Arkaik İnançların Hizmetinde Bir Sanat: Hıristiyan İnkültürasyon Aracı Olarak Sinema

Yıl 2019, Sayı: 12, 1 - 22, 31.12.2019

Mehmet Zafer İnanlar

Öz

Çok eski zamanlarda geçmiş, artık modern hayatla ilgisinin olmadığı düşünülen mitlerin kılık değiştirerek modern kurgular halinde karşımıza çıktığı alanların başında şüphesiz sinema gelmektedir. Tamamen insan muhayyilesinin ürünü olan bu sanat, günümüzde, bir mitolojik inançlar, olağanüstü olaylar ve gerçek ötesi durumlar gibi irreel kurgular mecraı durumundadır. Şüphesiz ki sinema, günümüzde hala canlı, yaşayan mitosların kılık değiştirerek modern kurgular halinde karşımıza en çok çıktığı alanların başında gelmektedir. Modern sinema, mitile öykü ve masalların bir resm-i geçit sahasıdır. Günümüzde, eski zaman mitleri yeni bir bakış açısıyla modern mitler olarak sinemaya aktarılmaktadır. Bütün orijinallik iddiasına rağmen Hıristiyanlık, binlerce yıllık inanç ve mitolojik hâsılanın bir karışımından ibarettir. Onda, pek çok arkaik inancın izine rastlanabilir. Sinemada konu edilen bu modern mitleri incelemek suretiyle Hıristiyan kültürünün şekillendirdiği Batı mentalitesini ve dolayısıyla modern çağı anlayıp yorumlayabilme imkânına kavuşabiliriz. Artık geçmişte kalıp gittiği düşünülen pek çok arkaik inanç, Hıristiyanlığın bünyesine alınmıştır ve modernizm adı altında tüm dünyaya ihraç edilmeye devam etmektedir. Bahsi geçen arkaik ve mitolojik hâsıla, halen, dolaylı veya doğrudan bir kültür aşılaması (inkültürasyon) vasıtasıyla Hıristiyan olmayan milletlere empoze edilmektedir. Batı sineması, bilerek veya bilmeyerek bu kültür emperyalizmine alet olmaktadır. Makalede, sinema vasıtasıyla bizlere empoze edilen bu örneklere işaret edilecek ve bunlardan korunmak için bazı önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mit, Hıristiyanlık, Din, Sinema, İnkültürasyon, Masal

An Art in the Service of Archaic Beliefs: Cinema as a Means of Christian Enculturation

Öz

Cinema is undoubtedly one of the areas where the myths, which were thought to have no connection with modern life, appeared in modern fictions in disguise. The 7th art, which is completely the product of human imagination, is now a channel of irreel fictions such as mythological beliefs, extraordinary events and unrealistic situations. Undoubtedly, cinema is one of the most com- mon areas where modern myths are stili alive today, changing in disguise. Mo¬dern cinema is a passageway of mythical stories and tales. Today, myths of old times are transferred to cinema as modern myths from a new perspective. Despi- te ali the claims of authenticity, Christianity is a mixture of thousands of years of faith and mythological productions. It may have traces of many archaic beliefs. By studying these modern myths in cinema, we can have the opportunity to understand and interpret the Western mentality shaped by Christian culture and therefore the modern age. Many archaic beliefs, now thought to have gone away in the past, were incorporated into Christianity and continued to be exported to the whole world under the name of modernism. For example, the pagan Luper- calia festival, which was held in Rome in the middle of February as a kind of fertility ritual and celebrated the arrival of spring, was later attributed to the Christian saint Valentine and turned into Valentine's Day. The aforementioned archaic and mythological product is currently imposed on non-Christian nations through an indirect or direct culture of inoculation. Western cinema, intention- ally or unintentionally, is instrumental in this cultural imperialism. In this article, these examples imposed on us through cinema will be pointed out and some suggestions will be made to protect them.

Anahtar Kelimeler

Myth, Christianity, Religion, Cinema, Enculturation, Tale

Kaynakça

• Bayat, Fuzuli, Mitolojiye Giriş, 1.basım, Çorum: Ötüken Yayınları, 2005.
• Bilici, Muhammet Veysel, Hollywood Filmlerindeki Apokaliptik Temalar: Sinema, Popüler Kültür ve Din, Milel ve Nihal, 4(2) (Mayıs- Ağustos 2007), 139-161.
• Can, Şefik, Klasik Yunan Mitolojisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1994.
• Dürüşken, Çiğdem, Roma’nm Gizem Dinleri, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
• Eliade, Mircea, Kutsal ve Dindışı, çev. M. Ali Kılıçbay, Ankara, 1991.
• Eliade, Mircea, Mitlerin Özellikleri, çev. Sema Rifat, İstanbul: Simavi Yayınları, 1993.
• Erdem, Hüsamettin, Din-Felsefe Münasebeti, Konya: Sebat Matbaacılık, 1997.
• Erhat, Azra, Mitoloji Sözlüğü, üçüncü basım, İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları, 1984.
• Gündüz, Şinasi, Hıristiyanlık, İstanbul: TDV. İSAM Yayınları, 2006.
• Gündüz, Şinasi, Misyonerlik ve Hıristiyan Misyonerler, Süleyman Turan (Editör), Misyonerlik Trendleri ve Stratejileri (ss 15-56) içinde. Ankara: STS Yayınları, 2014.
• Gündüz, Şinasi, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, İkinci basım, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Güngör, Ali İsra, Kilise’nin Yeni Misyon Anlayışında İnkültürasyonun Yeri, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, XLIII(1), 171-185.
• Hallsell, Grace, Tanrıyı Kıyamete Zorlamak, Ankara: Kim Yayınları, 2002.
• Kılıç, Suat, Mitoloji, Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an-ı Kerim, İzmir: Nil Yayınları, 1993.
• Kurtoğlu, Ramazan, Hollywood ve Kabala’mn 13. Havarisi Evangelizm,Ankara: Orion Kitabevi, 2015.
• Mckenzie, John Lawrence, Dictionary of the Bible, New York: Macmillan Publishing Company, 1965.
• Ögel, Bahaeddin, Türk Mitolojisi-I, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1971.
• Öztürk, Mustafa, Kıssaların Dili, ikinci basım, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, 4. basım, İsparta: Fakülte Kitabevi, 2002.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem, Din Fenomenolojisi, İsparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, 2002.
• Schwarz, Fernand, Kadim Bilgeliğin Yeniden Keşfi, çev. Ayşe Meral Aslan, İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Tümer, Günay, Hıristiyanlık’ta ve İslâm’da Hz.Meryem, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
• Ulutürk, Muammer, Tarihi, Dini, Kültürel Bağlamda Mitoloji ve Modern Kültür Ürünlerinin Mitolojiye Dönüşümü, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 2012, C 1, S 1.
• Vernant, Jean Paul, Eski Yunan’da Söylen ve Toplum, çev. M.Emin Özcan, Ankara: İmge Yayınevi, 1996.
• Yorulmaz, Bilal, Sinema ve Din Eğitimi, İzmir: Işık Akademi Yayınları, 2013.