-48. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Cafer Acar. Hz. Peygamber’in Savaş Stratejisi. Bursa: Emin Ya-yınları, 2018.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdilbâkī b. Yûsuf ez-Zürkānî. Şerḥu’l-Mevâhibi’l-ledünniyye. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
• Muhammed b. İshâk b. Yesâr b. Hıyâr el-Muttalibî el-Kureşî el-Medenî. Es-Siretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Vâkıd el-Vâkıdî el-Eslemî el-Medenî. Kitabu’l-Megâzi. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 2006.
• Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Bağdâdî. Kitabü’t-Tabakati’l-Kebir. Kahire: Mektebetü’l-Hanci, 2002.
• Ebu Abdullah Şemseddin Muhammed b. Yusuf b. Ali Eş-Şami. Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Ebu Abdurrahman Halîl b. Ahmed b. Amr El-Ferâhîdi. Kitabu’l-Ayn. 8 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemi li’l-Matbuat, 1988.
• Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-Beyhakī. Delailü’n-Nübüvve. Kahire: Darü’r-Reyyan li’t-Türas, 1988.
• Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. Darü’l-Maarif: Kahire, t.y.
• Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. Cevâmi’u’s-Sîre. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî el-Meâfirî el-Basrî el-Mısrî. “es-Sîretü’n-nebeviyye”. t.y.
• Ebu Ömer Yûsuf b. Abdullah İbn Abdülber En-Nemeri El-Kurtubi. ed-Dürer fi İhtisâri’l-Megâzi ve’s-Siyer. Kahire: Vizaretü’l-Evkaf, 2010.
• Ebû Sa‘d (Saîd) Abdülmelik b. Muhammed. Şerefü’l-Muṣṭafâ ve Delâʾilü’n-nübüvve. Beyrut: Daru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, 2003.
• Ebü’l-Fazl Cemâleddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali El-Ensâri
• İbn Manzûr. Lisanu’l-Arab. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Ebü’l-Ferec Nûreddin Ali b. İbrâhim b. Ahmed El-Halebi. İnsânü’l-ʿuyûn fî sîreti’l-emîni’l-meʾmûn. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• Ebü’l-Fidâ İmâdüddin İsmail b. Ömer İbn Kesîr Ed-Dımaşki. El-Bidaye ve’n-Nihaye. Dımaşk/Beyrut: Daru İbn Kesir, t.y.
• Ebü’l-Fidâ İmâdüddin İsmail b. Ömer İbn Kesîr Ed-Dımaşki. Sahi-hu Kısasi’l-Enbiya. Kuveyt: Garas li’n-Neşr, 2009.
• Ebü’l-Hasan Abdülcebbâr b. Ahmed Kâdi Abdülcebbâr. Tesbitu Delaili’n-Nübüvve. Kahire: Darü’l-Mustafa, 2006.
• Ebü’l-Kāsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî es-Süheylî el-Mâlekī. er-Ravżü’l-ünüf. Kahire: Darü’l-Hadis, 2008.
• Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Târîḫu medîneti Dımaşḳ. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1995.
• Kādî Hüseyin b. Muhammed b. el-Hasen ed-Diyârbekrî. Târîḫu’l-ḫamîs fî aḥvâli enfesi nefîs. Beyrut: Daru’s-Sadır, t.y.
• Kur’an Yolu Meali. Ankara: DİB Yayınları, 2014.
• Nesrişah Saylan, “Kur’an’da Beddua”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26:1 (2016), 125-135.
• Nureddin Ebü’l-Hasan Ali b. Sultân Muhammed Ali El-Kâri. Şer-hü’ş-Şifa li’l-Kadi İyaz. Darü’l-Feyha: Umman, 1986.
• Şemsüddin Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Ahmed İbn Seyyidü’n-Nâs. Uyûnü’l-Eser. Beyrut: Dar’ül Erkam, 1993.
• Talat Koçyiğit, "Kasten Adam Öldürmenin Dindeki Hükmü", Anka-ra Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34:1993,13-23.
• Mesut Erdal, “Kur'an Meallerinde Hakikat-Mecaz İkilemi -Bakara Suresi, 54. Ayet Bağlamında-“, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), Diyarbakır 2006. 184-198.
• Veli Atmaca, "Hadislerde Geçen Şifalı Yöntemler ve İlaç Adları”, Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD), DC/1, (2011): 98.
• Zülfikar Durmuş, “Yanlış Anlamlandırma ve Değerlendirmelere Konu Olan Bakara 54. Ayetindeki ''Uktulü Enfusekum" İfadesinin Çö-zümlemesi”, EKEV Akademi Dergisi, 7 (17), (Güz 2003), 29-48.